روزنامه شرق، آمنه شیرافکن: طرح دوفوریتی بهارستانی‌ها بناست مرهمی بر دردهای کولبران مناطق مرزی ایران‌زمین شود. کولبرها به افرادی گفته می‌شود که کالاهای قاچاق مانند سیگار، پارچه، چای و محصولات الکترونیکی را روی پشتشان یا گاهی با کمک حیوانات به داخل مرزهای ایران حمل می‌کنند. طرح دوفوریتی حمایت از کولبرها تا به اینجای کار امضای ٣٠ نماینده را گرفته و عبدالکریم حسین‌زاده، بانی آن خوش‌بین است که در روزهای آتی دیگر نمایندگان نیز در حمایت از کولبرها با این طرح همراه شوند. مرگ غم‌انگیز و در انزوای کولبرها گاهی روی خط خبر میآید و کمی بعدتر دوباره به حاشیه می‌رود. همین چند روز پیش در سردشت از بین ١٦ کولبر گرفتار در برف و کولاک، چهار نفر جان خود را از دست دادند. کولبران برای اندک لقمه نانی کوله‌بارهای سنگین بر دوش می‌گیرند و راه پرخطر مرزی را تا آن‌سوی عراق طی می‌کنند. تعداد زیادی از ساکنان شهرهای مرزی ایران در فقدان بازار کار و محل کسب درآمد، به این شیوه درآمدزایی پرخطر روی آورده‌اند. علاوه بر بهمن و سقوط برف، نقاط مین‌گذاری‌شده در مرز و تیراندازی‌های اشتباهی، از دیگر خطرها و تهدیدهایی است که کولبران کُرد را تهدید می‌کند.
ایجاد اشتغال در نواحی مرزی
نایب‌رئیس فراکسیون امید در مجلس از طرح دوفوریتی برای ساماندهی و توانمندسازی استان‌های مرزی با هدف پوشش کولبرها خبر داده و به «شرق» می‌گوید: «در این طرح دوفوریتی که با هدف حمایت از کولبران تدوین شده، به‌دنبال آن هستیم تا مرزها از این شرایط بیرون بیایند و به مرزهای پایدار و بازرگانی و تجاری تبدیل شوند؛ یعنی هدف از طرح، ایجاد اشتغال و نگاه اقتصادی برای حل معضل کولبران است؛ مسئله‌ای که در چند دهه گذشته همواره از سوی مسئولان نادیده گرفته شده است».به گفته او، «جامعه آماری کولبری استان‌های کردستان، آذربایجان غربی و کرمانشاه شناسایی شده است و مبتنی بر داده‌های به‌دست‌آمده می‌توان برای ارائه بیمه تأمین اجتماعی به این قشر محروم از جامعه اقدام کرد».پیشنهاد‌دهندگان این طرح به‌دنبال درگیرکردن وزارتخانه‌های کشور، کار، صنعت و وزارت امور خارجه هستند تا بتوانند با بهره‌مندی از همکاری این دستگاه‌های دولتی، برای جذب سرمایه‌گذاری و اشتغال‌زایی در این مناطق اقدام کنند. همچنین طرح ساماندهی روستاهای استان‌های جنگ‌زده نیز به گفته حسین‌زاده می‌تواند فرصت بیشتری برای توجه به استان‌های مرزی فراهم آورد؛ طرحی که شامل پنج استان مرزی درگیر در جنگ تحمیلی بود و بنیاد مسکن در بودجه سنواتی‌اش بنا بود برای بهسازی روستاهای این منطقه اقدام مؤثری انجام دهد.
٨ تا ١٠ هزار کولبر در سردشت و پیرانشهر
رسول خضری، نماینده سردشت نیز پیش از این درباره آمار کولبرها گفته بود: «در منطقه سردشت و پیرانشهر ٨ تا ۱۰ هزار نفر برای تأمین معاش خود به‌عنوان کولبر کار می‌کنند».اشکان مهدوی‌نیا، سرپرست فرمانداری سردشت نیز از صدور مجوز دفترچه تردد مرزی برای کولبران خبر داده: «درحال‌حاضر هشت هزار دفترچه تردد کولبری در شهرستان سردشت صادر شده که صاحبان آنها به‌صورت قانونی از مسیرهای امن، کولبری می‌کنند و برایشان مشکلی ایجاد نمی‌شود».حسین‌زاده به‌طورکلی ماجرای صدور مجوز برای کولبری را نقد کرده و می‌گوید: «مجوز یعنی چه؟! به آنها مجوز می‌دهیم که جان‌شان را در مسیر ناامن کوهستان به خطر بیندازند و آن‌وقت فکر می‌کنیم اقدام خاصی انجام داده‌ایم».بااین‌حال مسئولان محلی بر این باور هستند که کولبری پوشاک و دیگر کالاهای قاچاق از عراق به ایران و برعکس از جمله مشاغل مهم در منطقه به‌شمار میآید و مادام که برای آن جایگزینی انتخاب نشده، نمی‌توان مردم را از کمترین حق‌شان محروم کرد. کرمانشاه، کردستان و آذربایجان غربی در نوار مرزی ایران با ترکیه و عراق محور فعالیت کولبرهاست. تفاوت قیمت برخی کالاها موجب شده برخی انسان‌های کم‌درآمد جان خود را کف دست بگیرند و در مسیر ناامن مرزی پا بگذارند تا درآمدی برای خانواده خود فراهم کنند. کولبرها گروه سنی متفاوتی دارند، از کودک ١٠ساله تا پیرمرد ٧٠ساله.
علاوه بر این طرح دوفوریتی، خضری نیز از پیگیری نمایندگان برای پرداخت دیه کشته‌شدگان حادثه اخیر سقوط بهمن در سردشت خبر داده: «در این زمینه صحبت‌هایی نیز با رئیس مجلس شده است». او می‌گوید: « براساس اصول ٣ و ۲۹ قانون اساسی، تأمین کار، اشتغال، بیمه تأمین اجتماعی و آینده مردم با دولت است و دولت باید در وهله اول دیه این کولبرها را پرداخت کرده و بعد از آن فکری به حال اشتغال پایدار آنها کند».
نگاه اقتصادی به جای نگاه امنیتی
حسین‌زاده نیز تأکید می‌کند: «اشتغال پایدار این سه استان، کشاورزی است و امکان ارتقای آن به عالی‌ترین مرحله تولید کالای کشاورزی فراهم است. ما سال‌هاست فریاد می‌زنیم بازارچه‌های مرزی می‌تواند سهم اندکی برای مرزنشین‌ها و جبران زندگی سخت روزهای گذشته آنها داشته باشد؛ اما داد و فریاد ما به گوش هیچ مقام مسئولی نرسیده و کولبرها کیلومترها دور از پایتخت در فقر و نداری دست‌و‌پا می‌زنند».او همچنین می‌گوید: «نگاه‌مان به مرز باید نگاهی بازرگانی و تجاری باشد تا از طریق سرمایه‌گذاری‌کردن در مرزها بتوان به مرزها امنیت داد. درحال‌حاضر ما صرفا با نگاهی امنیتی به مرزها می‌نگریم و همین نگاه مانع از اندیشیدن به مسیرهای اشتغال‌آفرینی است».
سردشت از زخم گاز خردل صدام تا فقر و کولبری
با توجه به داشتن مرز مشترک با اقلیم کردستان، کولبرها اغلب از عراق پوشاک و لباس می‌آورند، دلیل روی‌آوردن به این شغل پرخطر نیز مشخص است، آنها چاره دیگری برای امرار معاش ندارند. سردشت به‌عنوان یکی از شهرهای مرزی هنوز تیر و ترکش‌های جنگ هشت‌ساله ایران و عراق را در تن دارد. این شهر از سوی صدام بمباران شیمیایی شد و بسیاری از شهروندان این شهر کوچک هنوز مشکلات تنفسی دارند و نمی‌توانند به‌سادگی به امکانات ابتدایی درمان دسترسی داشته باشند. حتی پزشکان از انتقال ژنتیکی برخی نارسایی‌ها در نسل جدید سردشتی‌ها خبر دادند. کولبری برای جوانان این شهر و دیگر شهرهای کوچک مرزی خود اشتغالی خطرآفرین است که هنوز با هیچ اشتغال دیگری جایگزین نشده است.
