درصحن- شوراها- امید قادری: کمتر از ده روز دیگر انتخابات شورای شهر در شهرستان 620 هزار نفری همدان برگزار می شود. یکی از ویژگی های منحصر به فرد این دوره از انتخابات در همدان حضور قابل توجه جوانان، زنان و اقشار تحصیل کرده همدانی در لیست کاندیداهای انتخابات شوراها است.
به گفته فرماندار همدان، از 328 کاندیدای تایید صلاحیت شده، 36 نفر کمتر از سی سال سن دارند. 47 نفر از کاندیداها هم زن هستند که هر چند رقم راضی کننده ای به نظر نمی رسد اما نشانه تکاپوی زنان همدانی برای حضور در عرصه عمومی است.
به لحاظ تحصیلی هم 16 نفر از کاندیداها دارای مدرک دکتری و 153 نفر فوق لیسانس هستند. این آمار هم حضور بالای افراد تحصیل کرده برای اشغال 11 کرسی شورای شهر همدان را نشان می دهد.
یکی از ویژگی های مثبت شوراهای شهر همدان در دوره های گذشته و نیز دوره چهارم کم حاشیه بودن و فقدان پرونده های فساد اقتصادی و یا سوء استفاده از موقعیت به وسیله اعضای شورای شهر بوده است. این امر به ویژه با توجه به شیوع فساد در شوراهای بسیاری از شهرهای کشور قابل توجه و شایان تقدیر است.
با این حال، فقدان یک نگاه فراگیر و کلان به مسائل و مشکلات شهری در عملکرد شورای چهارم همدان محسوس است. این فقدان، خود را در کم توجهی به وضعیت بحرانی و اسفناک حاشیه نشینان شهر همدان از یک سو و صرف بودجه های کلان در پروژه هایی که اولویت محسوب نمی شوند، از سوی دیگر، نشان می دهد.
تالار میلیاردی قرآن، بودجه شهر را می بلعد
شهرداری همدان مانند بسیاری از هم تایان خود در شهرهای دیگر ایران از کمبود بودجه و ناپایداری منابع درآمدی رنج می برد. کمبودی که رابطه مستقیمی با فقیر شدن شهروندان در سال های گذشته و ناتوانی آنها در پرداخت عوارض به شهرداری دارد. اما شورا و شهرداری همدان در دوره های گذشته همین درآمد های محدود را صرف پروژه هایی کرده اند که بیشتر اهداف ایدئولوژیک حکومت را در نظر گرفته، تا نیازهای واقعی شهروندان.
یکی از این پروژه ها، تالار قرآنی همدان است که اجرای آن از سال 1384 آغاز شده و پس از طی 12 سال و صرف 26 میلیارد تومان هنوز به نیمه راه خود هم نرسیده است.
مجتبی که روزنامه نگار و از شهروندان همدان است با انتقاد از اجرای چنین پروژه ای می گوید: «این تالار بیشتر برای برگزاری همایش ها و یا برگزاری جلسات قرآنی طراحی شده و صرف هزینه میلیاردی برای این اهداف توجیه پذیر نیست.»
اسراف در صرف منابع شهری برای احداث این پروژه حتی صدای احمد حسنی رئیس سابق شورای شهر همدان را هم در آورد. او با اشاره به صرف هزینه میلیاردی تنها برای ساخت گنبد این پروژه می گوید: «در زمان ارائه طرح ساخت تالار با این طرح مخالفت کردیم، اما کسانی بر اجرای آن پافشاری کردند.»
مجری پروژه تالار قرآنی همدان یکی از شرکت های وابسته به قرارگاه خاتم الانبیا سپاه پاسداران است.
البته به گفته معاون شهرداری همدان گنبد این تالار هنوز ناتمام است و برای پوشش آن شهرداری باید حداقل چهار میلیارد تومان هزینه کند. این در حالی است که تاخیر در اجرای پوشش این گنبد سبب پوسیده شدن سازه فلزی آن شده به طوری که شهرداری تنها برای بررسی مجدد مشکلات این سازه 300 میلیون تومان به شرکت سازنده پرداخت کرده است.
مجتبی درباره اهداف صرف بودجه شهر در چنین پروژه هایی می گوید: «متاسفانه مسئولین شهر، به ویژه اعضای شورا بیشتر به فکر نام آوری و کسب شهرت از طریق اجرای پروژه های پر سر و صدا هستند تا بتوانند در دوره های بعدی انتخابات از آنها برای تبلیغات استفاده کنند.»
پروژه ای مثل تالار قرآنی در حالی به بلعیدن منابع شهری همدان ادامه می دهد که این شهر از نظر بحران حاشیه نشینی در وضعیت اسفناکی قرار دارد.
حاشیه نشینی یک سوم جمعیت همدان
محلات حاشیه نشین همدان مانند خضر، کشتارگاه، مجیدیه، پشت سیلو ، حصار امام، شاه پسند و دیزج بیش از 30 درصد جمعیت این شهر را درخود جای داده اند.
ساکنان این محلات را افراد مهاجر از روستاها، شهرها و استانهای مجاور، ورشکستگان مالی، زنان سرپرست خانوار و جمعیت روستاهای ادغام شده حاشیه شهر همدان تشکیل می دهند. اکثر این افراد در مشاغل خدماتی وکارگری فصلی وغیره به فعالیت مشغول بوده و در بسیاری از ایام سال بیکار می باشند و در نتیجه از طریق مشاغلی مانند دستفروشی روزگار می گذرانند.
نبود ابتدایی ترین امکانات شهری در این محلات بارها صدای اعتراض شهروندان این مناطق را در آورده است.
وضعیت محله شاه پسند از همه جا بدتر است
فاطمه یکی از اهالی محله شاه پسند همدان با اشاره به کم فشار بودن آب لوله کشی و قطع مکرر آن در این محله می گوید: «مجبور هستیم برای آوردن آب، مدام با دبه به خانه های اطراف رجوع کنیم. اما مگر چند بار شود در خانه مردم را زد؟»
او همچنین به رها بودن فاضلاب محله در کوچه های خاکی اشاره می کند و می گوید: «15 سال است مدام از مسئولین می خواهیم به وضعیت فاضلاب اینجا رسیدگی کنند، اما هر مسئولی ما را به دیگری حواله می دهد.»
ابراهیم هم از نبود لوله کشی گاز شهری در محله شاه پسند اظهار نارضایتی می کند. او که به گفته خود قلبش را عمل کرده و نمی تواند کپسول های گاز را برای تعویض بلند کند با ناراحتی می گوید: «مجبور هستم مدام از همسایه ها برای عوض کردن کپسول های گاز کمک بگیرم.»
یکی دیگر از زنان ساکن محله شاه پسند هم با اشاره به این که به علت گرانی خانه در محلات دیگر مجبور شده در این جا ساکن شود، می گوید: «در زمان ساخت و ساز شهرداری اجازه ساخت بنا را به ما داد اما اکنون که ساکن آن محله شده ایم هیچ امکاناتی به ما نمی دهند و می گوید ساخت و ساز شما غیر قانونی بوده است.»
او ادامه می دهد: «اگر ساخت و ساز غیر قانونی بود چرا شهرداری جلوی ساخت و ساز را نگرفت؟ چرا حالا که با بدبختی و کارگری خانه ساختیم ما را در محرومیت نگه داشته است؟»
اگرچه وضعیت محله شاه پسند همدان بسیار بحرانی است اما سایر محلات حاشیه نشین همدان هم از مشکلات بسیاری رنج می برند.
مصطفی به عنوان نمونه به نبود هیچ گونه امکانات روشنایی در این محلات اشاره می کند. او با مقایسه روشن بودن چراغ های بانک ها و ساختمان های اداری همدان در تمام طول شب با تاریکی مطلق کوچه های مناطق حاشیه شهر می گوید: «شهروندان حاشیه‌نشین همدان با توجه به بافت نامناسب معابر محل سکونت شان، اگر تنها ساعتی از غروب آفتاب بگذرد، در میان تاریکی کوچه ها ممکن است حتی در پیدا کردن راه خودشان هم دچار مشکل شوند.»
در مواجهه با وضعیت نابهنجار محلات حاشیه ای همدان در سال 1383 طرحی به نام توانمندسازی محلات حاشیه ای شهر آغاز شد. به گفته اسدی، مدیرعامل شرکت عمران و مسکن سازان استان همدان، در چهارچوب این طرح در طول ده سال در مجموع مبلغ 55 میلیارد تومان برای پنج محله حاشیه ای این شهر هزینه شده است.
اما به عقیده فعالین اجتماعی و ساکنان مناطق حاشیه ای، این طرح در مقایسه با حجم محرومیت مناطق حاشیه ای همدان موفق نبوده است.
منوچهر که از فعالین اجتماعی همدان است در باره چنین طرح هایی می گوید: «در مدت زمان اجرای چنین طرحی نه تنها مشکلات حاشیه شهر همدان رفع نشده بلکه با گذشت زمان و افزایش جمعیت این مناطق مشکلات هر روز بیشتر هم شده است.»
به گفته او، بودجه ای که برای محرومیت زدایی از محلات حاشیه ای همدان در نظر گرفته شده در قیاس با حجم مشکلات ناچیز بوده و پروژه هایی هم که شهرداری و دیگر نهاد اجرا کرده اند شامل تمام محلات حاشیه ای نبوده است.
با این اوصاف، سوالی که در ذهن شهروندان همدانی پیش می آید این است که اولویت شورای شهر و شهرداری همدان با توجه به محدویت های بودجه ای کدام باید باشد؟ آیا اجرای پروژه های میلیاردی مثل تالار قرآن که بیشتر اهداف ایدئولوژیک را دنبال می کنند مهم تر هستند یا رسیدگی به وضعیت اسفناک حاشیه نشینان همدان؟
به نظر می رسد این ها سوال هایی هستند که منتخبان پنجمین دوره شورای شهر همدان که به زودی انتخاب می شوند باید با جدیت به آن ها بیندیشند.
