روزنامه ابتکار – مرضیه جلیلی: در حالی پیشتر هر شبکه اجتماعی به محض ظهور با مخالفت عده‌ای و در نهایت فیلتر آن در داخل ایران مواجه می‌شد، این روزها با رشد عددی کیفی شبکه‌های اجتماعی و نیز در دسترس بودن آنها از طریق گوشی‌های هوشمند تلفن همراه و اتصال به اینترنت از طریق شبکه‌های موبایلی، قطع دسترسی کاربران به این فضا به آسانی میسر نیست. هر چند تعداد کاربران شبکه‌های فیلترشده‌ای چون فیس‌بوک و توییتر در ایران نشان می‌دهد که فیلترینگ راه چندان موثری برای جلوگیری از دسترسی به آنها نبوده است. با این همه، وجود شبکه‌های اجتماعی جدیدی که فیلتر هم نیستند – همچون اینستاگرام یا پیام رسان تلگرام – باعث شده است این شبکه‌های جدید مورد اقبال عده بیشتری نیز قرار گیرند. در این میان، بسیاری چهره‌های مشهور و حتی سیاسیون در این فضا صفحاتی برای خود تشکیل داده‌اند و بدون واسطه با مخاطبانشان ارتباط برقرار می‌کنند.هنگامی که دولت یازدهم روی کار آمد، یکی از پدیده‌های جالب توجه دولت تدبیر و امید، استفاده وزرای کابینه از فیس‌بوک بود. ماجرا از شهرت صفحه فیس‌بوک محمدجواد ظریف – وزیر امور خارجه – آغاز شد و خیلی زود دیگر اعضای کابینه و حتی شخص رئیس‌جمهوری نیز صفحاتی در این شبکه اجتماعی ایجاد کردند. این نخستین بار بود که چهره‌هایی در سطح وزیر در شبکه‌های اجتماعی حاضر می‌شدند. در حال حاضر حتی صفحاتی در فیس‌بوک و توییتر منتسب به پایگاه اطلاع رسانی رهبر انقلاب اسلامی نیز دیده می‌شود. این فضای جدید جرات حضور در فضای مجازی را به دیگر سیاستمداران ایران نیز داد و اکنون بسیاری از چهره‌های سیاسی اکانت‌هایی در شبکه‌های اجتماعی دارند. با راه‌اندازی اپلیکیشن‌های جدید همچون تلگرام، واتس آپ، اینستاگرام و …. بر روی گوشی‌های همراه این روند با شتاب بیشتری بین مسئولان اپیدمی شد. حال در آستانه انتخابات مجلس دهم شورای اسلامی، فعالیت در فضای مجازی توسط کاندیداهای انتخاباتی به ویژه از سوی نمایندگان مجلس که برای حضور در انتخابات مجلس دهم بار دیگر ثبت‌نام کرده‌اند به وضوح دیده می‌شود؛ چراکه این روش کار را برای نمایش عملکرد نمایندگان مجلس در 4 سال گذشته آسانتر می‌کند ضمن‌اینکه اغلب آنها با راه‌اندازی کانال در این فضا برای فعالیت‌های تبلیغاتی خود با هزینه کمتر و تاثیرگذاری بیشتر اقدام می‌کنند. در این میان تعدادی از آنها ماه‌هاست که فعالیت در فضای مجازی را آغاز کرده و با این تدبیر هوشمندانه یک گام از رقبای خود جلوتر افتاده‌اند. این در حالی است که برخی نمایندگان مجلس نیز مدت‌هاست در شبکه‌های اجتماعی حضور دارند. صفحات چهره‌هایی همچون حمید رسایی و مهدی کوچک‌زاده در اینستاگرام و اظهارنظر آنها در این صفحات شخصی در مورد مسائل مختلف از جمله مواردی بوده که گاه حاشیه‌های خبری و رسانه‌ای نیز ایجاد کرده است. سوال این جاست که در مجموع حضور نمایندگان مجلس در چنین فضاهایی چه آثاری را به دنبال دارد؟ آیا چنین حضوری مفید است و یا نمایندگان نیز از آسیب‌هایی فضای مجازی در امان نیستند؟
اشراف کامل بر مسائل کانال‌های ارتباطی شرط موفقیت نماینده در فضای مجازی است
محمدعلی اسفنانی عضو ناظر مجلس در شورای راهبردی دادرسی الکترونیکی در پاسخ به این سوال که آیا در فضای مجازی برای انتشار اخبار خود فعالیت دارد و می‌تواند جایگاه رسانه را برای وی داشته باشد به «ابتکار» گفت: بله من در تلگرام کانالی دارم که یکسویه است و در آن ارسال پیام انجام می‌شود البته این کانال را هواداران راه‌اندازی کرده‌اند ضمن‌اینکه همه ویژگی‌هایی که رسانه‌ها برای انتقال پیام دارند را داراست و در بسیاری از جاها هم می تواند جایگزین رسانه‌ها و نشریات قرار گیرد و با شرح عملکردی که داریم در راستای اطلاع‌رسانی و انتقال اخبار بازدهی خوبی داشته است. سخنگوی کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس در مورد اینکه فعالیت در فضای مجازی برای وی آسیبی به دنبال داشته یا خیر، تصریح کرد: این کانال به دلیل برنامه‌ریزی صحیحی که برای آن صورت گرفته به خودی خود آسیبی نداشته اما ممکن است افرادی که به نوعی خود را در مقابل ما می‌دانند از طریق راه‌اندازی کانال اقداماتی انجام دهند که آسیب‌رسان باشد. نماینده فریدن، فریدونشهر و چادگان در مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: البته لازم به ذکر است برای راه‌اندازی کانال ارتباطی چنانچه مدیر آن از آگاهی و اشراف کامل بر مسائل برخوردار نباشد به طور قطع نتیجه کارش آسیب‌رسان به خود خواهد بود.
اظهار بی‌اطلاعی از فعالیت مقامات مسئول در فضای مجازی
نادر قاضی‌پور عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس هم در پاسخ به اینکه فعالیت در فضای مجازی چه تاثیری می‌تواند بر روند فعالیت مقامات مسئول در جهت برآورده کردن انتظارات مردم داشته باشد به «ابتکار» گفت: هم‌اکنون بنده در روستا هستم و از فعالیت مقامات مسئول در فضای مجازی هم اطلاعی ندارم. نماینده ارومیه در مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این سوال هم که تاکنون در فضای مجازی فعالیت تخصصی داشته است، با تحکم اظهارکرد: نخیر، بنده در فضای مجازی هیچ فعالیتی نداشته و ندارم.
کانال یا گروه خبری شخصی در فضای مجازی ندارم
از سویی دیگر دخیل‌عباس زارع‌زاده‌مهریزی عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس در خصوص اینکه تاکنون در فضای مجازی با راه‌اندازی گروه یا کانال خبری فعالیتی داشته است به «ابتکار» گفت: خودم گروه یا کانال خبری در فضای مجازی ندارم اما به گروه‌های فعال در شبکه‌های اجتماعی که چاشنی انتخابات خورده و در زمینه انعکاس اخبار انتخاباتی داغ عمل می‌کنند مراجعه کرده و اخبار را پیگیری می‌کنم. نماینده بهاباد، بافق، مهریز، خاتم و ابرکوه در مجلس شورای اسلامی درباره علل عدم فعالیت خود در فضای مجازی برای ایجاد گروه یا کانال تصریح کرد: من از اینکه در فضای مجازی فعالیتی داشته باشم متنفرم چراکه این فضا بیشتر از اینکه مفید باشد مخرب است چراکه بر روند فعالیت گروه‌ها و کانال‌های خبری کنترل خاصی وجود نداشته و مدیریت بر آنها به صورتی نیست که قابل فیلتر کردن بوده و بدون اینکه قابل تعقیب باشند هر فعالیتی که تمایل دارند انجام می‌دهند.
ضرورت اخذ مجوز از فرمانداری‌ها برای راه‌اندازی کانال‌های خبری انتخاباتی در فضای مجازی
ابراهیم نکو هم عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در مورد نحوه فعالیت خود در شبکه های اجتماعی به «ابتکار» گفت: من بخاطر کارهای مهمی که پیگیری می‌کنم به طور مستقیم برای تشکیل گروه و فعالیت در فضای مجازی ورود نمی‌کنم ضمن‌اینکه شرایط نمایندگان با هم متفاوت است و بنده به دلیل اینکه در حوزه انتخابیه سکونت دارم با برگزاری جلسات مختلف از نزدیک نظرات مردم را می‌شنوم و مشکلات آنها را بررسی می‌کنم البته هوادارانم گروه‌های متعددی را برایم در فضای مجازی راه‌اندازی کرده اند و اخبار را از این طریق انعکاس می‌دهند اما اینکه بتوانم شخصا آنلاین در فضای مجازی پاسخگوی سوالات باشم برایم امکانپذیر نیست. وی در بیان نوع فعالیت‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی وجود دارد، افزود: نوع فعالیت‌هایی که در فضای مجازی انجام می‌شود را باید دسته‌بندی کرد برخی گروه‌ها مربوط به تخصص یک صنف خاص همچون پزشکان، معلمان و ….است تعدادی از گروه‌ها هم پیرامون مسائل سیاسی مختلف به بحث پرداخته که از اهمیت ویژه‌ای نیز برخوردار است و گروهی هم با راه‌اندازی کانال‌های غیر‌اخلاقی و نشر اخبار خلاف واقع و غیرمرتبط به هرزه‌نگاری و تخریب سایرین مشغول هستند و با وجود اینکه تعداد آنها قابل توجه نیست اما نیاز به ساماندهی از سوی مسئولان مربوطه دارند که با نظارت بر عملکرد این گروه‌ها مانع از خروج آنها از قواعد اخلاقی شوند. نماینده رباط کریم و بهارستان در مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: هم‌اکنون گروه هایی که برای انعکاس انتظارات مردم از کاندیداهای انتخاباتی فعالیت می‌کنند موقعیت خوبی را برای اصلاح برخی رفتارهای سیاسی در افرادی ایجاد می‌کنند که در تلاش هستند به مجلس ورود کنند همچنین می‌توان انتقادهایی که از طریق این فضا منتقل می‌شود را به فال نیک گرفت که موقعیت خوبی را برای درک حقایق موجود و آگاهی از انتظارات مردم به وجود آورند. عضو فراکسیون رهروان ولایت مجلس در توصیه به گروه‌هایی که علیه و یا به نفع وی در فضای مجازی فعالیت می‌کنند، تصریح کرد: گروه‌های موافق باید دقت کنند که برای تحقق انتظارات مردم که خارج از حوزه اختیارات نمایندگان مجلس بوده و پیرامون مسائل غیرمرتبط است، وعده‌ای ندهند و گروه‌های مخالف ما هم در چارچوب قانون و با شناخت از وظایف نمایندگان مجلس در این حوزه فعالیت کنند و به صورتی فعالیت نکنند که نقش تخریبگر داشته باشند و فراموش نکنند که آنها همچون مربیانی در جامعه هستند که رسالت فرهنگسازی صحیح در بین جوانانی را عهده‌دار هستند که از فعالیتشان الگوبرداری می‌کنند ضمن‌اینکه اقدامات این افراد زمانی می‌تواند اثرگذار باشد که به عنوان واسط بین مردم و مسئولان اقدام کنند. نکو یادآورشد: برای راه‌اندازی گروه‌هایی که تمایل دارند در انعکاس اخبار و انتظارات مردم فعالیت کنند باید شرایطی فراهم شود که حداقل از فرمانداری‌ها مجوز دریافت کنند ضمن‌اینکه مدیران این گروه‌ها لازم است که دراین زمینه آموزش ببینند که خارج از اصول رفتار نکرده و اقداماتشان شکل تخریبی به خود نگیرد.
