پیش از ورود جنبش انصار حزب الله به مبارزه در یمن و اعزام مدافعان حرم به سوریه، کمتر نگاه‌ها متوجه نقش حوزه علمیه قم در «شیعه و مجاهد پروری» بود. اما پس از اعزام دو تیپ فاطمیون (رزمنده‌های افغان) و زینبیون (رزمنده های پاکستانی) مرکب از فارغ التحصیلان «جامعه المصطفی العالمیه» (مرکز تربیت طلاب خارجی مقیم و غیر مقیم ایران وابسته به حوزه علمیه قم)، به سوریه و بازگرداندن جنازه های بسیاری از آنها، نگاه‌ها بیش از پیش به فعالیت‌های آیت الله اعرافی و فعالیت های برون مرزی حوزه علمیه قم، متمرکز شد. خبرگزاری فارس در گزارشی در خصوص این دو تیپ می نویسد: «بسیاری از رزمندگان شیعه پاکستانی طلبه هایی هستند که در حوزه های علمیه ایران مشغول به تحصیل اند با این وجود بعد از در خطر قرار گرفتن حرم های اهل بیت و هتک حرمت به مقدسات شیعیان برای دفاع از مقدسات خود به سوریه رفتند.»
| نام | علیرضا | محل تحصیل | حوزه علمیه قم |
| نام خانوادگی | اعرافی | نوع عضویت | فقیه |
| نام پدر | محمد ابراهیم | سال ورود | ۱۳۹۸ |
| تاریخ تولد | ۱۳۳۸ | مدت حضور | جدید |
| محل تولد | میبد-یزد | سن ورود | ۶۰ سال |
| تحصیلات | اجتهاد | دوره | هفتم |
| سمت قبلی | رئیس جامعه مصطفی العالمیه، عضو هیات امنای دفتر تبلیغات اسلامی، عضو هیات امنا و رئیس مرکز جهانی علوم اسلامی، عضو هیأت امنا مرکز جهانى و سازمان مدارس خارج از کشور | سمت فعلی | عضو فقهای شورای نگهبان، مدیر حوزه های علمیه سراسر کشور، امام جمعه قم، عضو مجلس خبرگان رهبری |
علیرضا اعرافی کیست؟
عليرضا اعرافى، فرزند آیت الله محمد ابراهیم اعرافی در سال ۱۳۸۸ در شهر ميبد از توابع استان یزد متولد شد. پدرش از دوستان نزدیک و در رکاب روح الله خمینی بود و مدعی است با برپایی نماز جمعه در میبد، این شهر را به یکی از کانون‌های مبارزه با نظام پهلوی تبدیل کرده بود. علیرضا نزد چنین پدری تربیت یافت و با انقلاب ۵۷ آشنا شد.
دوران تحصيل
اعرافى تحصیلات مقطع ابتدایی را در میبد آغاز کرد ولی خیلی زود میبد را به مقصد قم ترک و راهی حوزه علمیه شد تا در واقع از کودکی به جای تحصیلات کلاسیک، سرگرم تحصیلات حوزوی شود. اعرافی وقتی پا به حوزه علمیه گذاشت تنها ۱۱ سال داشت و تا سال ۱۳۵۶ دوره مقدمات و سطح را به پایان رساند و وارد مقطع درس خارج شد. او در ۲۲ سالگی تدریس در حوزه علمیه را آغاز کرد.
اعرافی در کنار تحصیلات حوزوی، در پی فراگیری علوم ریاضی و فلسفه غرب نیز برآمد و مطالعاتی در این حوزه‌ها انجام داد. گفته می‌شود او به دو زبان انگلیسی و عربی تسلط دارد.
اعرافی نزد علمای حوزه علمیه قم همچون مشکینی، حسن زاده آملی، کاظم حائری، مرتضی حائری، فاضل لنکرانی، وحید خراسانی، جواد تبریزی، مکارم شیرازی، شبیری زنجانی، مرتضی مطهری، جوادی آملی و مصباح یزدی شاگردی کرده است.
پایه گذار جامعه المصطفی العالمیه
علیرضا اعرافی از اوایل انقلاب ۵۷ تا سال ۱۳۸۱ به تحصیل و تدریس و پژوهش مشغول بود و مدیریت پژوهشگاه حوزه و دانشگاه را عهده دار بود اما از سال ۱۳۸۱ وارد فاز تازه‌ای از زندگی حرفه‌ای خود شد. او در این سال با دستور رهبر ایران ماموریت یافت تا ریاست مرکز جهانی علوم اسلامی (نهادی که مدیریت طلاب غیر ایرانی مشغول تحصیل در ایران را عهده دار است) را بپذیرد. اعرافی پس از مدتی فعالیت در این نهاد، متوجه شد که ریاست این نهاد، مستقل از نهاد موازی «سازمان مدارس و حوزه های خارج از کشور» (که آن موقع زیر نظر حجت السلام محمد رضا نورالهیان اداره می‌شد و مسئولیت اداره کلیه مدارس علمیه همسو با حوزه علمیه قم در خارج از کشور را برعهده داشت)، او را به اهداف‌اش نمی رساند از این رو طرحی به رهبر ایران تقدیم کرد تا با ادغام این دو نهاد و تشکیل موسسه‌ای تازه به نام «جامعه المصطفی العالمیه»، کل امور طلاب خارجی مقیم و غیر مقیم به این نهاد سپرده شود. آیت الله خامنه‌ای هم از این ایده استقبال و ضمن دستور تشکیل این نهاد، ریاست‌اش را نیز به اعرافی واگذار کرد. نهایتا در سال ۱۳۸۸ این نهاد تحت نام دانشگاه با اخذ مجوز از شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارت علوم، تاسیس شد.
هدف اصلی این نهاد تازه تاسیس، آنگونه که در وب سایت آین موسسه آمده، «جذب دانشجو از سراسر دنیا، توسعه علوم اسلامی، انسانی و اجتماعی و تربيت مجتهدان، عالمان و متخصصان پارسا و متعهد، به تبيين، توليد و تعميق تفكرات و انديشه‌های اسلامی و نشر و ترويج اسلام ناب محمدی بود». به این ترتیب علیرضا اعرافی که پیش از این بیشتر بر تحصیل و تدریس متمرکز بود، وارد دنیای جدیدی شد، دنیایی که البته خیلی هم خوشایند رهبر ایران بود و توانست با حمایت‌های رهبر و جذب بودجه‌های میلیاردی از دولت (۲۰۲ میلیارد تومان در سال ۹۸)، دانشگاه جامعه مصطفی العالمیه و مدارس خارج از کشور حوزه علمیه را توسعه دهد.
رهبر ایران با ارتقاء او از امامت جمعه میبد به امامت جمعه قم و واگذاری مدیریت حوزه های علمیه سراسر کشور به اعرافی، نشان داد که از عملکرد او در دانشگاه جامعه مصطفی کاملا رضایت دارد.
آيت الله اعرافی سال ۲۰۱۵ میل به حضور بیشتر در قدرت داشت و برای انتخابات مجلس خبرگان از حوزه انتخابیه تهران ثبت نام کرد ولی موفق به جلب آراء لازم نشد و از ورود به مجلس خبرگان رهبری باز ماند. او در این دوره از انتخابات ۹۲۵ هزار و ۷۲۷ رای معادل ۲۰ درصد آراء را جلب کرد. پیش از انتخاب ابراهیم رئیسی به ریاست قوه قضاییه، از علیرضا اعرافی نیز به عنوان یکی از کاندیداهای تصدی ریاست قوه قضائیه نام برده شد ولی این کرسی نیز به او نرسید.
درگذشت «آیت‌الله مؤمن» عضو باسابقه شورای نگهبان، نیز فرصتی شد برای آیت الله اعرافی تا به جای او وارد شورای نگهبان شود. رهبر ایران در ۲۴ تیر ۹۸ اعرافی را به عنوان عضو فقهای شورای نگهبان منصوب کرد تا حضورش در قدرت مستحکم تر شود. او هم اکنون یکی از ۶ فقیه شورای نگهبان است که تصویب نهایی قوانین و نظارت بر انتخابات را برعهده دارد.
سوابق مدیریتی
علیرضا اعرافی تا پیش از تشکیل جامعه مصطفی العالمیه کار اجرایی چندانی نداشت ولی با راه اندازی این مرکز تمام وقت درگیر امور اجرایی و آموزشی شد و سپس به رده های بالای حکومت راه یافت. مهمترین سوابق مدیریتی علیرضا اعرافی به این شرح است:
- عضو فقهای شورای نگهبان؛
- مدیر حوزه های علمیه سراسر کشور؛
- امام جمعه قم و میبد؛
- رئیس هیات امنا و مدیر جامعه مصطفی العالمیه؛
- عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی؛
- رياست مركز جهانى علوم اسلامى و عضويت در هيئت امناى آن؛
- عضويت در شوراى فرهنگى – اجتماعى وزارت علوم، تحقيقات و فناورى؛
- عضويت در شوراى فرهنگ عمومى وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى؛
- رياست پژوهشگاه حوزه و دانشگاه قم؛
- مديريت گروه علوم تربيتى مؤسسه امام خمينی؛
- عضويت در هيات امناى مؤسسه بين المللى هدى؛
- معاونت پژوهشى حوزه علميه قم؛
- رياست هيات امناى دانشكده علوم قرآنى ميبد؛
- عضويت در كنگره دين پژوهان كشور؛
- مدير مسئول فصلنامههاى «حوزه و دانشگاه»، «جستار اقتصادى» و «تربيت اسلامى»؛
- عضويت در هيات امناى دفتر تبليغات حوزه علميه قم؛
- عضويت در شوراى پژوهش هاى علمى كشور؛
- عضويت در هيات امناى مركز جهانى و سازمان مدارس خارج از كشور؛
تولیدی شیعه و نتایج حاصله
اعرافی در مصاحبه ای در سال ۱۳۹۶ یعنی ۸ سال پس از تاسیس دانشگاه جامعه مصطفی العالمیه، مدعی است این مدرسه ۵۰ میلیون شیعه و ۳۰۰ هزار نفر فارسی زبان در دنیا تربیت کرده است آماری که به نظر اغراق آمیز است ولی یک خاصیت روشن دارد و آن اینکه دل مراجع تشیع و رهبر ایران را بدست می‌آورد.
او مدعی است تشکیلات جامعة المصطفی از منچستر و نیویورک تا ماداگاسکار و کاستاریکا امتداد یافته و می‌گوید: «برکات خون شهیدان بی شمار است اما اگر بگوییم جمهوری اسلامی این تعداد شهید و جانباز داده و فقط ثمره‌اش شده کاری که در جامعة المصطفی(ص) شده که حدود پنجاه میلیون نفر در سراسر جهان شیعه شده‌اند و پیام اسلام و معارف الهی و اهل بیت(ع) در سراسر دنیا منتشر شده است کفایت می‌کند.» او بر این باور است که حوزه انقلابی می‌تواند در سطح بین‌الملل نیز اثرگذار باشد و دامنه گسترده و فراگیری در سطح جهان داشته باشد و می گوید: «حضور 50 هزار طلبه از 130 کشور جهان در حوزه علمیه، یک ظرفیت بالنده است.»
تمرکز اعرافی روی آفریقا
دستگاه شیعه پروری حوزه به مدیریت آیت الله اعرافی، تمرکز بالایی روی آفریقا داشته و می‌کوشد با جذب آنان به جامعه المصطفی، در کل قاره آفریقا پایگاه داشته باشد. اعرافی در این خصوص می‌گوید: «به کشورهای متعدد آفریقایی سفر کردم. الان جامعه المصطفی تقریباً از همه کشورهای آفریقایی طلبه دارد. همین الان پنج هزار طلبه آفریقایی در ایران و خارج ایران تحصیل می‌کنند. پنج هزار فارغ التحصیل هم داریم و ده‌ها مرکز که در کشورهای آفریقایی فعال است. در حدود سی کشور آفریقایی به نوعی حضور داریم. به این ترتیب است که من آفریقا را عمق استراتژیکی اندیشه اسلامی و اسلام ناب می‌دانم.»
مواضع سیاسی اعرافی
علیرضا اعرافی که در انتخابات اخیر مجلس خبرگان نتوانست از حوزه انتخابیه تهران به این مجلس راه یابد، در مواضع سیاسی صریح و بی پرواست. او در بیان اظهارات سیاسی خطی بسیار نزدیک به رهبر ایران دارد. آمریکا را دشمن اصلی ایران و اسلام، رهبران جنبش سبز را عامل فتنه، و غرب و لیبرالیسم را در حال فروپاشی و اسلام را پیروز مطلق می‌داند. اعرافی می‌گوید: «تضعیف قدرت ملی، تضعیف اطمینان مردم به نظام جمهوری اسلامی و مسئولان، تلاش برای کاهش نفوذ منطقه‌ای ایران در خاورمیانه و همچنین از دست دادن قدرت دفاعی و رها کردن صنایع بازدارنده دفاعی از نقشه‌های آمریکایی‌ها برای ملت ایران است.» او در بیان تنها راه نجات می گوید: «وحدت و هم افزایی خود را با پیروی از فرامین رهبر معظم انقلاب افزایش دهیم و ملت ایران می‌تواند حول محور رهبری به حرکت رو به جلوی خود ادامه دهد.» به باور اعرافی اسرائیل رو به نابودی است: «نوچه‌های آمریکا نیز عددی نیستند و رژیم صهیونیستی هم با عنایت پروردگار در دهه‌های آینده نابود خواهد شد»
اعرافی رهبران جنبش سبز را فریب خورده می‌خواند و می‌گوید: «در تلاش دشمنان در خدشه وارد کردن به انتخابات سالم و با شکوه ملت ایران در سال 1388 کسانی که به عنوان سران فتنه شناخته می‌شوند انقلاب اسلامی، امام و رهبری را به بهانه‌های پوچ و خیالی فروختند و گناه بزرگی را مرتکب شدند.»
قرارداد اف ای تی اف و قطع شاهرگ‌های مقاومت
علیرضا اعرافی قرارداد FATF را در تناقض با ارزش‌های جوامع اسلامی می داند و معتقد است: «حق بشر است که به مبانی اعتقادی او توجه شود در حالی که در این کنوانسیون‌ها شاهد هستیم که حق همجنس بازی به عنوان عملی شنیع مورد توجه قرار می‌گیرد.» او ایران را شاهرگ مقاومت در منطقه می‌داند و می‌گوید: «FATF به گونه‌ای تنظیم شده که شاهرگ‌های مقاومت یمن، بحرین، سوریه، عراق، لبنان و حزب‌الله را قطع کرده و اسرائیل در امنیت بوده و جبهه مقاومت در انزوا قرار گیرد.»
خانواده
پدرش آیت الله ابراهیم اعرافی از علمای انقلابی و امام جمعه میبد بود که در سال ۱۳۷۱ درگذشت.
مادرش دختر آیت الله شیخ کاظم ملک افضلی از علمای اردکان یزد بود. دکتر حسین ملک افضلی معاون اسبق بهداشت وزارت بهداشت دیگر دایی علیرضا عرافی است. دیگر دایی هایش، حسن ملک افضلی کارمند وزارت بهداشت، محمد رضا ملک افضلی کارمند وزارت نفت، علی ملک افضلی دارای دکترای معماری و استاد دانشگاه آزاد است. آیت الله ملک افضلی از همسر اول ۴ دختر نیز داشت که آنها هیچکدام تحصیلات نداشتند.
حجت السلام محسن ملک افضلی رئیس موسسه حکمت نیز از همسر دوم آیت الله ملک افضلی است که دایی ناتنی علیرضا اعرافی می شود. محسن نیز سه برادر و دو خواهر دارد.
برادران آیت الله ملک افضلی، طوسی نام داشتند و تنها شیخ کاظم بود که نام خود را به ملک افضلی تغییر داده بود.
علیرضا اعرافی پنج برادر به نام‌های مجتبی، مهدی، محمد، حسین و هادی دارد. علیرضا اعرافی همچنین دو خواهر دارد که با شیخ سامع طباطبایی و شیخ مهدی روحانی ازدواج کرده اند. شیخ مهدی روحانی داماد ارشد آیت الله اعرافی سال‌ها امام جمعه میبد بود. او سال ۹۰ درگذشت.
برادران اعرافی جملگی روحانی هستند جز حسین که دکترا دارد و ریاست دانشگاه آزاد اسلامی میبد را عهده دار بوده است. حسین اعرافی از اعضای هیات مرکزی حزب کارگزاران سازندگی یزد است.
علیرضا اعرافی در ۲۲ سالگی ازدواج کرده و ماه عسل اش را به مدت یک ماه در ایتالیا و آلمان سپری کرده است. نام یکی از پسران اش محمد اعرافی است که پست امامت جمعه میبد را از پدر دریافت کرده و بر جای او نشسته است.
