عضو حقوقدان شورای نگهبان
پروفایل عباسعلی کدخدایی

سالهاست به دست راست احمد جنتی دبیر شورای نگهبان تبدیل شده است. عباسعلی کدخدایی قائم مقام، عضو حقوقدان و سخنگوی شورای نگهبان، نه فقط در این شورا، بلکه در مجلس خبرگان نیز نزدیکترین فرد به احمد جنتی است. او کارش را با دادیاری دادگاه انقلاب (بخوانید بازجویی) شروع کرده و پس از چند سال تحصیل در انگلستان، به کانون قدرت بازگشته و ۲۰ سالی است که شانه به شانه همشهری خود احمد جنتی نشسته است.

عباسعلی کدخدایی کیست؟

عباسعلی کدخدایی در سال ۱۳۴۰ در محله صارمیه (جهاد) اصفهان متولد شد. پدرش در این محله کاسب بود و اوضاع مالی چندان خوبی نداشت. او تحصیلات را در همین محله آغاز کرد و تا دیپلم در آنجا ماند.

کدخدایی سال ۵۸ دیپلم‌اش را گرفت و در اوج هیجانات انقلاب راهی دانشگاه تهران شد تا در دانشکده حقوق تحصیلات آکادمیک را شروع کند. طولی نکشید که پس از یک ترم تحصیل با در بسته دانشگاه روبرو شد. دانشگاه به بهانه انقلاب فرهنگی (رویدادهایی که با هدف پاک‌سازی استادان و دانشجویانی که از دید حکومت جمهوری اسلامی ایران، «غرب‌زده» به‌شمار می‌رفتند) تعطیل و بساط درس و مشق موقتا برچیده شد. 

در این زمان آیت الله بهشتی گروهی از دانشجویان حقوق (حدود ۱۸۰ نفر) را گردهم می‌آورد و برایشان دوره‌های آموزشی می‌گذارد تا علم قضاء را به آنها بیاموزد. کدخدایی در این خصوص می‌گوید: «ترم اول دانشگاه که تمام شد، با انقلاب فرهنگی مواجه شدیم و دانشگاه تعطیل شد. مرحوم شهید بهشتی بچه‌های حقوق را جمع کردند تا تحولی در دادگستری ایجاد شود. من هم همراه این جمع بودم و بعد از اینکه مدتی آموزش دیدیم، در دادسراها مشغول به کار شدم.» محمد حسن صادقی مقدم دیگر عضو شورای نگهبان اما روایت کامل تری از ماجرای این کلاس دارد. او می‌گوید: «۱۴ اسفند كه اتفاق افتاد مرحوم شهید بهشتی آمدند در كلاس و فرمودند كه یك تعدادی بازجو می‌خواهم، كه به محاكم كمك كنند. تعدادی رفتند و هسته‌های اولیه دادیارهای دادسرای انقلاب را اینها تشکیل دادند كه ما هم سال۶۰ به اینها ملحق شدیم و من درحالی که دانشجو بودم دادیار دادسرای انقلاب تهران شدم.» بنابراین کدخدایی در سن ۱۹ سالگی پس از یک ترم تحصیل در دانشگاه تهران و چند ماه آموزش نزد آیت الله بهشتی به عنوان دادیار (بازجو) در خدمت اسدالله لاجوردی دادستان وقت دادگاه انقلاب ماموریت می یابد تا بازجویی و تحقیق از متهمان را انجام دهد. 

کدخدایی پس از چند سال فعالیت در دادسرای انقلاب تهران، به سپاه پاسداران می‌پیوندد و به مناطق جنگی می‌رود. او در این حین با بازگشایی دانشگاه‌ها، تحصیل خود را در دانشکده حقوق دانشگاه تهران از سرمی‌گیرد و موفق به اخذ مدرک لیسانس می‌شود. سال ۷۰ یعنی دو سال پس از پایان جنگ، موفق می‌شود با بورسیه وزارت علوم راهی انگلستان شود تا در دانشگاه هال، در شهر کنزینگتون (Kingston ) فوق لیسانس خود را در رشته حقوق بین الملل دریافت کند. کدخدایی سپس برای تحصیل در مقطع دکترا راهی دانشگاه لیدز انگلستان می‌شود و دکترای خود را در رشته حقوق بین الملل به اتمام می‌رساند.

کدخدایی از آن دسته  دانشجویان بورسیه‌ای است که پس از اتمام تحصیلات به ایران باز می‌گردد و علاوه بر عضویت در هیات علمی دانشکده حقوق دانشگاه تهران، به دعوت علی لاریجانی رئیس وقت سازمان صدا و سیما به این سازمان می‌رود تا در دفتر مطالعات حقوقی، تحقیقی در زمینه ماهواره‌ها و پخش مستقیم از آنها برای این سازمان انجام دهد.

آشنایی با احمد جنتی و ورود به شورای نگهبان

رسانه ها کدخدایی را پسر خوانده احمد جنتی معرفی کرده‌اند چراکه بیست سال است که همه جا با اوست، ولی او هیچ رابطه فامیلی با جنتی ندارد، تنها با او همشهری است، یعنی هر دو از اصفهان آمده‌اند. اما این آشنایی چگونه رقم خورده است. کدخدایی در این خصوص می‌گوید: «قبل از انقلاب که اصفهان بودیم، جمعی از علمای اصفهان از جمله آیت‌الله جنتی تبعید شده بودند. خاطرم هست گروهی بودیم و قرار بود به ملاقات این آقایان برویم اما نمی‌دانم چه شد که نتوانستم همراه آنها بروم. آن موقع‌ها اسم ایشان را می‌دیدیم، می‌شنیدیم و بعد از انقلاب هم که به واسطه پست‌های مختلفی که آیت‌الله داشتند، ایشان را می‌شناختم اما از جهت همکاری و نزدیک شدن به ایشان، از سال ۱۳۸۰ با عضویتم در شورای نگهبان بود.»

سال ۸۰، احمد کدخدایی، پا به شورای نگهبان گذاشت تا ریاست مرکز تحقیقات شورای نگهبان را عهده دار شود. رابطه او با احمد جنتی از اینجا آغاز و رفته رفته این دو به هم نزدیک تر شدند. او چندی بعد ریاست هیات تطبیق مصوبات دولت با قوانین را عهده دار شد تا اینکه در دوره چهارم شورای نگهبان از سوی آیت الله محمود شاهرودی به مجلس ششم معرفی شد و به عنوان حقوقدان پا به صحن شورای نگهبان گذاشت. 

او دوره چهارم و پنجم را در شورای عضویت داشت ولی برای دوره ششم موفق نشد از مجلس اصولگرای نهم رای اعتماد کسب کند و از ورود به شورا بازماند، اما این مساله نتوانست بین او و احمد جنتی فاصله بیاندازد، چرا که خیلی سریع در تاریخ ۲۹ خرداد ۹۵ طی حکمی از سوی آیت الله جنتی به عنوان مشاور و رئیس حوزه ریاست مجلس خبرگان رهبری منصوب شد. دو سال بعد یعنی در سال ۹۷ بار دیگر به مجلس دهم معرفی شد تا به عنوان حقوقدان به شورای نگهبان بازگردد. او این بار با حمایت عارف رئیس فراکسیون اصلاح طلبان موفق شد رای اعتماد مجلس را کسب کند. حمایت تعجب برانگیز عارف از کدخدایی گفته می شود ریشه در نقش کدخدایی در تایید صلاحیت عارف در انتخابات ریاست جمهوری دارد. آنگونه که سخنگوی شورای نگهبان عنوان کرده، احمد جنتی در جلسه بررسی صلاحيت نامزدهای انتخابات رياست جمهوری، درباره دو کانديدايی که «رأی لازم» را نداشتند «وساطت» کرده و گفته: «من هم شناخت دارم از اينها، می‌دانم که می‌توانند مفيد باشند و با يکی، دو نفر صحبت کردند که رای نداشتند، آنها هم آمدند رأی مثبت خودشان را اعلام کردند.» کدخدايی گفته اين دو نفر، حسن روحانی و محمدرضا عارف، دو نامزد مورد حمايت اصلاح‌طلبان در انتخابات بوده‌اند. اما علی صوفی از فعالان جبهه اصلاحات روایت دیگری دارد. او در چرایی حمایت عارف از کدخدایی می گوید: «دلیل حمایت آقای عارف صحبتی بود که با آقای کدخدایی در فراکسیون داشتند، آقای کدخدایی آنجا قول داده بود که نقایص قانونی (قانون انتخابات و نظارت استصوابی) را برطرف خواهند کرد اما امروز و با این اظهارات کسی که دارد زیر قولش می زند آقای کدخدایی است.»

سوابق اجرایی

عمده فعالیت اجرایی عباسعلی کدخدایی به خدمت در شورای نگهبان باز می گردد جایی که الان نزدیک به ۱۸ سال است که در آن عضویت دارد. اهم سوابق اجرایی او به این شرح است:

• عضو حقوقدان شورای نگهبان (دوره چهارم، پنجم و هفتم)
• رئیس مرکز مطالعات، معاون اجرایی و امور انتخابات و سخنگوی شورای نگهبان
• عضو هیات علمی دانشکده حقوق دانشگاه تهران
• عضو دیوان دائمی داوری در کشور هلند (Permanent Court of Arbitration)
• عضو شورای حل اختلاف قوا، منصوب شده توسط رهبر ایران
• عضو دفتر حقوقی سازمان صدا و سیما
• عضو سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
• بازجو دادسرای انقلاب تهران

ده نکته از زندگی کدخدایی

۱- پدرش چندان موافق تحصیل اش نبوده و اصرار داشته پسرش کار فنی بیاموزد.

۲- کارش را از بازجویی در دادگاه انقلاب تهران زیر نظر اسدالله لاجوردی شروع کرده است.

۳- پس از چند سال بازجویی، به سپاه پیوسته و مدتی در جبهه ها بوده است.

۴- با اتمام جنگ ایران و عراق، موفق می شود از وزارت علوم بورسیه دریافت و به انگلستان برود و در رشته حقوق بین الملل تحصیل کند.

۵- برخلاف بسیاری از دانشجویان بورسیه که به ایران بر نمی‌گردند او به ایران برگشته و در شورای نگهبان مشغول به خدمت شده است.

۶- بیست سال است که با عناوین مختلف کنار احمد جنتی دبیر شورای نگهبان و رئیس مجلس خبرگان بوده است.

۷- مدعی است که ماشین پراید سوار می شود و زندگی با پراید راحت تر است ضمن اینکه حمایت از تولید داخلی را وظیفه می داند.

۸- مجلس اصولگرای نهم برای عضویت او در شورای نگهبان به او رای مثبت نداد ولی مجلس دهم با حمایت عارف رئیس فراکسیون اصلاح طلبان موفق شد رای مجلس را برای ورود به شورای نگهبان اخذ کند.

۹- کدخدایی در خصوص رابطه خود با احمد جنتی می‌گوید: «گاهی اوقات ایشان انتظار دارد من نظری را بپذیرم و نمی‌پذیرم. ولی همه اینها هیچ وقت در روابط شخصی و احترام به یکدیگر تأثیر ندارد. ممکن است آدم نظر مخالفش را با برخی مطرح کند و همین مخالفت منجر به کدورت هم بشود ولی درباره بنده و آیت‌الله جنتی این گونه نیست.»

۱۰- اهل تفریح و سینما نیست و بیشتر به کتاب های تاریخی و خاطرات جنگ علاقه دارد.  

آراء و نظریات سیاسی- حقوقی

معمولا بیشتر اعضای شورای نگهبان خصوصا حقوقدانان ساکت اند و کمتر مصاحبه می کنند اما عباسعلی کدخدایی به دلیل دارا بودن کرسی سخنگویی شورای نگهبان مرتب با رسانه‌ها مصاحبه و اعلام نظر می کند. برخی از آراء و نظریات اش به این شرح است:

۱- «بسیار زشت است که موضوع اضافه شدن رای به آرای انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ دوباره مطرح شود. چرا اعلام نکرده ۱۰۰ میلیون رأی اضافه شده است؟ آیا زدن این گونه تهمت‌های ناروا درست است؟ از این بدتر و بزرگتر در سال ۸۸ اتهاماتی زده شد و بسیار زشت است که این حرف‌ها دوباره مطرح می‌شود.» (واکنش به ادعای محمد رضا خاتمی مبنی بر اضافه شدن ۸ میلیون رای تقلبی به آراء احمدی نژاد در انتخابات سال ۸۸)

۲- نسبت به کسانی که تایید صلاحیت نشدند (در انتخابات) مدارک و مستندات ارائه می‌دهیم و قانع می‌شوند و تشکر می‌کنند. برخی هم ممکن است قانع نشوند اما ما چاره‌ای نداریم و باید بر اساس قانون عمل کنیم. 

۳- «نکته‌ای که درباره بحث بررسی صلاحیت‌ها مطرح است، استعلام از مراجع چهارگانه است. موضوعی که در قانون آمده اما شورای نگهبان به آن پایبند نیست و به مراجعی خارج از این ۴ مورد استناد می‌کند. قانون نگفته فقط از این چهار مرجع استعلام کنیم. گفته از این چهار مرجع می‌توانید استعلام کنید. آیا از مراجع دیگر هم می‌توانیم استعلام کنیم؟ بله چون منعی در قانون نشده است. تحقیقات محلی یکی از منابعی است که با صراحت در ماده ۵۰ قانون انتخابات آمده و گفته شده اگر دیدید به نتیجه نمی‌توانید برسید، می‌توانید از طریق تحقیقات محلی جست‌وجو و بررسی کنید. از سوی دیگر هیچ محدودیتی نداریم. ما از مراجع چهارگانه استعلام می‌گیریم اما ممکن است از جای دیگری گزارشی به دست ما برسد. ممکن است مراجع چهارگانه گزارش مثبتی درباره فردی که مدیرعامل شرکتی است، دهند. اما یک کارمند جزء از اختلاس ایشان مطلع است. او به ما گزارش می‌دهد و بررسی‌های اولیه انجام می‌دهیم و اسناد را می‌بینیم و مشخص می‌شود ایشان اختلاس کرده است. خب ما باید چه کنیم؟ رأی مثبت بدهیم یا منفی؟»

۴- «رهبری هر وقت از اختیاراتش استفاده کند ما طبق قانون اساسی تابع آن نظرات رهبری هستیم. مثلاً حکم حکومتی صادر کنند مانند آنچه در انتخابات سال ۸۴ در مورد دو کاندیدا (مهرعلیزاده و معین) اتفاق افتاد. تشخیص شورای نگهبان این بود که این افراد واجد شرایط نیستند. اما رهبری خارج از این روال حکم کردند که این دو نفر در انتخابات حاضر باشند. شورای نگهبان هم پذیرفت. بنابراین در بادی امر شورای نگهبان بر اساس وظایف خودش به طور مستقل اظهارنظر می‌کند. اما هر کجا که رهبری نظری داشت طبق قانون ابلاغ می‌کنند و ما هم تابع ایشان هستیم.»

۵- «تجربه‌ای که در بحث انتخابات در کشورمان داشتم عرض می کنم که اصلا مهندسی انتخابات امکان پذیر نیست. چون اصلا انتخابات دست یک فرد، گروه یا یک بخش نیست. اجزای مختلفی دارد، مقامات مختلف، نهادهای گوناگون در آن نقش دارند که به هیچ وجه قابل مهندسی شدن نیست. کما اینکه ما در شورای نگهبان هیچکدام مهندس نیستیم.»

۶- آمریکا نه تنها از موشک که از سخن گفتن ایران نیز هراس دارد. تحریم وزیر امور خارجه ایران یعنی دروغ بودن همه گفته های دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا و دیگر سران رژیم او برای تمایل به گفت وگو و مذاکره. تحریم ظریف یعنی کذب بودن آزادی بیان مورد ادعای آمریکا. تحریم ظریف یعنی سقوط مجسمه آزادی.

۷- «کسی هراسی از رفراندم ندارد ولی تا زمانی که مجامع قانونی هنوز وظایف خودشان را انجام نداده‌اند و مشغول انجام کار خود هستند، طرح همه‌پرسی (درباره لوایح FATF) را ضروری نمی‌دانیم.»

۸- «دولت آمریکا با ارتکاب جنایاتی بیشمار در اکثر نقاط جهان، چگونه صلاحیت دارد نهاد برآمده از قانون اساسی یک کشور (سپاه پاسداران) را تروریست بخواند؟ بهتر است آقای ترامپ پاسخگوی جنایات آمریکا در ویتنام، فلسطین، سوریه، یمن و … باشد».

۹- «علم حقوق بشر را مدافعین حرم بلند کردند که برای دفاع از کرامت ذاتی انسان‌هایی مظلوم کیلومترها دورتر از مرزها، به سوریه رفتند و جان خود را فدا کردند.»

۱۰- «شوراي نگهبان هيچ گاه به صرف اينکه فردي که ثبت نام کرده مرد است يا زن اظهار نظر نکرده است و هر گاه زني رد صلاحيت شده به خاطر نداشتن صلاحيت عمومي بوده است و شوراي نگهبان هيچ گاه واژه رجل سياسي را در قانون اساسي تفسير نکرده است. رويه شوراي نگهبان مثل سابق است، در گذشته هم از قشر بانوان کساني بودند که ثبت نام کردند و شوراي نگهبان در اين زمينه نظر خاصي ندارد و منع خاصي هم وجود ندارد، قانون خاصي هم نسبت به ثبت نام و بررسي صلاحيت بانوان وجود ندارد.»

خانواده

عباسعلی پسر علیرضا کدخدایی از کاسبان محله صارمیه شهر اصفهان است. سه خواهر و برادر دارد و آخرین فرزند خانواده است. 

کدخدایی در سال ۶۲ ازدواج می‌کند که حاصل آن یک فرزند دختر و دو فرزند پسر است. او در خصوص فرزندانش در شهریور ۹۷ می‌گوید: «دخترم فارغ التحصیل دانشگاه است، یکی از پسرانم هم‌اکنون مشغول خدمت سربازی است و پسر دومم هم مقطع دبیرستان مشغول به تحصیل است.» او در مصاحبه دیگر در خصوص پسران اش می‌گوید: «سلیقه های پسرانم با هم فرق می کند اما آنها عقایدی، مخالف با من ندارند.»

لینک منبع: https://www.arsehsevom.org/profile-abbas-ali-kaddkhodahi