درصحن- شوراها: تجربه نشان داده است که مدیران شهری بدون همکاری شهروندان قادر به حل بسیاری از مشکلات شهری نیستند. از این رو نهادهایی همچون «شورایاری» به منظور تقویت رابطه شهروندان و شوراها و افزایش مشارکت مردم در حل مشکلات شهری ایجاد شده اند، اما حداقل در ایران چندان موفق عمل نکرده است. آمستردام از جمله شهرهای است که برای استفاده از ابتکارات شهروندان در حل مشکلات شهری، پیشگام است. نگاهی به تجربه این شهر می تواند جالب توجه باشد.
چگونه می توانیم ابتکار عمل در طرح های نو آورانه اجتماعی را شتاب بخشیم؟
سال 2014 مشاوران هلندی کنیسلند، سندی با عنوان شتاب دهی به افزایش دارایی آمستردام (AAA) منتشر کردند که در آن شش راه حل برای بالابردن ابتکارات فردی در سطح جامعه پیشنهاد داده بودند. سندی که طرح های خلاقانه شهروندان را بخش جدایی ناپذیر از حاکمیت و سیاست در شهر می دید. فعالیت های اجتماعی نیز بخشی از این طرح محسوب می شد. ایده این بود که نشان دهد ساکنان شهر تا چه حد ظرفیت حل مشکلات را دارند.
فضای آمستردام از بسیاری جهات برای یک «جامعه مشارکتی» ایده آل است. موقعیت جغرافیایی، اندازه شهر و تعاملات اجتماعی شهروندانش ویژگی های این شهر برای داشتن جامعه ای مشارکتی است. این شهر به نسبت سایر پایتخت های اروپایی، شهروندان مطلع و آگاه تری دارد. برای نمونه، چالش شهرداری این است که چگونه می توان از کنسرت های راک خیابانی، برای حل مسائل اجتماعی استفاده کرد.
اما دولت محلی هنوز قادر نیست جنبش های خودجوش و سازماندهی نشده شهروندان را به فرصتی برای حل مشکلات آینده شهر مثل بیکاری، تنهایی و آلودگی، تبدیل کند.
چه شورایی می تواند از ابتکارات شهروندی استفاده کند؟
حل مشکلات شهری با استفاده از خلاقیت های شهرونده به شورای شهری با منظر بیرون نگر، منعطف و تسهیل کننده (و نه کنترل کننده) نیازمند است، که کارها و نوآوری های اجتماعی که به ابتکار شهروندان صورت می گیرد را سامان دهد.
نشریه کنیسلند در پرونده شتاب دهی به افزایش دارایی آمستردام (AAA) که به درخواست وزارت دارایی و هیئت اقتصادی این شهر منتشر کرد، شش راه حل ارائه داد که هدف همه شان متحد کردن مردم و بحث درباره اقداماتی بود که به منظور استفاده بهینه از قدرت آمستردام می تواند مشترکاً میان شهر و شهروندانش صورت بگیرد.
- ایجاد سیاست شهری که ابتکارات فردی درباره نوآوری اجتماعی را از سطح جامعه جذب کند و در برنامه کار شهر قرار دهد.
- ساخت شبکه های قوی درباره نوآوری های اجتماعی که در آن مردم بتوانند یاد بگیرند و دانش فراگرفته را منتشر کنند و با دیگران مرتبط شوند.
- تسهیل امکانات برای تحقیق و توسعه درباره تکنولوژی های جدید، که قابلیت های خود-سازماندهی در زمینه ابتکارات فردی و تاثیرگذاری اجتماعی را تقویت می کند.
- پیدا کردن راه های جدید برای تامین منابع مالی طرح هایی که از بطن جامعه به مسئولین پیشنهاد می شود.
- توسعه برنامه های آموزشی با موضوع آگاه سازی سیاست گذاران، درباره طرح های ابتکاری که در بطن جامعه تولید می شود.
- تقویت نوآوری اجتماعی و درک اهمیت آن برای شهر، ایجاد برنامه آموزشی- تحقیقی در سطح کارشناسی ارشد درباره برنامه های اجرا شده در جامعه.
این توصیه ها خواهان تغییر اساسی در محیط دولتی است که بوروکراسی بر آن تسلط دارد. مبنای این بحث در AAA این است که طرح های ابتکاری مردمی باید بخش جدایی ناپذیر سیاست و دولت در شهرها باشند.
یکی از موانع، فاصله ای است که بین شورای شهر و شهروندان وجود دارد. برای استفاده از قابلیت های حل مسئله شهروندان، باید پل هایی بین بخش های خصوصی و عمومی و آکادمیک ساخته شود. این بدان معناست که دور شدن از مدل سه گانه ( دانشگاه و بخش خصوصی و دولت ) فضا را برای گروه چهارم باز می کند : شهروند.
مستندات AAA با استفاده از نمونه هایی در زمان ها و مکان های مختلف به ما چالش هایی را نشان می دهد که در ده سال آینده با آن روبرو می شویم و تنها با همکاری هر چهار بخش می توان برای رویارویی با این چالش ها آماده شد.
این نشریه به بررسی طرح های ملی و بین المللی می پردازد که در آن برنامه های ابتکاری مردمی مانند Social Enterprise NL سعی کرده اند همه سرمایه گذاران را جمع کنند و جنبشی راه بیاندازند که در آن همه با هم کار می کنند و هدفشان ایجاد جامعه ای یکپارچه و عادلانه است.
فعالیت های اجتماعی مانند Fairphone ( جنبشی برای استفاده عموم از وسایل الکترونیک با قیمت عادلانه تر) و Thuisafgehaald (توزیع مواد غذایی در میان جوامع) مثالهای برجسته ای از نخستین نمونه های ابتکارات فردی در جامعه هستند که با موفقیت اجرا شد.
منبع:
Disclaimer: This article is based on the work by “Kennisland: hoe kunnen we sociale innovatie door bottom up-initiatieven versnellen?”
