روزنامه قانون: از گذشتههای دور انسانها برای آگاهی از مسائل پیرامونشان به راههايي متوسل ميشدند تا خواستههايشان به تحقق برسد. با گذشت زمان و پیشرفتها و ظهور فناوریها، کسب اخبار موثق و قابل اطمینان در زمینه های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و … بسیار دشوار شده و در عین حال بسیار ضروری است و در این میان رسانهها از عناصر اصلی و مهم، امر خبررسانی هستند. رسانهها در اطلا ع رسانی حلقه واسط بین واقعیت ها و مخاطبان محسوب می شوند. در اين زمينه توجه به قوانين هم در خصوص انعكاس اخبار مختلف، يك ضرورت است. همانطور كه ميدانيم قوه قضايیه با سایتها، روزنامهها و رسانههایی که توهین میکنند برخورد میکند كه در اين باره رئیس قوه قضايیه خطاب به رسانهها و افراد دارای تریبون عنوان كرده بود كه روزنامهها، رسانهها و تمامی افراد و گروههایی که دارای تریبون هستند باید بدانند که حق سوءاستفاده از این قدرت را ندارند گرچه متاسفانه برخی روزنامهها، سایتها و حتی وبلاگهایی که مثل قارچ روییدهاند بهراحتی به افراد توهین و همواره در مقام افترا و شایعهپراکنی هستند و حتی آن هنگام که دستگاه قضایی بر حسب وظیفه قانونی خود به برخورد با این متخلفان میپردازد طلبکارانه اعلام میکنند که چرا دستگاه قضایی برخورد میکند. همين امر باعث شده كه بعضاً احساس شود نگاهي تبعيض آميز بين رسانهها وجود دارد كه برخي رسانهها مطالبي را منتشر ميكنند كه از لحاظ قانوني بايد اشد مجازات براي آنها در نظر گرفته شود اما به لحاظ وابستگيهايي كه دارند نه تنها مجازات نميشوند بلكه با آنها برخوردي هم صورت نميگيرد. اين تبعيض تا جايي پيش رفته كه در گذشته حسن روحاني از يكي از رسانهها گله كرد و همچنين در سخنان خود از دستگاههاي مسئول نسبت به شكايت دولت عليه آن رسانه گله كرد كه شكايت دولت به جايي نرسيده و با آن رسانه برخورد نشده است. در رابطه با رسالت خبرنگاردر انتشار اخبار درست و بهدور از اتهام زني، دروغ، افترا و رسالت قوه قضاييه در برخورد با رسانه هاي متخلف، «قانون» با عبدالصمد خرمشاهي وكيل دادگستري و علی نقیزاده کوچصفهانی، وكيل دادگستري به گفتوگو پرداخته است:
عبدالصمد خرمشاهي به «قانون» گفت: قانون مطبوعات چارچوب رسالت رسانهها و خبرنگاران را در چند ماده تبيين و توصيف كرده و براي عدول از اين چارچوب هم در ماده 6 اين قانون، مجازاتهايي در نظر گرفته است. به نظر بنده اغلب اصحاب قلم و رسانهها تا حدودي به اين مقررات آشنا هستند. شكي نيست كار رسانه و خبرنگار در كنار خبررساني و اعلام وقايع روزمره، انتقاد، پيشنهاد و اظهار نظر نسبت به مسائل جاري و عملكرد مسئولان است و طبيعتا آن انتقاد، تذكر و پيشنهادي مورد نظر است كه فارغ از هرگونه تعصبات خاص، جناحي و گرايشات سياسي بوده و همراه با منطق، استدلال، بي طرفي و هرگونه حب و بغض باشد.
رسانههاي فارغ از حواشي مورد قبول عامه اند
اين وكيل دادگستري تصريح كرد: رسانه و خبرنگار مستقلي كه فارغ از حواشي، جنجالهاي سياسي و جناحي و بهدور از وابستگي و تعصب به جريان فكري خاص به رسالت واقعي خود عمل ميكند قطعا مقبول عامه واقع ميشود و سخن و انتقادي را كه بازگو ميكند به دل مينشيند. اما شاهد اين بودهايم كه رسانهها و نشرياتي با تحريف واقعيتها و به دور از صداقت يا تعهد و صرفا به خاطر القاي تفكرات مورد علاقه خود باعث شدهاند تا از دايره حقيقت دور بمانند و لاجرم نه مخاطبي دارند و نه مورد توجه افراد جامعه قرار ميگيرند.
وجود اخلاق مطبوعاتي جدا از مواد قانوني در ضمير خود آگاه خبرنگاران
وي افزود: رسانه، نشريه ، روزنامه يا خبرنگاري كه به دور از حب و بغض صرفا با دغدغه منافع مردم و مملكت به تشريح و تبيين جريانات سياسي و اجتماعي روز ميپردازد طرفدار و خريدار دارد و طبيعتا اثرات مثبت خود را در جامعه به جاي خواهد گذاشت. اينگونه مطبوعات و رسانه ها و خبرنگاران مستقل و متعهد و علاقه مند به سرنوشت مملكت در چارچوب صداقت و درستي با شجاعت و شهامت به طرح مسائل ميپردازند. هرگونه انتقاد و تذكر يا پيشنهادي را كه ميكنند به حساب دلسوزي آنان به سرنوشت جامعه و آينده كشور گذاشته ميشود.
خرمشاهي عنوان كرد: البته بايد گفت رسانههايي هستند كه همه روزه سعي در وارونه كردن واقعيتهاي جامعه داشته و به زعم خود با زيركي اخبار، مسائل و گفتار مسئولان را تحريف ميكنند و چه بسا كه خودشان هم ميدانند كه پايگاه و جايگاهي در جامعه و در ميان مردم ندارند. اخلاق مطبوعاتي در كنار قانون مطبوعات راه را روشن كرده است. اخلاق مطبوعاتي اگر از ميان مواد قانوني پيدا نشود بايد گفت كه قطعا در ضمير خودآگاه و وجدان خبرنگاران جاي دارد، با اندكي تلاش ميشود به كمك اين اخلاق راه را پيدا كرد .
اقتدار محاكم در بيطرفي است
اين وكيل دادگستري در رابطه با جايگاه محاكم در برخورد با رسانهها گفت: با نگاهي در اخبار و حوادث چندين ساله گذشته به خوبي در مييابيم كه هرچقدر محاكم به دور از هرگونه گرايش سياسي و دسته بنديهاي جناحي به تكليف قانون خود به نحوي كه در قانون اساسي بهآن اشاره شده است عمل كنند از اقتدار بيشتري ميان مردم برخوردار خواهند بود.
وي در پايان خاطر نشان كرد: بخشي از استقلال قضات به اين موضوع ارتباط دارد و بديهي است كه تسريع در روند تصميم گيري و صدور آرا، نحوه تصميمگيري و داوري ميان افراد ودعاوي مختلف هر اندازه كه شائبه حمايت از فرد، جناح يا تشكل خاص يا تفكر متفاوت كمتر باشد بر اقتدار دستگاه داوري افزوده خواهد شد.
نشریات و مطبوعات در بیان مطالب آزادند
علی نقیزاده کوچصفهانی، وكيل دادگستري نيز به«قانون» در رابطه با مرجع رسيدگي به تخلفات رسانهها گفت: برابر اصل 24 قانون اساسی «نشریات و مطبوعات در بیان مطالب آزادند، مگر آنکه مخل به مبانی اسلام یا حقوق عمومی باشد، تفصیل آن را قانون معین می کند». قانونگذار در تاریخ 22اسفند64 با تصویب قانون مطبوعات ضمن نظارت بر عملکرد مطبوعات در واقع درصدد بر آمد مصادیق و مفاهیم مطالب مخل مبانی اسلام و حقوق عمومی را به نظم درآورد. صرفنظر از اینکه قوانین عادی تا چه حد در تفصیل، تاویل، چه بسا تخصیص قانون اساسی میتوانند اثرگذار باشند. باید نکته ای را اذعان كرد که برابر قانون مطبوعات مصوب 64 و اصلاحات و الحاقات بعدی قوه قضايیه تنها مرجع رسیدگی به تخلفات رسانه های خاطی تلقی نميشود. بلکه وفق آنچه در تبصره ماده 11 قانون مطبوعات تبیین و مقرر شده هیات نظارت بر مطبوعات مجاز به لغو پروانه نشریه بوده که این خود در زمره سنگینترین مجازاتها برای یک نشریه تلقی ميشود و میتوان از آن به «اغماء مطبوعاتی» یاد کرده که قابل اعتراض بودن تصمیم هیات نظارت در محاکم وفق تبصره 2 ماده 10 قانون مطبوعات احیاء و یا در نهایت مرگ مدنی جریده ، مستلزم تصمیم گیری مراجع قضایی است .
اين حقوقدان ادامه داد: مطابق اصل یکصدوشصتوهشتم قانون اساسی رسیدگی به جرایم سیاسی و مطبوعاتی علنی است و با حضور هیات منصفه در محاکم دادگستری صورت میگیرد. در واقع هیات منصفه برابر شرح وظایف مندرج در قانون مطبوعات به ویژه ماده 43 صرفا در خصوص مجرمیت یا عدم مجرمیت نشریه اعلام نظر خواهد كرد و در نهایت اتخاذ تصمیم نهایی با مرجع قضایی خواهد بود .
نقي زاده تصريح كرد: حکم توقیف یک نشریه از دو مجرا امکانپذیر است. یکی از سوی هیات نظارت بر مطبوعات با لحاظ شرایط مصرحه در مواد 11 و 12 قانون مطبوعات و تباصر ذیل آن و دیگری از سوی مراجع قضایی که این مهم نیز محدود و مقید به شرایط خاص مقرر در قانون می باشد. اداره حقوقی قوه قضايیه در نظریه شماره 1841/7-1/6/78 مقرر كرده: در مورد جرایم مطبوعاتی جلوگیری موقت از انتشار نشریه مربوطه بهوسیله دادگاه ذیصلاح در مرحله تحقیقات محدود و منحصر به مواردی است که در قانون مقرر شده است مانند موارد مذکور در تبصره 3 ماده 23 و تبصره ذیل ماده 31 قانون مطبوعات سال 1364 و عدم تشکیل دادگاه قانوناً مجوز جلوگیری موقت از انتشار نشریه نخواهد بود.
لزوم گسترش عدل و آزادی های مشروع
اين وكيل دادگستري خاطر نشان كرد: بهطور کلی برابر آنچه وفق اصل 156 قانون اساسی در زمره وظایف قوه قضايیه تلقی ميشود احیای حقوق عامه، گسترش عدل و آزادیهای مشروع و نیز نظارت بر حسن اجرای قوانین است؛ بر پایه این اصل مهم و اساسی و در پرتو وظایف محوله برعهده قوهقضايیه به عنوان قوهای مستقل و پشتیبان حقوق فردی و اجتماعی و مسئول تحقق بخشیدن به عدالت، بدیهی است که قوه قضايیه را مجاب و موظف می کند به دور از جهت گیریهای سیاسی، جناحی و حزبی تصمیمات قضایی مناسب اتخاذ كند.
تبعیض خلاف اصول قانون اساسی است
وي در رابطه با نگاه تبعيض آميز به رسانه ها براي مجازات اينگونه عنوان كرد: بنابراین در صورت بروز تخلف مشابه در دو نشریه متفاوت با مفاهیم و مصادیق یکسان هرگونه تبعیض در اعمال مجازات خلاف اصول قانون اساسی تلقی خواهد شد. هر چند شرایط و اوضاع و احوال خاص مرتکب، احراز سوء نیت و قصد مجرمانه، انگیزه، تعدد و تکرار جرم و بالاخره تفسیر و تاویل گوناگون از مفهوم و مصداق تخلف ارتکابی نوعا و شخصا در اعمال مجازات، تخفیف و یا تعلیق اثر گذار خواهد بود.
اين حقوقدان توضيح داد: قدر مسلم اينكه مجازات پیامد رفتار خارج از چارچوب قانون است. به عبارت دیگر با تصویب قانون خاص کلیه اشخاص حقیقی یا حقوقی مشمول آن قانون موظف به رعایت ضوابط مندرج در آن قانون هستند. بدیهی است در صورت تخطی از آن مرتکب مستوجب مجازات مندرج در قانون خواهد بود. فلذا روزنامهنگاران نیز به مثابه تمامي آحاد جامعه مشمول مقررات قانونی بوده و بر اساس منشور و رسالتی که عهده دار هستند انجام وظیفه ميكنند.
نميتوان درباره عادلانه بودن یا نبودن مجازات روزنامه نگاران اظهار نظر كرد
نقيزاده در پايان در رابطه با عادلانه بودن مجازات روزنامه نگاران ذكر كرد: نمیتوان بهطور مطلق درباره عادلانه بودن یا نبودن مجازات روزنامه نگاران اظهار نظر کرد چه آنکه همانطور که اشاره شد مجازات عقوبت رفتار مجرمانه مرتکب است. لذا چنانچه روزنامه نگاری از حدود و ثغور تعیین شده تعدی کند مستوجب مجازات است اما قدر مسلم اينكه در اعمال مجازات و تشخیص انطباق رفتار با مقررات جزایی بهدور از اعمال سلیقه شخصی و جناحی و بهدور از حب و بغض باید عمل كرد. بی شک در چنین فضایی مطبوعات با آرامش و سلیم النفس به رسالت مطبوعاتی خود جامه عمل می پوشانند.