حق جلساتی که از حقوق شهردار بیشتر است
شوراها شفافیت مالی را از خود آغاز کنند
درصحن-شوراها- پژمان تهوری: «اصالت بر شفافیت، مقابله با فساد و مماشات نکردن با خیانت‌کاران به بیت المال» سه وظیفه نظارتی اعضای شورا از دید رحمت اله حافظی عضو منتقد شورای شهر تهران است. او عامل گسترش فساد و باندبازی در شهرداری تهران را ناشی از سیاسی کاری اعضای شورا می‌داند و معتقد است: «دفاع بی‌ملاحظه یک جناح سیاسی از شهردار تهران، منجر به آسیب جبران ناپذیر برای منافع مردم و شهر شده است.» نتیجه کوتاهی اعضای شورا در اعمال نظارت موثر بر شهرداری، همانگونه که حافظی به آن اشاره کرده، روشن است. اما پرسش این است که نظارت ناپذیری اعضای شورا چه خسرانی به همراه دارد و ارتباط این دو: «فقدان نظارت موثر اعضای شورا بر شهردار» و «نظارت ناپذیری اعضای شوراها» چه عواقبی در پی دارد؟
نظارت ناپذیری اعضای شوراها
حجم عظیم دستگیر و حبس اعضای شوراها، تعطیلی و انحلال شوراها به دلیل فساد مالی، ارتشاء و رانت خواری، طی چهار دوره گذشته شوراهای شهر و روستا، از یک سو و حجیم بودن بودجه و معاملات و مبادلات پولی شهرداری‌ها از سوی دیگر، از گسترده بودن زمینه بروز تخلفات مالی حکایت دارد. زمینه‌ای که اگر زیر نورافکن رسانه‌ها و سازمان‌های مدنی قرار نگیرد می‌تواند در کمترین زمان ممکن به فساد آلوده شود. از این رو اعمال برخی سیاست‌های نظارتی از روز آغازین شورای پنجم، ضروری است:
۱- شفاف سازی دارایی اعضای شوراها
مطابق قانون رسیدگی به دارایی مقامات و مسوولان، اعضای شورای شهر نیز همچون مقام های عالی رتبه مندرج در اصل ۱۴۲ قانون اساسی، باید فهرست دارایی‌ها و اموال خود و خانواده‌شان را در هنگام ورود به شورا و در پایان دوران نمایندگی به قوه قضاییه اعلام کنند. فارغ از اشکالات اجرایی این قانون، که می‌تواند دلیلی بر عدم اعلام صحیح دارایی‌ها باشد، هدف این قانون مهم و قابل تامل است و آن منزه نگاه داشتن مقام‌های کشوری از سقوط در ورطه فساد مالی است. از این رو، به نظر می‌رسد اعلام داوطلبانه فهرست دارایی‌ها به مردم از سوی اعضای شوراها، می‌تواند ضمن افزایش شفافیت، باب ثروت اندوزی و زد و بندهای مالی را در دوران مسوولیت مسدود و میزان مشروعیت شورا را افزایش دهد.
۲- شفاف سازی حقوق و درآمد
اعضای شورا به کرات با اعلام اینکه جز حق جلسه، دریافتی دیگری از شورا ندارند، این شائبه را ایجاد کرده اند که فعالیت آنها در شورا، داوطلبانه و در راستای ایفای مسوولیت اجتماعی است، حال آنکه واقعیت خلاف این است. درآمد اعضای شوراها حتی در پاره ای از شهرها از درآمد شهردار که بالاترین مسوولیت اجرایی و عمرانی را در حوزه مدیریت شهری دارد، بیشتر است. شفاف سازی حقوق و درآمد آنها کمک می‌کند تا رشد احتمالی دارایی‌شان در طول عضویت در شورا، میزان سلامت آن مورد سنجش قرار گیرد.
مطابق آیین نامه نحوه پرداخت حق جلسه و مزایا به اعضای شوراهای اسلامی، حق جلسه اعضای شوراها در شهرهای مختلف به این شرح است:
برای فهم حقوق دریافتی اعضای شورای شهر به این مثال دقت کنید. اگر حقوق شهردار تهران را یک میلیون تومان در نظر بگیریم، اعضای شورای شهر تهران چقدر حقوق دریافت می کنند؟
حقوق شهردار= ۱۰ میلیون تومان
حق جلسه مساوی است با ۱/۶۰ حقوق شهردار= ۱۶۶ هزار و ۶۶۶
سقف جلسات هر ماه = ۷۰ ساعت
خالص دریافتی هر عضو= ۷۰ * ۱۶۶ هزار و ۶۶۶= ۱۱ میلیون و ۶۶۶ هزار تومان
پس با این حساب، مشروط بر اینکه اعضای شورای تهران، سقف ساعات جلسات را پر کنند حقوق خالص دریافتی آنها از شورا بیشتر از حقوق شهردار تهران است. این فقط محدود به تهران نیست در بقیه کلان شهرها هم قضیه به همین روال است. دریافتی اعضای شوراها در کلان شهرها یا با شهردار برابر است یا بیشتر.
از سوی دیگر، چون عضویت در شورا، شغل محسوب نمی‌شود، اعضای شوراها می توانند شغل دیگری نیز داشته باشند و به تبع مجموع دریافتی آنها بسیار بیشتر است. برخی از اعضای شورای چهارم در پاسخ به این پرسش که چقدر درآمد دارند، اینگونه پاسخ داده اند:
| نام اعضاء | وضعیت شغلی | حقوق دریافتی |
|---|---|---|
| مهدی چمران | شورا شغل محسوب نمی‌شود، حق‌الجلسه دریافت می‌کنم، به هیچ کس نمی‌گویم چقدر دریافتی دارم حتی پدرم. | نامشخص |
| مجتبی شاکری | هیچ بیمه‌ای نداریم، حق الجسه شورا هستم. عضو هیأت مدیره هیچ جا نیستم. | 4 میلیون و 200 تا 5 میلیون تومان |
| احمد دنیامالی | بازنشسته وزارت راه هستم. عضو هیأت مدیره جایی نیستم. از شورا حق الجلسه می‌گیریم. | حدود ۵ میلیون تومان |
| رضا تقی پور | عضو هیأت مدیره جایی نیستم، بازنشسته سپاه هستم. | حدود ۵ میلیون تومان |
| محمد مهدی تندگویان | در شرکت‌های خصوصی فعالیت می‌کنم.کارمند دولت هستم. عضو هیأت مدیره جایی نیستم. از شورا حق الجلسه می‌گیرم. | نامشخص |
| رحمت اله حافظی | عضو هیأت مدیره شرکت‌های دولتی نیستم. شرکتی درباره توریست‌درمانی ثبت کردیم که فعال است. عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی هستم. از شورا هم حق الجلسه می‌گیرم. | نامشخص |
| احمد حکیمی پور | 5 میلیون از شورا حقوق می‌گیرم؛حالت اشتغال در بنیاد جانبازان دارم و یک میلیون و 900 هزار تومان دریافتی از بنیاد دارم، کارمند نیستم، بیمه‌ام از بنیاد جانبازان رد می‌شود. | ۷ میلیون تومان |
| محمد سالاری | از شورا حق‌الجلسه می‌گیرم و مبلغ دریافتی حدود 5 میلیون تومان است، کارمند نیستم، مدیرمسئول روزنامه هستم، شرکت مهندس مشاور دارم. | نامشخص |
| معصومه آباد | عضو هئیت علمی دانشگاه هستم و از شورا حق الجلسه می‌گیرم. | نامشخص |
| حبیب کاشانی | 6 میلیون و 200 از شورا دریافت می‌کنم. کارمند آموزش و پرورش و مأمور به شورا هستم. بیمه‌ام را آموزش و پرورش رد می‌کند. | ۶ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان |
| اسماعیل دوستی | بازنشسته وزارت کشور هستم و میزان دریافتی 3 میلیون و 200 هزارتومان است. 5 میلیون حق‌الجلسه از شورا می‌گیرم. مشغول به فعالیت در بخش‌های خصوصی هستم، مشاور بانک پاسارگاد هستم. | ۱۰ تا ۱۳ میلیون تومان |
| عبدالمقیم ناصحی | منبر می‌روم، بیمه‌ام از مساجد رد می‌شود، حقوق امام جماعت مشخص نیست، 5 میلیون از شورا دریافت می‌کنم، حاضرم فیش حقوقی‌ام را منتشر کنم. | نامشخص |
| عبدالحسین مختاباد | عضو هیأت علمی دانشگاه صدا و سیما با 3 میلیون و اندی درآمد، فعالیت به صورت نیمه‌وقت در دانشگاه آزاد با 3 میلیون تومان درآمد، 5 میلیون تومان حقوق از شورای شهر، زندگی‌ام با کارهای هنری و برگزاری تورها در خارج از کشور می‌گذرد، میزان درآمدم از کارهای هنری مشخص نیست. | نامشخص |
| علیرضا دبیر | عضو هیأت علمی دانشگاه و 3 میلیون تومان دریافتی، 5 میلیون تومان دریافتی از شورا و عضو صندوق حمایت از ورزشکاران المپیک هستم که حقوقش زیاد نیست، بیمه‌ام از شورا رد می‌شود. | نامشخص |
| مرتضی طلایی | از دانشگاه حقوق نمی‌گیرم، کار اقتصادی نمی‌کنم، عضو هیأت مدیره هیچ مجموعه‌ای نیستم، یک میلیون و 900 هزار تومان حقوق بازنشستگی دریافت می‌کنم و 5 میلیون دریافتی از شورا دارم. | ۶ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان |
| پرویز سروری | بازنشسته هستم، 5 میلیون و صد هزار تومان دریافتی از شورای شهر دارم. کار خصوصی نمی‌کنم چون بلد نیستم. | ۵ میلیون و صد هزار تومان |
| محسن پیرهادی | حدود 5 میلیون از شورا دریافتی دارم. از بسیج شهرداری حقوق دریافت نمی‌کنم، بیمه‌ام را شورا رد می‌کند. | ۵ میلیون تومان |
| ابوالفضل قناعتی | بازنشسته نیرو‌های مسلح هستم. عضو هئیت مدیره جایی نیستم. عضو هئیت بدن سازی هستم که تشریفاتی است و حقوق ندارد. از شورا حق الجلسه می‌گیرم. | نامشخص |
| محمد حقانی | 2 میلیون و 600 هزار تومان حقوق بازنشستگی بعد از 37 سال خدمت با مدرک فوق لیسانس دریافت می‌کنم. از شورا حق الجلسه می‌گیرم. عضو هئیت مدیره هیچ جا نیستم. | حدود ۷ میلیون تومان |
۳- تشکیل هیات نظارت بر اعضای شورا
تشکیل هیات نظارت بر اعضای شورا از سوی شورای عالی استان‌ها یا شورای استان به عنوان، شورای بالادستی و اعمال نظارت دقیق و کارشناسی بر عملکرد اعضاء، می‌تواند راهکار مناسبی بر شفاف سازی عملکرد اعضاء و مقدمه ای بر کاهش فساد مالی و ارتشاء در شوراها باشد. مرتضی الویری رئیس هیات رئیسه سنی شورای پنجم تهران در این خصوص می‌گوید: «با توجه به اتفاقاتی که در چهار دوره گذشته افتاده و برخی اعضا متأسفانه از جایگاه خود به خوبی پاسداری نکردند، ما به دنبال شیوه‌هایی هستیم که شبیه مجلس با تشکیل کمیته‌ای بر عملکرد نمایندگان، بر رفتار اعضای شورا هم نظارت شود. براین اساس بدنبال راه‌اندازی نهادی هستیم تا در داخل شورا، بر عملکرد اعضا نظارت کند.» تشکیل چنین هیاتی توسط شوراهای بالادستی می‌تواند در همه استان‌ها مورد توجه قرار گیرد.
عدم شفافیت مالی و نظارت ناپذیری اعضای شوراها، به عنوان پیش زمینه آلوده شدن اعضای شوراها به فساد مالی، می‌تواند نقطه پایان امکان نظارت موثر بر شهردار و مدیران شهرداری باشد، چراکه پاک دستی اعضای شورا، شرط اول در اعمال وظیفه نظارتی است.
