وزیر ورزش و جوانان
پروفایل مسعود سلطانی‌فر

مسعود سلطانی فر، فرزند رضاقلی، در سال ۱۳۳۸ در جنوب شهر تهران در حوالی خیابانی به نام کمیل و در خانواده ای متوسط و مذهبی به دنیا می آید. او دوران کودکی و نوجوانی را در جنوب تهران سپری می کند هرچند اصالتی اصفهانی دارد. مسعود سلطانی فر نیز مثل سایر هم نسلان خود، ورزش را از زمین خاکی و آسفالت محلات تهران با توپ پلاستیکی شروع کرد بی آنکه به مخیله‌اش خطور کند که روزی وزیر ورزش خواهد شد.

سلطانی‌فر و انقلاب ۵۷

جوانی مسعود سلطانی فر با انقلاب ۵۷ عجین شده است. جنوب شهر تهران از جمله مناطق تحت نفوذ انقلابیون بوده و سلطانی فر نیز با موج انقلابی آن روزهای خیابان‌های جنوب شهر، همراه شده است. او  در پاسخ به سوالی مبنی بر این که ۲۲ بهمن سال ۵۷ کجا بوده، می‌گوید: «در آن روز به دلیل نزدیکی منزل به پادگان جی (واقع در خیابان سی متری جی)، همراه با مردم انقلابی در درگیری با عوامل شاه برای گرفتن پادگان شرکت داشتم.» اطلاعاتی از عضویت او در جریان ها و احزاب سیاسی وقت در دست نیست ولی حمله به پادگان به هدف اشغال در سال ۵۷ بیش از آنکه کار توده مردم بوده باشد کار گروه‌های چریکی فعال در دوره انقلاب بود. هرچند تاکنون نامی از گروهک چریکی که عضو آن بوده باشد نبرده است.

تحصیلات

سلطانی فر که در بحبوحه انقلاب کمتر فرصت درس و مشق یافته بود پس از پیروزی انقلاب تحصیلات خود را در رشته علوم سیاسی دنبال کرد. مسعود سلطانی فر در سال ۱۳۶۵ مدرک لیسانس خود را در رشته علوم سیاسی از دانشگاه شهید بهشتی تهران دریافت کرده، یعنی سه سال پس از پایان انقلاب فرهنگی و بازگشایی دانشگاههایی که در سال ۱۳۶۲ بعد از نزدیک به ۴ سال تعطیلی مجدد به فعالیت خود ادامه دادند. سال اخذ مدرک لیسانس نشان می دهد که سلطانی فر پیش از آغاز انقلاب فرهنگی و احتمالا در سال ۵۶-۵۷ به دانشگاه راه یافته است.

در زندگینامه اش آمده که او در خرداد ۱۳۷۶ موفق می شود دوره کارشناسی ارشد خود را در همین رشته در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی به اتمام برساند. او در حالی کارشناسی ارشد را به اتمام می‌رساند که همزمان قائم مقام سازمان تربیت بدنی بوده، یعنی تحصیل حین خدمت، مثل اکثر مدیران جمهوری اسلامی. در وب سایت دولت آمده که او تحصیل در مقطع دکترا در رشته مدیریت و برنامه ریزی توسعه را نیمه کار رها کرده است. شاید هم چندان نیازی به آن نداشته چراکه با مدرک فوق لیسانس دانشگاه آزاد، عضو هیات علمی مرکز مطالعات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام بوده و همزمان در دانشگاه پیام نور تدریس می کرده است.

ورود به قدرت

با پیروزی انقلاب، مسعود سلطانی فر که جوانی ۲۰ ساله بیشتر نبود در سال ۵۸ به عنوان نماینده شورای انقلاب در هیات پاکسازی وزارت راه منصوب شد و دو سال بعد به معاونت بازرسی و ارزشیابی وزارت کشور رسید. اما کار اصلی او و ورودش به چرخه مدیریتی کشور از سال ۶۵ آغاز شد، زمانی‌که سازمان‌ها و نهادهای دولتی پاگرفته بودند و او توانست وارد استانداری هرمزگان شود. مسعود سلطانی فر در ۲۷ سالگی و در سال ۱۳۶۵ و در بحبوحه جنگ ایران و عراق، ماموریت‌اش را در استانداری هرمزگان با عنوان معاون سیاسی-امنیتی و قائم مقام استاندار در امور جنگ آغاز می‌کند و تا سال ۱۳۸۴ به مدت ۱۸ سال از این استانداری به آن استانداری می‌رود. او جز یک سال ۷۵-۷۶ که قائم مقام سازمان تربیت بدنی بوده، به مدت بیست سال در استانداری‌های هرمزگان، همدان، فارس، مرکزی، زنجان و گیلان مشغول به خدمت بوده و با دولت های میرحسین موسوی، هاشمی رفسنجانی، خاتمی و احمدی نژاد کار کرده است. سال ۸۴ وقتی وزیر کشور دولت احمدی نژاد او را از استانداری گیلان برمی‌دارد برای او حکم مشاور وزیر صادر می کند که تا مدتی هم در وزارتخانه کنار دست او باشد. او تا سال ۸۸ در کنار وزیر کشور دولت احمدی نژاد می ماند ولی از سال ۸۸  به مرکز مطالعات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام می‌رود تا به عنوان عضو هیات علمی در خدمت حسن روحانی رئیس وقت این مرکز باشد.

سلطانی‌فر نماینده کروبی در جریان جنبش سبز

وجهه سیاسی و مواضع اصلاح طلبانه مسعود سلطانی فر از سال ۸۶ بیشتر خودنمایی می کند. درست زمانی که به عضویت شورای مرکزی حزب اعتماد درآمده و نامزد حزب در انتخابات دوره هشتم مجلس شورای اسلامی می‌شود. در این دوره از انتخابات گرچه  رد صلاحیت می‌شود ولی با شکایت از هیات نظارت، موفق می‌شود حکم تایید صلاحیت خود را از شورای نگهبان دریافت کند. سلطانی‌فر اما موفق به جلب آراء لازم برای ورود به مجلس نشد. تا اینکه در جریان انتخابات سال ۸۸، ریاست ستاد اجرایی کمپین انتخاباتی مهدی کروبی را عهده دار می‌شود و در جریان شمارش آراء انتخابات جنجالی سال ۱۳۸۸، مهدی کروبی را نمایندگی می کند. 

۴ سال بعد، مسعود سلطانی فر مجدد وارد عرصه انتخابات می‌شود و این بار با حمایت اصلاح طلبان، برای ورود به شورای شهر تهران، اقدام و موفق می‌شود در خرداد ۱۳۹۲ به عنوان نفر ۳۲ به عضویت علی البدل شورای چهارم تهران انتخاب و با رفتن مهدی مفتح به مجلس، کرسی او را در شورا از آن خود کند. ورودش به شورا زیاد دوام نمی آورد چرا که حسن روحانی او را به کابینه دعوت می کند. او به مجلس نهم معرفی می شود تا وزارت ورزش و جوانان را عهده دار شود ولی مجلس به او رای اعتماد نمی دهد چرا که او را همراه فتنه گران می‌خواند. 

محمد شکری نماینده وقت مردم تالش در مجلس با نقد عملکرد سلطانی‌فر در مسئولیت سابقش در استان گیلان، می گوید: در دوره‌ای از تاریخ بحرانی در استان گیلان پیش آمد، ایشان نتوانست بحران را جمع کنند و موجب شد سخنگوی دولت وقت، عذرخواهی کرد چون مسئول وقت به دلیل ناکارآمدی نتوانست چالش‌های بعد از باران‌های سنگین استان گیلان را سامان دهد. او می‌افزاید: «در قضیه فتنه نیز ایشان که آن زمان استاندار گیلان بود به همراه  ۱۶ فرماندار استعفا کردند و از برگزاری انتخابات در زمان مشخص شده ابزار ناتوانی کردند.» خبر استعفای استانداران و فرمانداران در اعتراض به رد صلاحیت های انتخابات مجلس هفتم، هم آن زمان منتشر شد ولی هیچ وقت عملی نشد و بیشتر حرکتی سیاسی و اعتراضی بود تا اقدامی عملی برای جلوگیری از روند ناصواب رد صلاحیت ها.

از این رو، حسن روحانی که او را از شورای شهر فراخوانده بود، به عنوان معاون خود به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری می فرستد تا ریاست این سازمان را عهده دار شود. او سه سال در این سازمان می ماند تا اینکه روحانی بار دیگر او را به عنوان وزیر ورزش و جوانان به مجلس دهم معرفی می کند. مجلس دهم این بار به او رای اعتماد می دهد و سلطانی فر سکاندار ورزش کشور می شود. مسعود سلطانی فر به عنوان وزیر پیشنهادی وزارت ورزش و جوانان از مجموع ۲۸۸ رای اخذ شده، ۲۲۵ رای موافق، ۳۹ رای مخالف، ۲۰ رای ممتنع و ۴ رای باطله را از آن خود کرد تا با اکثریت آرا به عنوان وزیر ورزش و جوانان برای 4 سال آینده انتخاب شود.

اهم سوابق اجرایی

مسعود سلطانی فر در طول ۴۰ سال سابقه اجرایی و مدیریتی، حدود ۲۰ سال در استانداری های مختلف و ۲۰ سال در دیگر سازمان ها و نهادهای دولتی و حکومتی مسئولیت اجرایی کلان داشته است. اهم سوابق اجرایی او به این شرح است:

• وزیر ورزش و جوانان دولت روحانی از سال ۱۳۹۵ تاکنون
• معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ۱۳۹۲-۹۵
• عضو شورای شهر تهران، دوره چهارم سال ۱۳۹۲
• عضو هیات علمی مرکز مطالعات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام به مدیریت حسن روحانی ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۲
• مشاور وزیر کشور دولت احمدی نژاد ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۸
• استاندار گیلان و زنجان دولت خاتمی ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۴
• قائم مقام ریاست سازمان تربیت بدنی دولت هاشمی رفسنجانی ۱۳۷۵ تا ۱۳۷۶
• استاندار استان مرکزی در دولت هاشمی رفسنجانی  ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۵
• معاون سیاسی-امنیتی استاندار هرمزگان، همدان و فارس در دولت میرحسین موسوی و هاشمی رفسنجانی، ۱۳۶۵ تا ۱۳۷۱
• معاونت بازرسی و ارزشیابی وزارت کشور ۱۳۶۰-۶۲
• نماینده شورای انقلاب در هیات پاکسازی وزارت راه سال ۱۳۵۸

فعالیت‌های اقتصادی

اطلاعات موجود در سازمان ثبت شرکت‌ها و آگهی‌ها منتشره در روزنامه رسمی نشان می‌دهد مسعود سلطانی فر سالهاست دستی در اقتصاد دارد و در کنار مسئولیت‌های دولتی، به فعالیت های اقتصادی هم مشغول بوده است. عمده فعالیت شرکت هایی که او در آن عضویت داشته در حوزه فولاد بوده است. او از سال ۱۳۸۹ ریاست هیات مدیره شرکت ذوب ریخته گران ماهان را عهده دار بود. این شرکت در سال ۱۳۹۳ منحل اعلام شد.

شرکت تولید فولاد آلیاژی کهن شریف، شرکت دیگری است که سلطانی فر ریاست هیات مدیره آن را عهده دار بوده است. سلطانی فر در سال ۸۴ به عضویت هیات مدیره شرکت تولید و خدمات بازرگانی-صنعتی و شیمیایی شکوه پارس شیما در آمده است. شرکتی که یکسال بعد اعلام انحلال کرده است.

به نظر می رسد او پس از ورود به دولت روحانی، کار اقتصادی را به پسرش علی واگذار کرده، چرا که در سال‌های اخیر این نام پسرش است که هر از گاهی در روزنامه رسمی به عنوان رئیس یا عضو هیات مدیره یک شرکت اقتصادی منتشر می‌شود. براساس آنچه در روزنامه رسمی آمده علی سلطانی فر در سال ۱۳۹۳ به عضویت هیات مدیره شرکت سرمایه گذاری سفر کارت ملی درآمده است. نکته قابل توجه اینکه این شرکت زمانی تاسیس شده که پدرش، مسعود سلطانی فر به ریاست سازمان میراث فرهنگی و گردشگری منصوب شده است. علی سلطانی فر در همین مقطع با دریافت مجوز از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران نسبت به ثبت شرکت سرمایه گذاری سفر کارت ملی می کند. این شرکت طرف قرارداد بانک سپه است و این امکان را به مشتریان می دهد تا خرید ها و رزرواسیون آنلاین را با آن انجام دهند. حجم سودی که از قبل این شرکت متوجه علی سلطانی فر و پدرش شده روشن نیست چرا که در وب سایت این شرکت، گردش مالی و گزارش حسابرسی موجود نیست.

علی سلطانی فر در سال ۱۳۹۶ نیز به عضویت هیات مدیره شرکت مدیریت توسعه و عمران فردوس در آمده است. این شرکت در خراسان رضوی و جنوبی و در حوزه های عمرانی، دارو و خودروسازی فعال است.

دخالت در فوتبال و خسارت های میلیاردی

سلطانی فر به عنوان رئیس مجمع عمومی دو باشگاه سرشناس تهرانی، پرسپولیس و استقلال، در طول دوران وزارت بارها در امور این دو باشگاه دخالت کرده به طوری که این دخالت ها به تحمیل هزینه های میلیاردی به باشگاه استقلال منجر شده است. پس از برکناری وینفرد شفرد آلمانی از سرمربیگری باشگاه استقلال یک مدیر این باشگاه فاش کرد که حذف یک بند از قرارداد باشگاه استقلال و این مربی خارجی توسط وزیر ورزش، هزینه ای میلیاردی روی دست  این باشگاه گذاشت. پندار توفیقی معاون وقت باشگاه استقلال در یک مصاحبه تلویزیونی مدعی شد: «پندار توفیقی، معاون سابق باشگاه استقلال در صحبت‌های دیشب خود در یک برنامه تلویزیونی مدعی شد قرارداد شفر به گونه‌ای تنظیم شده بود که پس از نیم فصل حضورش در این تیم و در صورت کسب سهمیه آسیا به طور خودکار با مبلغ ۶۰۰هزاردلار تمدید شود، اما با دخالت وزیر ورزش و جوانان این بند از قرارداد سرمربی آلمانی حذف شد و به همین دلیل قرارداد ۶۰۰ هزار دلاری به یک میلیون دلار (به همراه دستیاران) افزایش پیدا کرد».

این در حالی است حسن روحانی در جریان انتخابات ریاست جمهوری وعده کرده بود که این دو باشگاه را به مردم واگذار می کند. سلطانی فر نه تنها به این وعده روحانی جامه عمل نپوشاند بلکه از زمانی که روی کار آمده است تنها وعده خصوصی سازی این دو باشگاه را تکرار کرده است. 

فعالیت‌های حقوق بشری

در دوره وزارت مسعود سلطانی فر چند اتفاق مثبت حقوق بشری اتفاق افتاد که قابل ذکر است هرچند این اتفاقات تنها ناشی از عملکرد سلطانی فر نبوده ولی حمایت او در رخ دادن این اتفاقات موثر بوده است.

۱- ارتقاء جایگاه مدیریتی زنان

تا پیش از مسعود سلطانی فر سابقه نداشت هیچ زنی در هیچ استانی از ایران،‌ عهده دار مسئولیت مدیرکل ورزش و جوانان شود. مسعود سلطانی فر برای اولین بار این طلسم را شکست و مدیرکل ورزش و جوانان استان گیلان را طی حکمی به خانم مریم بخشی  سپرد.

۲- ورود زنان به ورزشگاه آزادی

تا پیش از مسعود سلطانی فر سابقه نداشت زنان بتوانند در ورزشگاه آزادی حاضر و کنار مردان به تماشای مسابقه فوتبال مردان بپردازند. اگرچه فشار فیفا، پیگیری اعضای فراکسیون زنان مجلس و فشار افکار عمومی در تحقق این مهم اثرگذار بود ولی نمی توان نقش حمایتی مسعود سلطانی فر را نیز نادیده گرفت. سلطانی فر پس از ورود زنان به ورزشگاه برای تماشای مسابقه تیم ملی، اعلام کرد ورزشگاههای ایران برای مسابقات داخلی هم آمادگی میزبانی از بانوان را دارد. او امکانات استادیوم های فوتبال در کشور را مورد توجه قرار داد و خاطرنشان کرد: «ما در همه استادیوم های بزرگمان؛ استادیوم آزادی، استادیوم نقش جهان اصفهان، یادگار امام تبریز، ثامن مشهد، امام رضای مشهد ، غدیر اهواز ، پارس شیراز و بقیه استادیوم های ١٥ هزار نفری که ساختیم، امکان اینکه پذیرای خانم های تماشاگر همین فردا صبح در ١٠ استادیوم هم باشیم، فراهم است و با رعایت حدود و مسائل شرعی و فرهنگی به راحتی می توانیم ورودی جدا، گیت های جدا، معبر جدا، سرویس بهداشتی جدا و خدمات جدا را برای بانوان فراهم کنیم و هیچ مشکلی وجود ندارد.» این گره اگرچه هنوز باز نشده ولی به نظر زمینه سازی های آن در حال انجام است.

مسعود سلطانی فر اگرچه در این خصوص حقوق زنان گام‌های مثبتی برداشته ولی کماکان از حاضر نشدن ورزشکاران ایرانی در میدان نبرد با ورزشکاران اسرائیلی حمایت کرده و می‌گوید: «در طول ٣٩ سال گذشته در تمام عرصه‌های سیاسی، نظامی، اجتماعی، با ایادی استکبار جهانی به ویژه رژیم اشغالگر قدس مقابله کرده‌ایم و آنها را به رسمیت نشناخته‌ایم و به دلیل آنکه این رژیم را از اصل نامشروع می‌دانستیم مقابله کردیم و این رویکرد و سیاست استمرار خواهد داشت.»

وزیر ورزش و جوانان جایگاه در اظهار نظری سوال برانگیز حقوق کودکان در کشورهای اسلامی را مناسب تر از جایگاه آنان در سایر کشورها دانسته و می‌گوید: «خانواده مهمترین بخشی است که می‌تواند حقوق کودکان را مدنظر قرار دهد و خانه باید مرکز توسعه محبت باشد و مدارس نیز باید در بحث شکوفایی استعدادهای کودکان تلاش کنند. در کشورهای اسلامی به دلیل آشنایی با اسلام وضعیت حقوق کودکان جایگاه مناسبی نسبت به کشورهای دیگر دارد.»

۷ نکته در مورد وزارت مسعود سلطانی فر

۱– انتخاب او به وزارت ورزش با استقبال علی دایی روبرو شد، او آرزو کرد که سلطانی فر زودتر به وزارت ورزش می آمد. حالا علی دایی یکی از گزینه‌های وزارت ورزش برای انتخاب سرمربی‌ تیم ملی فوتبال ایران است. سلطانی فر حواس اش به حامیان اش است.

۲- چالش های بین المللی ورزش ایران از جمله خودداری از مسابقه ورزشی با ورزشکاران اسرائیلی و خودداری تیم های فوتبال عربستانی از حضور در ایران برای انجام مسابقات بین المللی شاهد تحولی در دوره وزارت مسعود سلطانی فر نبود. این چالش ها کماکان باقی است.

۳- درگیر کردن اعضای خانواده در امور مدیریتی به نظر جزئی از رفتار مدیریتی سلطانی فر است. پسر سلطانی فر زمانی که پدرش در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بود، شرکت سرمایه گذاری سفر کارت ملی را راه انداخت و زمانی که پدر به وزارت ورزش رفت او نیز صاحب دفتری در ساختمان وزارت خانه شد تا در آن به عنوان یکی از مشاوران اقتصادی کمیته‌های وزارت ورزش و جوانان فعالیت کند.

۴- اوج گیری مهاجرت ورزشکاران و تغییر تابعیت در دوره وزارت سلطانی فر نشان می دهد او در جلب رضایت ورزشکاران حرفه ای و تامین شرایط لازم برای آنها ناکام بوده به طوری که دیگر این روزها از شنیدن خبر پناهنده شدن جودوکار ایرانی به مغولستان هم تعجب نمی کنند.

۵- مسعود سلطانی فر هر شش ماه یکبار وعده خصوصی سازی دو باشگاه استقلال و پرسپولیس می دهد ولی واقعیت این است که او فقط زمان می خرد تا دوره وزارت اش به اتمام برسد. او زیربار هزینه های سیاسی و غیرمادی این طرح نمی رود.

۶- چندی پیش رهبر ایران اعلام کرد که خوش ندارد خارجی ها سرمربی مجموعه های ورزشی باشند. به چشم بهم زدنی سلطانی فر، نسخه ویلموتس سرمربی تیم ملی، استراماچونی سرمربی استقلال و کالدرون سرمربی پرسپولیس را پیچید و عوامل او در این دو باشگاه، دو ایرانی را برای کسب دل رهبر ایران به جای آنها نشاند. سرمربی ایرانی تیم ملی هم بزودی معرفی می شود.

۷- کارنامه ورزش قهرمانی ایران در طول چند سال اخیر نشان می دهد سلطانی فر درخششی نداشته، نه تیم ملی فوتبال مان در جام جهانی از گروه اش صعود کرد، نه طلسم صعود تیم المپیک به جام جهانی شکست و نه آمار مدال های ایران در بازیهای المپیک جهشی نشان داد. ورزش قهرمانی ایران همانی هست که بود.

خانواده

اطلاعات چندانی از خانواده و روابط فامیلی مسعود سلطانی فر با سایر ارکان قدرت در نظام جمهوری اسلامی در دست نیست. 

مسعود سلطانی فر متاهل و یکی از پسران اش به نام علی سلطانی فر در جریان انتخابات دوره پنجم شورای شهر تهران، اعلام کاندیداتوری کرد. در این دوره از انتخابات شورای عالی اصلاح طلبان تصمیم گرفت از «آقازاده ها» حمایت نکند از این رو او نیز در لیست اصلاح طلبان قرار نگرفت و به صورت مستقل هم شانسی برای ورود به شورای تهران نیافت. گفته می شود او در ورزش دخالت دارد و اتاق و مسئولیتی نیز در وزارت ورزش و جوانان دارد. او یکی از مشاوران اقتصادی کمیته‌های وزارت ورزش و جوانان بود. شوخی علی سلطانی فر با مازیار ناظمی مدیر روابط عمومی وزارت ورزش، که نشان داد طرفدار باشگاه پرسپولیس است هواداران استقلال را به شدت علیه پدرش کرده است به طوری که علی جباری از چهره های مطرح باشگاه استقلال می گوید: «پسر سلطانی فر دست از سر استقلال بردارد.» اینکه علی سلطانی فر و پدرش تا چه میزان در اتفاقات دو باشگاه استقلال و پرسپولیس نقش دارند، سوالی است که با گذشت زمان و احتمالا بعد از دوران وزارت سلطانی فر افشا خواهد شد.

برادرش محمد سلطانی فر استاد علوم ارتباطات و در دولت حسن روحانی مدتی معاون مطبوعاتی وزیر ارشاد بود. او پیش از این مدیر گروه مطالعات رسانه ای مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام بود.

مادرش، زهرا تیموری آزاد در سال ۱۳۹۵ دارفانی را وداع گفت.

لینک منبع: https://www.arsehsevom.org/cabinet-profile-massoud-soltanifar