وزیر مستعفی جهادکشاورزی و مشاور رئیس جمهور در امور کشاورزی و امنیت غذایی
پروفایل محمود حجتی نجف آبادی

محمود حجتی نجف آبادی، در سال ۱۳۳۴ در خانواده‌ای مذهبی در نجف آباد اصفهان متولد شد. پدرش شیخ غلامرضا حجتی از روحانیون شناخته شده و انقلابی نجف آباد بود. او کودکی و نوجوانی را در کنار خانواده در نجف آباد گذراند و موفق به دریافت دیپلم شد.

محمود حجتی در سال ۱۳۵۴ وارد دانشگاه کار اصفهان شد تا در رشته مهندسی عمران تحصیل کند. اما ورود او به دانشگاه با اوج گیری فعالیت های انقلابی همراه شد. حجتی از همان زمان وارد فعالیت های انقلابی شد و در این راه از حامیان و سمپات های آیت الله منتظری بود. آیت الله منتظری نیز متولد نجف آباد است و همین جذابیت اش را برای فعالان سیاسی اصفهانی دو چندان می کرد. ورود به فعالیت های انقلابی، سبب شد تا تحصیل حجتی به درازا بکشد به طوری که او لیسانس اش را ۱۲ سال بعد در سال ۱۳۶۶ از دانشگاه صنعتی اصفهان گرفت. دانشگاه کار اصفهان در دانشگاه صنعتی ادغام شد به همین دلیل حجتی وارد دانشگاه کار، ولی از دانشگاه صنعتی اصفهان فارغ التحصیل شد.

محمود حجتی که درس و مشق را فدای فعالیت های انقلابی کرده بود با پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ به چهارمحال بختیاری رفت تا جهاد سازندگی این استان را بنا نهد و به شورای مرکزی جهاد سازندگی اصفهان پیوست. 

فعالیت های او در جهاد سازندگی با جنگ ایران و عراق مصادف شد به همین دلیل او سال ۱۳۵۹ به ستاد پشتیبانی مهندسی جنگ پیوست و به عنوان «جهادگر» سالها به خدمات پشتیبانی و فنی به جبهه ها مشغول بود.

او سپس در سال ۱۳۶۴ به عضویت شورای مرکزی جهاد سازندگی درآمد و تا پایان جنگ در جبهه‌ها حضور داشت.

محمود حجتی با پایان یافتن جنگ و با حکم اکبر هاشمی رفسنجانی در سال ۱۳۶۸ راهی سیستان و بلوچستان شد تا به  عنوان «استاندار» به امور این استان محروم بپردازد. او پنج سال در این استان فعالیت کرد تا اینکه زنگنه وزیر وقت نیرو در دولت هاشمی او را فراخواند و به او ماموریت داد تا پروژه ساخت سد کرخه را عهده دار شود. لذا سال ۱۳۷۳ از سیستان به خوزستان نقل مکان کرد. زنگنه در خصوص پذیرش مدیریت پروژه کرخه توسط حجتی می گوید: «من از ایشان خواهش کردم که در وزارت نیرو همکاری کند و اگر می‌خواهد معاون بشود، اما پیشنهاد کردم که مجری سد کرخه می‌تواند خدمت بیشتری برای مردم داشته باشد و ایشان قبول کرد و امروز ما سد پرافتخار کرخه را از برکات سخت‌کوشی ایشان داریم.»

محمد خاتمی اما او را به مجلس پنجم معرفی کرد تا سکاندار وزارت راه و ترابری شود. خیلی ها تصورشان این بود که او به دلیل دفاع از آیت الله منتظری نتواند از اصولگرایان مجلس پنجم رای اعتماد بگیرد ولی او از این آزمون موفق بیرون آمد ضمن اینکه این حمایت را انکار نکرد.

مجلس ششم در سال ۱۳۷۹ رای به ادغام دو وزارتخانه جهاد سازندگی و کشاورزی داد. محمد خاتمی رئیس جمهور وقت نیز سکان وزارت تازه تشکیل شده «جهاد کشاورزی» را به محمود حجتی واگذار کرد دولت خاتمی در سال ۱۳۸۴ به کارش پایان داد و او نیز سکان وزارت جهاد کشاورزی دولت محمود احمدی نژاد را به محمد رضا اسکندری داد و به بخش خصوصی رفت تا مدتی دور از قیل و قال سیاست و حکومت به فعالیت اقتصادی در بخش خصوصی در حوزه کشاورزی مشغول شود.

محمود حجتی نجف آبادی، ۷ سال پس از ترک دولت، بار دیگر در سال ۱۳۹۲ با دعوت حسن روحانی به دولت بازگشت و مجدد سکاندار وزارت جهاد کشاورزی شد. او در دولت دوم روحانی مجددا برای وزارت جهاد و کشاورزی به مجلس معرفی شد و توانست با ۱۶۴ رای موافق، ۹۴ رای مخالف و ۲۳ رای ممتنع کرسی خود را حفظ کند. او تا سال ۱۳۹۸ به مدت شش سال در این مقام ماند ولی در نهایت در حالیکه مجلس دهم به دلیل گرانی مواد غذایی و کالاهای اساسی، برای بار دوم خود را برای استیضاح او آماده می کرد، از وزارت جهاد کشاورزی استعفا داد. او ۲۶ آذر ۹۸ در جلسه معارفه وزیر جدید جهاد کشاورزی، دلیل استعفای خود را «بیماری» ذکر کرد. در عین حال او پس از استعفا در آ‌ذر ۹۸ از سوی حسن روحانی به سمت «مشاور رئیس جمهور در امور کشاورزی و امنیت غذایی» منصوب شد.

اهم سوابق اجرایی:

• مشاور رئیس جمهور در امور کشاورزی و امنیت غذایی، دولت دوم حسن روحانی
• وزیر جهاد کشاورزی در دولت روحانی و خاتمی
• وزیر راه و ترابری دولت اول خاتمی
• مدیر پروژه سد کرخه در دولت هاشمی
• استاندار سیستان و بلوچستان در دولت هاشمی
• عضو شورای مرکزی جهاد سازندگی اصفهان
• عضو ستاد پشتیبانی مهندسی جنگ
• رئیس جهاد سازندگی استان چهارمحال بختیاری

خودکفایی در تولید محصولات غذایی به ویژه گندم

خودکفایی گندم و افزایش تولیدات محصولات کشاورزی، برگ برنده کارنامه حجتی در وزارت کشاورزی است. خیلی‌ها پز این خودکفایی را داده‌اند از خاتمی و روحانی گرفته تا سایر اعضای دولت. روزی که او بر مسند وزارت جهاد کشاورزی نشست، کوشید دولت را در مسیر خودکفایی در محصولات غذایی قرار دهد و موفق شد با رساندن حجم تولید سالانه حدود ۱۲۰ میلیون تُن محصولات کشاورزی در کشور که تامین کننده تقریباً ۸۰ درصد نیاز غذایی کشور است، کشور را از محصولات غذایی خصوصا گندم و شکر خودکفا کند به طوریکه  با توجه به میزان تولیدات این محصول ایران نیاز به واردات گندم ندارد. ولی این همه ماجرا نبود، منتقدان به او دو انتقاد اساسی وارد کردند: گروه اول؛ او را مسئول بحران آب دانسته و معتقدند سیاست تلاش برای خودکفایی در محصولات غذایی در کشور کم آبی مثل ایران، غلط بود. عیسی کلانتری معاون حسن روحانی در سازمان حفاظت از محیط زیست از جمله این منتقدان است. گروه دوم نیز کوتاهی دولت در پرداخت حق کشاورزان و پرداخت معوقات خرید تضمینی محصولات کشاورزی، را متوجه حجتی می دانند علی محمد شاعری رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس دهم، از جمله این منتقدان است او در شهریور ۹۷ می‌گوید: «دولت بیش از ۹ میلیون تُن گندم از کشاورزان خریداری کرده و در حدود ۴ هزار میلیارد تومان از بدهی گندم‌کاران را پرداخت نکرده است؛ دولت در حال حاضر ۴۰ درصد از مطالبات گندم‌کاران را نپرداخته و طبق اطلاعاتی که ما داریم تسویه حساب آنها تا مهر و آبان زمان می‌برد که این مسئله باعث دلسردی کشاورزان می‌شود.»

سابقه سیاسی

همانطور که انتظار می‌رفت مجلس پنجم به دلیل حمایت‌اش از آیت الله منتظری به او رای ندهد، تصور این بود که مجلس دهم نیز به دلیل سوابق مشارکتی و حمایت میرحسین موسوی در جریان انتخابات سال ۱۳۸۸ از رای اعتماد به او صرف نظر کند ولی هر دو مجلس به او اعتماد کردند.

محمود حجتی نجف آبادی، از مدیران اصلاح طلب حکومت است. او عضو شورای مرکزی جبهه مشارکت ایران اسلامی بود که در دوره اصلاحات تاسیس شد و دوره محمود احمدی نژاد از فعالیت آن جلوگیری شد.

او از دوستان نزدیک عبدالله نوری وزیر استیضاح شده کشور دولت محمد خاتمی است. گفته می‌شود محمود حجتی پای ثابت جلسات ماهیانه‌ای است که در منزل عبدالله نوری برگزار می‌شود. احمد بخشایش نماینده مجلس نهم در جلسه رای اعتماد به وزیران دولت نخست حسن روحانی٬ کابینه او را به یک «شرکت سهامی عام» تشبیه کرد که به گفته او هر یک از افراد در کابینه او سهمی گرفته‌اند که آقای حجتی هم سهم عبدالله نوری (وزیر پیشین کشور) بوده است.

محمود حجتی وزیر وقت جهاد کشاورزی در سال ۱۳۸۲ در اعتراض به رد صلاحیت فله ای در انتخابات مجلس هفتم، به همراه اکثریت مدیران خود در این وزارتخانه استعفای خود را تقدیم محمد خاتمی رئیس جمهور وقت کردند و به حمایت و پشتیبانی از نمایندگان متحصن مجلس ششم پرداختند.

حجتی از جمله مدیران دولت خاتمی بود که در سال ۱۳۹۰ وقتی فشارها علیه میرحسین موسوی در حصر بسیار بود، از دادن پیام تسلیت به او به خاطر فوت پدرش پرهیز نکرد و در نامه‌ای با او ابراز همدردی کرد.

فساد در وزارت کشاورزی

فساد اقتصادی وقتی در یک مجموعه رخ می‌دهد عالی ترین مقام آن نهاد باید پاسخگوترین باشد چرا که مسئولیت همیشه با مقام ارشد یک مجموعه است. رسانه‌ها کمتر محمود حجتی را به فساد متهم کرده اند ولی وقتی مدیران او به اتهام فساد بازداشت می شوند یعنی جایی در نظام مدیریتی شخص وزیر می‌لنگد. آبان ۹۸ یعنی در آستانه استیضاح محمود حجتی دستگاه قضایی یکی از مدیران او به نام خلیل آقایی رئیس سازمان جنگل‌ها و مراتع را به اتهام ارتشاء بازداشت کرد. این اتفاق یک ماه پس از بازداشت حمید ورناصری، مدیرعامل شرکت پشتیبانی امور دام به اتهام اخلال در نظام اقتصادی روی داد. حمید ورناصری به همراه مجموعه‌ای از مدیران سازمان جهاد کشاورزی استان تهران به اتهام فروش گوشت‌های وارداتی در بازار به قیمت آزاد دستگیر شدند. حمیدرضا خلیلی جانشین رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان تهران، علیرضا جهیزی کارمند و رئیس اداره تنظیم بازار سازمان جهاد کشاورزی استان تهران، علی رنجبر کرمانی کارمند حراست و بازرس اداره تنظیم بازار سازمان جهاد کشاورزی استان تهران، مرتضی عسگری مدیرعامل تعاونی مصرف بنیاد مستضعفان استان تهران، علی سعیدی مباشر توزیع تنظیم بازار شرکت مهام تدبیر آسیا و حسین خلیلی کارگزار تنظیم بازار، متهمان این پرونده بودند.

دستگیری مدیران وزارت جهاد کشاورزی حدود یک ماه پیش از استعفای محمود حجتی روی داده که می تواند دلیل اصلی استعفای او باشد.

فعالیت اقتصادی

با خاتمه عمر دولت محمد خاتمی، محمود حجتی نجف آبادی به طور گسترده وارد فعالیت اقتصادی می‌شود. «شرکت سرمایه و مسکن بلند پایه» در نقش یک هلدینگ بزرگ اقتصادی در سال ۱۳۸۶ توسط محمود حجتی نجف آبادی و دوستانش ثبت و در حوزه‌های نفتی، راه آهن، مسکن، ساخت و ساز و امور زیربنایی و عمرانی فعالیت اشت را آغاز می کند. این شرکت بعد از نزدیک پنج سال فعالیت اقتصادی، در سال ۱۳۹۱ به طور چشمگیری گسترش می‌یابد به طوری که در این سال این شرکت، چندین شرکت زیرمجموعه را به ثبت می‌رساند و حجتی ریاست هیات مدیره‌های زیر مجموعه را نیز عهده دار می‌شود. 

«شرکت سازه فلز بلند پایه»، «شرکت فرودیار بلندپایه»، «شرکت تدبیر عمران بلندپایه»، «شرکت سحرسازه بلندپایه»، «شرکت آتیه سازان بلندپایه» و «شرکت آرمان سازه بلندپایه» از جمله شرکت‌های اقماری هلدینگ سرمایه و مسکن بلند پایه است که جملگی در سال ۱۳۹۱ و پیش از بازگشت محمود حجتی نجف آبادی به وزارت جهاد کشاورزی تاسیس شده است. هیچ سندی از کناره گیری حجتی نجف آبادی از این شرکت‌ها در زمان تصدی وزارت جهاد کشاورزی یافت نشد.

هلدینگ سرمایه و مسکن بلندپایه تنها فعالیت اقتصادی محمود حجتی نجف آبادی نیست. او در سال ۱۳۸۵ ابتدا شرکت سپید موج کیش را تاسیس و ریاست هیات مدیره آن را عهده دار می‌شود ولی دو ماه بعد این شرکت را ترک می کند. 

 در سال ۱۳۸۶ شرکت توسعه انرژی متین را تاسیس و ریاست هیات مدیره آن را عهده دار می‌شود. بر اساس آنچه در روزنامه رسمی ثبت شده، در سال ۱۳۸۶ و زمانی که محمود حجتی وزارت جهاد کشاورزی را عهده دار بوده ۳ عضو جدید به هیات مدیره این شرکت اضافه می‌شود ولی روشن نیست آیا محمود حجتی این شرکت را ترک کرده بوده یا کماکان ریاست هیات مدیره این شرکت را عهده دار بوده است.

او در سال ۱۳۸۶ همچنین به عضویت هیات مدیره شرکت فرآوری ماسه سیلیسی فیروزکوه در می‌آید و ریاست هیات مدیره را عهده دار می‌شود.

حجتی سال ۱۳۸۷ نیز ریاست هیات مدیره شرکت سرمایه گذاری باران یار را عهده دار می شود.

پرسش اینجاست که آیا با بازگشت به دولت و قبول وزارت جهادکشاورزی او از فعالیت در بخش خصوصی کناره گیری کرده و یا ضمن خدمت در دولت، در بخش خصوصی نیز فعال بوده است؟

۸ نکته از زندگی حرفه‌ایی محمود حجتی نجف آبادی

۱- در ساده پوشی، در میان مدیران ارشد نظام کم نظیر بود. همیشه موهایی ژولیده و لباسی کهنه برتن داشت و ابایی نداشت که در جمع بگوید که از گوسفند چرانی و بز چرانی و رعیتی به وزارت رسیده است.

۲- سمپات آیت الله منتظری بود و هیچ گاه این ویژگی خود را نفی نکرد حتی در زمان گرفتن رای اعتماد از مجلس نهم نیز این مساله را انکار نکرد و همیشه با صدای رسا می گفت که مقلد آیت الله منتظری است. خصلتی که در مدیران جمهوری اسلامی کمتر یافت می شود.

محمود حجتی نجف آبادی و آیت الله منتظری

۳- اینکه چرا یک نفر در جمهوری اسلامی می تواند علنا مقلد آیت الله منتظری، دوست خاتمی، میرحسین موسوی و عبدالله نوری باشد و از مجالس تحت کنترل اصولگرایان و اصلاح طلبان رای اعتماد بگیرد و سالها در مقام وزارت باقی بماند را باید در تیپ شخصیتی او جستجو کرد. حجتی از جمله مدیرانی است که در محفل های سیاسی مشارکت دارد ولی در رسانه ها بحث سیاسی نمی کند. زندگی ساده،‌ بی آلایش و به عبارتی شخصیتی خاکی و مورد اعتماد دستگاههای امنیتی است یعنی گامی علیه منافع انقلاب اسلامی بر نمی‌دارد.

۴- کارش را از جهاد سازندگی شروع و تمام کرد و کمتر از این شاخه به اون شاخه رفت به همین دلیل بیش از هر مدیری در جهاد سازندگی تجربه کاری داشت. ولی ادغام جهاد با کشاورزی سبب شد تا حجتی از تخصص علمی و کاریش فاصله بگیرد او مدیر جهادی با مدرک مهندسی عمران بود که کارش سازندگی بود ولی تخصصی در حوزه کشاورزی نداشت.

۵- افزایش تولید محصولات غذایی و خودکفایی گندم و شکر و بی نیازی ایران از واردات این دو محصول استراتژیک، از جمله برگ های برنده کارنامه محمود حجتی نجف آبادی است.

۶- دستگیری جمعی از مدیران حجتی نجف آبادی به اتهام فساد اقتصادی و سکوت و در نهایت استعفا از وزارت جهاد کشاورزی پیش از پاسخگویی در این خصوص، از جمله نقاط تاریک کارنامه مدیریتی حجتی است.

۷- حجتی از جمله مدیران دولت روحانی بود که کمتر از دولت احمدی نژاد انتقاد کرد و اهل افشاگری نبود او اما یک جا به مساله مافیای شکر پرداخت و اطلاع رسانی جالب توجهی کرد. او در خصوص مافیای شکر در دولت احمدی نژاد می‌گوید: «سال ۸۵ نیاز کشور ۵۰۰ هزار تن شکر بود، اما ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تن شکر وارد شد. تولید چغندر از ۷ میلیون تن به ۲ میلیون تن رسید. کارخانه های قند مشکل دار و ورشکسته شدند و شکر برای نیاز چند سال به کشور وارد شد. تاکید من این است که چنین سازوکاری درست نیست. سازوکار را خراب می کنیم بعد اتفاق بدی می افتد و فکر می کنیم مافیا شکل گرفته است. این درحالی است که خود ما یک فرصت رانت جویانه را با سازوکارهای اشتباه ایجاد کرده ایم. بعد می گوییم مافیا شکل گرفته است. باید ببینیم چه اتفاقی افتاد که در سال ۸۵، ۷۰۰/۲ میلیون تن شکر وارد شد. دولت در نیمه دوم ۸۴،۵ بار تعرفه شکر را کاهش داد و از ۱۱۰ درصد به صفر رساند. ابتدای سال ۸۵، شکر خام با تعرفه صفر و شکر با تعرفه ۱۰ درصد وارد کشور شد. این در حالی بود که شکر داخلی به دلیل ثابت نگه داشتن نرخ ارز و افزایش تورم و افزایش هزینه تولید بسیار گرانتر از شکر وارداتی بود. می خواستند با تعرفه مشکل قیمت شکر داخل را حل کنند و تعرفه واردات را به صفر رساندند. به این ترتیب شکر را به کشور سرازیر کردند. خب تولید ملی آسیب دید.» او البته در راستای سیاست پرهیز از افشاگری، شفاف نکرد که رانت واردات بی رویه شکر به جیب چه کسانی رفته است و آن را پیش خود نگه داشت.

۸- نام هیچ کدام از مدیران دولت روحانی به اندازه محمود حجتی در هیات مدیره شرکت های خصوصی تکرار نشده ولی اینکه او چگونه توانسته هم در بخش دولتی و هم در بخش خصوصی فعال باشد و هم به لحاظ سیاسی در خط اصلاحات و جنبش سبز و هم پیرو آیت الله منتظری باشد و آزادانه فعالیت کند، علامت سوال بزرگی است که راز آن «سلامت مالی» است یا «زد و بند پنهانی وجود دارد» را کسی هنوز شفاف بیان نکرده است.

خانواده

پدرش حجت الاسلام غلامرضا حجتی نجف آبادی از علمای شناخته شده و از فعالان انقلاب ۵۷ در نجف آباد اصفهان بود.

برادر بزرگترش، محمد علی حجتی نجف آبادی در سال ۱۳۹۶ درگذشت. مهدی حاجی صادقی عضو شورای شهر نجف آباد، در توصیف شخصیت محمد علی حجتی نجف آبادی می‌نویسد: «محمدعلی حجتی برادر وزیر جهاد کشاورزی، دو بار جانباز شده. یکبار در زندان ساواک که برای اعتراف گیری به سرش برق متصل کردند و یکبار هم در جنگ تحمیلی. مرحوم محمدعلی حجتی هم تصور خیلی از ما درباره برادر وزیر بودن را هم تغییر می دهد. او از طریق کشاورزی در یک زمین کوچک و کارگری روزگار می گذراند. وانت بسیار قدیمی برادر وزیر که در کوچه اختر در یک محله متوسط نجف آباد پارک بود را بسیاری از همشهریانش می شناسند.»

برادر دیگرش علی حجتی نجف آبادی در جنگ ایران و عراق کشته شد.

همسرش خانم حمیدی است. 

این احتمال وجود دارد که جواد حجتی نایب رئیس شورای شهر نجف آباد نیز از بستگان محمود حجتی نجف آبادی باشد. کارنامه جواد حجتی نشان می دهد که هرجا محمود حجتی بوده او نیز آنجا ردی دارد. از ستاد پشتیبانی مهندسی جنگ گرفته تا جهاد سازندگی و وزارت جهاد کشاورزی.

لینک منبع: https://www.arsehsevom.org/cabinet-profile-mahmoud-hojati-najaf-abadi