وزیر نیرو
پروفایل رضا اردکانیان

رضا اردکانیان در سال ۱۳۳۷ در یزد متولد شد. خانواده او در ایام کودکی رضا، به اصفهان کوچ کردند. او دوران ابتدایی را در شهر اصفهان طی کرد. از آنجا به تهران رفت تا دبیرستان را آنجا بگذراند. او تا سال یازدهم در تهران بود ولی مجدد به یزد بازگشت. او در سال ۱۳۵۵ دوره دبیرستان را در رشته ریاضی در دبیرستان رسولیان یزد به پایان برد.

داشتن تحصیلات عالیه در اولویت رضا اردکانیان بوده به طوری که او در دانشگاه‌‌های معتبر تحصیل کرده است. رضا اردکانیان برخلاف بسیاری از جوانان هم نسل خود که تحصیل را در شرایط انقلابی کشور جدی نمی گرفتند، در سال ۱۳۵۵ با اخذ رتبه ۶۹ کنکور سراسری، وارد دانشگاه صنعتی شریف تهران شد تا در رشته مهندسی عمران تحصیل کند. او در سال ۱۳۶۲ یعنی در سالهای انقلاب و جنگ، موفق می‌شود مدرک مهندسی خود را از این دانشگاه دریافت کند. طولانی شدن دوره کارشناسی اش به دلیل انقلاب فرهنگی و تعطیلی دانشگاهها در ایران است. به همین دلیل از سال ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۱ که دانشگاه به بهانه انقلاب فرهنگی تعطیل شد، اردکانیان مانند بقیه دانشجویان انقلابی، وارد فعالیت‌های اجرایی شد. او به وزارت نیرو رفت تا به شهید عباسپور وزیر وقت نیرو در دولت موقت، در شکل دهی به ساختار جدید وزارت نیرو کمک کند.

مدتی بعد در سال ۱۳۶۱ به عضویت هیات مرکزی جهاد ادارات وزارت نیرو منصوب می‌شود. همین فعالیت‌های سبب می‌شود تا او بعد از فارغ التحصیلی بیشتر درگیر کار اجرایی شود و بین اخذ مدرک لیسانس تا فوق لیسانس اش وقفه ای ده ساله ایجاد شود.

اردکانیان در سال ۱۳۶۶ و درحالیکه کشور درگیر جنگ ایران و عراق بوده، با دریافت بورس تحصیلی اعزام به خارج از وزارت علوم، راهی کانادا می‌شود تا تحصیلات خود را از سر گیرد.

او در سال ۱۳۷۲ مدرک فوق لیسانس خود را در رشته مهندسی منابع آب از مک مستر کانادا دریافت می‌کند و در سال ۱۳۷۶ موفق می‌شود از رساله دکترای خود در رشته مدیریت منابع آب دفاع و دکترای خود را از همین دانشگاه دریافت کند.

سوابق اجرایی

رضا اردکانیان اولین فعالیت حرفه ای اش را در وزارت نیرو ۴۰ سال پیش آغاز کرد و به طور تخصصی در حوزه آب و انرژی فعالیت کرد. او در دولت خاتمی معاون وزیر نیرو بود و در دولت حسن روحانی به مقام وزارت نیرو رسید، اتفاقی که کمتر در میان سایر مقام‌های جمهوری اسلامی تکرار شده است. اکثرا از این شاخه به آن شاخه پریده اند و هر جا صندلی خالی پیدا کرده اند کوشیده اند آن را تصاحب کنند از همین رو اردکانیان به عنوان وزیر متخصص در حوزه کاری اش شناخته می‌شود.

در آبان ۹۶ و پس از رد «بیطرف» از طرف مجلس،  روحانی، اردکانیانرا برای تصدی این وزارت خانه به مجلس معرفی کرد و او توانست با ۲۲۵ رای موافق، ۳۸ رای مخالف و ۱۳ رای ممتنع نظر نمایندگان مجلس دهم را برای تصدی این وزارت خانه جلب کند. 

 اهم سوابق اجرایی او به این شرح است:

• وزیر نیرو در دولت حسن روحانی
• استاد دانشگاه درسدن آلمان و دانشگاه سازمان ملل متحد در سال ۱۳۹۳
• مدیر انستیتو منابع زیست محیطی (آب، خاک و پسماند) دانشگاه سازمان ملل متحد در شهر درسدن آلمان ۱۳۹۱
• تاسیس و اداره مرکز منطقه ای مدیریت آب شهری تحت پوشش یونسکو در تهران (۱۳۸۶-۱۳۸۱)
• مدیر عامل و رییس هیات مدیره شرکت مدیریت منابع آب ایران ۸۴
• معاون وزیر نیرو در امور آب (۱۳۸۴-۱۳۸۰)
• قائم مقام وزیر نیرو (۱۳۸۰-۱۳۷۷)
• عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف ۱۳۷۷
• تدریس در دانشگاه یزد ۱۳۷۶
• معاون برنامه ریزی و امور اقتصادی وزارت نیرو (۱۳۶۹-۱۳۶۸)
• مشاور و رئیس دفتر وزیر کشور (محتشمی پور) (۶۴-۶۶)
• معاون وزیر کشور در هماهنگی امور عمرانی و امور جنگ (۱۳۶۸-۱۳۶۶)

فعالیت‌های حقوق بشری

حوزه کاری اردکانیان هیچ گاه به طور مستقیم مرتبط با حوزه حقوق بشر نبوده چرا که او یک مدیر متخصص در حوزه آب بوده و بیشتر فعالیت هایش در این حوزه متمرکز بوده است. کمتر موضع گیری سیاسی دارد و چهره حزبی نیست هرچند از مدیران ارشد بنیاد باران وابسته به محمد خاتمی است. با این وجود نمی توان از اظهارات اش در خصوص «مصرف گرایی» ایرانیان گذشت. در حالیکه ایران شمار کثیری از ایرانیان در فقر مطلق به سرمی برند، او به عنوان عضوی از دولت، به جای ارائه راهکار برای حل بحران معیشتی مردم، جامعه ایران را با مردم چین مقایسه کرده و با بیان اینکه چینی‌ها روزی یک وعده غذا می‌خورند،‌ با سیل انتقادات مواجه شد.

اردکانیان ایران را با چین مقایسه کرده و با بیان اینکه چرا چین اینگونه تحریم نمی‌شود؟ چون با یک وعده غذا هم رفع گرسنگی می‌کنند، می‌گوید: «۴۰ سال فرصت داشته‌ایم خودمان را از شیر نفت جدا کنیم و نکردیم، آن‌ها نقطه ضعف ما را فهمیده‌اند و دائم از همان ناحیه فشار وارد می‌کنند. چون بیشتر از متوسط کشور‌های صنعتی و توسعه یافته غذا می‌خوریم، بیشتر می‌پوشیم و سرانه مسکونی بالاتری داریم، در مقابل احساس رضایتمندی و خوشبختی‌مان هم یک صدم است، باید چارچوب‌های ذهنی را اصلاح کنیم.»

بحث انتقال آب در ایران و آسیب‌های جدی ای که ممکن است به محیط زیست وارد کند سبب شده تا بسیاری از فعالان محیط زیست به منتقد اردکانیان تبدیل شوند و حتی از طرح استیضاح او حمایت کنند. ‌آنها معتقدند که اردکانیان به محیط زیست توجه ندارد و دنبال انتقال آب به هر قیمتی است. اما کسی که طرح انتقال آب را دنبال می‌کند بیش از آنکه اردکانیان وزیر نیرو باشد، عیسی کلانتری رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست است که معتقد است این طرح مشکل زیست محیطی ندارد. اردکانیان وزیر نیرو در پاسخ به سوالی درباره طرح انتقال آب دریای خزر به سمنان اظهار کرد: «طبق قانون پروژه‌های منابع آب و به ویژه پروژه‌های بزرگش در مرحله اول نیازمند تخصیص آب است که عمدتا بر مبنای نیاز است. یعنی مطالعاتی انجام می‌شود و بر اساس آن موافقت اولیه ای برای تخصیص اولیه آب صورت می‌گیرد و بعد سازمان محیط زیست در این زمینه مجوز زیست محیطی می‌دهد و بعد از آن وزارت نیرو باید تخصیص اولیه خود را بدل به مجوز نهایی کند.»

اردکانیان می‌افزاید: «در خصوص انتقال آب از دریای خزر به فلات مرکزی مجوز اولیه مربوط به سال ۱۳۹۱ است و بعد از آن سازمان محیط زیست بررسی‌های شان را انجام می‌دهند که یا مجوز زیست محیطی صادر شود، یا صادر نشود و یا مشروط صادر شود. تا سال ۹۶ هیچ علامتی از این جهت وجود ندارد و طرف حساب هم معمولاً مجری طرح است که در این پروژه شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران است. در سال ۹۶ یک مجوز مشروط داده شده اما چون شرطش عملیاتی نبوده در سال ۹۷ یک مجوز مشروط دیگر داده شده که آن هم عملیاتی نبوده و آنچه در این روزها رخ داده، نه موافقت با طرح است، نه مخالفت با طرح است، نه موافقت مشروط است، نه بررسی مجدد طرح است.

ارتقاء وضعیت و جایگاه زنان در وزارت نیرو در دوره رضا اردکانیان یکی از جمله فعالیت‌های موثر و مثبت حقوق بشری اوست. اردکانیان در آذر ۹۸ با بیان اینکه ۱۱۰۰ پست مدیران پایه وزارت نیرو در سال ۹۷ در اختیار زنان قرار گرفت، وعده کرد که حضور زنان در پست‌های مدیریتی، امسال بیش از هزار درصد افزایش می‌یابد. رسانه ای صحت این ادعا را مورد سنجش قرار نداده ولی به هر حال در نوع خود جالب است. اردکانیان حتی با صدور بخشنامه ای خطاب به مدیران ستادی دستور داد تا تعداد مدیران زن در این وزارت خانه و شرکت‌های تابعه افزایش یابد.

جنبش سبز و اردکانیان

رضا اردکانیان از چهره‌های اصلاح طلب و نزدیک به محمد خاتمی است. او بازرس با هیات مدیره موسسه باران «بنياد آزادي- رشد و آباداني ايران»  به رهبری محمد خاتمی است. او در نیمه دهه هشتاد ایران را به مقصد آلمان ترک کرده تا با سازمان ملل همکاری کند، از این رو در سال ۱۳۸۸ و در بحبوحه جنبش سبز در ایران نبوده، بنابراین کمترین نقشی له یا علیه جنبش سبز نداشته و در ستاد انتخاباتی میرحسین موسوی یا مهدی کروبی نیز فعال نبوده است. در سال‌های بعد نیز کمتر اظهارنظری سیاسی از او در این خصوص ثبت نشده است.

فعالیت اقتصادی

اطلاعاتی از فعالیت‌های احتمالی اقتصادی رضا اردکانیان یافت نشد.

۷ نکته از زندگی حرفه‌ای رضا اردکانیان

۱– اردکانیان تنها وزیر دولت حسن روحانی است که در سطح بین المللی کار مدیریتی در حوزه تخصصی اش کرده است.

۲– تخصص اش مهندسی منابع آب است و انتظار می‌رفت اوضاع منابع آبی ایران در دوره وزارت اش بهبود یابد ولی آنچه بیشتر به چشم آمد جنگ آب بود تا بهبود منابع آبی.

۳- مستقیم از طرح انتقال آب خزر به سمنان که به تقاضای روحانی و تایید سازمان حفاظت محیط زیست، در حال پیگیری است، دفاع نمی کند ولی هرگز موضع گیری روشنی در خصوص قوت و ضعف این پروژه نکرده تا رئیس اش را راضی نگه دارد.

۴- او به جای بیطرف وزیر نیرو دولت خاتمی به دولت روحانی راه یافت چرا که مجلس به او چون مشارکتی بود رای اعتماد نداد و به اردکانیان که سابقا معاون بیطرف بود اعتماد کرد.

۵- علاقه زیادی به راه اندازی  پروژه‌های عمرانی متعدد و به نتیجه رساندن معدودی از آنها دارد. او می‌گوید ۱۷۹ پروژه سدسازی در دست اجراست و تا پایان سال ۱۰ سد آماده بهره برداری می‌شود. او نمی گوید چرا همزمان پروژه‌های کمتری را شروع نمی کند که بتواند آنها را سریعتر به بهره برداری برساند.

۶- اردکانیان از موافقت روسیه به اعطای وام ۵ میلیارد دلاری به ایران خبر داده ولی نگفته چقدر محتمل است ایران اینگونه مستعمره روسیه شود.

۷- در روزهایی که مردم در بحران معیشت قرار گرفته اند مشکل کشور را مصرف گرا بودن مردم می‌داند و می‌گوید چینی‌ها روزانه یک وعده غذا می‌خوردند. او نگفته خانواده ام روزی چند وعده غذا می‌خورند.

خانواده

مادرش خانم عسکریه، ساکن یزد بود که در سال ۱۳۹۴ درگذشت و در خلدبرین یزد تشییع و دفن شد.

رضا اردکانیان متاهل و دارای دو فرزند است. رضا اردکانیان در شهریور سال ۱۳۹۷ در گفتگو با پایگاه اطلاع رسانی وزارت نیرو در خصوص فرزندان اش گفته: «بنده دو فرزند، یک دختر و یک پسر دارم. دخترم یازده سال پیش که دانشجوی سال اول دانشکده مهندسی عمران دانشگاه صنعتی شریف بود ازدواج کرد. همسرش نیز فارغ‌التحصیل دانشکده فنی دانشگاه تهران است و هر دو از دانشگاهی معتبر در کشور انگلستان برای مقطع فوق‌لیسانس و سپس دکتری پذیرش گرفتند و در حال حاضر در مراحل پایانی طی دوره دکتری هستند و زندگی دانشجویی‌شان را نیز عمدتاً با بورس تحقیقی همان دانشگاه و کار حین تحصیل اداره می‌کنند و البته برنامه دارند هر چه زودتر با تکمیل تحصیلات‌شان به کشور بازگردند و در میهن خود و در کنار خانواده‌هایشان، مشغول به فعالیت شوند.»

او در خصوص پسرش نیز گفته: «در اواسط دهه هشتاد در قالب فراخوانی که از سوی سازمان ملل متحد منتشر شده بود، به اتکاء ظرفیت شخصی و نه نمایندگی از دولت، به عنوان دیپلمات ارشد این سازمان برگزیده شدم و راهی فعالیت در مقر سازمان ملل در کشور آلمان شدم و فرزند پسرم که در آن زمان در مقطع دبیرستان مشغول به تحصیل بود به همراه همسرم در تهران ماندند و من دو سال ابتدایی فعالیت خود را در آلمان به تنهایی و دور از خانواده سپری کردم، تا اینکه همسر و پسرم پس از پایان دوران دبیرستان وی به بنده ملحق شدند.» او می‌افزاید: «پسرم در ابتدای ورودش به آلمان دو سال را مشغول گذراندن دوره پیش‌دانشگاهی در این کشور بود و پس از آن در مقطع کارشناسی در اسکاتلند و سپس کارشناسی ارشد در زمینه مهندسی و مدیریت انرژی‌های تجدیدپذیر در آلمان به تحصیل خود ادامه داد و در حال حاضر هم پایان‌نامه خود را نوشته و ارائه داده است و خود را آماده دفاع از آن می‌کند. هم‌چنین مدتی است مراسم عقد ازدواجش را در تهران برگزار کرده و در تدارک تشکیل زندگی مستقل خود در ایران است.»

اطلاعات بیشتری از روابط فامیلی رضا اردکانیان با سایر مدیران جمهوری اسلامی خصوصا مدیران یزدی و اردکانی در دست نیست.

لینک منبع: https://www.arsehsevom.org/cabinet-profile-reza-ardakanian