وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
پروفایل سعید نمکی

سعید نمکی در ۲۴ خرداد سال ۱۳۳۷ در اشتهارد در استان البرز متولد شد اما اصالتا یزدی است. او تحصیلات خود را تا پایان مقطع دکترای داروسازی ادامه داد و متخصص ایمنی شناسی شد. نمکی پس از پایان تحصیلات به تدریس در دانشگاه علوم پزشکی البرز مشغول و مدتی بعد ریاست این دانشگاه را عهده دار شد. او سپس به عضویت هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران درآمد. او هم اکنون استادیار این دانشگاه است.

ورود نمکی به دانشگاه و آغاز تحصیلات آکادمیک با اوج گیری فعالیت های انقلابی ۵۵ تا ۵۷ همراه بوده است ولی اطلاعاتی از فعالیت های او در این مقطع در دست نیست.

جبهه و جنگ

در رسانه ها مطلبی دال بر حضور سعید نمکی در جبهه های جنگ ایران و عراق یا فعالیت هایی مرتبط با جنگ یافت نشد ولی از زمانی که او به مقام وزارت بهداشت رسیده از این جنگ به نیکی یاد می کند. 

سعید نمکی با بیان اینکه جبهه‌های ما مدرسه آموزش مدیریت و زندگی کردن جوانمردانه و آزادانه بود، می گوید: «دفاع مقدس ما یک دانشگاه بزرگ برای فرد فرد ما بود. این دانشگاه چند درس برای ما و چند درس برای بیرون از کشور داشت؛ اولین درسش برای ما این بود که اگر ما وحدت ملی داشته باشیم و همدل باشیم هیچ کس نمی‌تواند پشت ما را خم کند. تنها جنگ هشت ساله جهان که در آن میلیمتری از خاکش پس از جنگ بر سر میز مذاکره گرفته نشد، همین سرزمین بود و این همدلی و رشادت بچه‌ها نشان داد اگر این وفاق ملی را تحت بیرق ولایت نگه داریم از همه آسیب‌ها در امانیم.»

او در تشریح دومین درسی که از دانشگاه دفاع مقدس فرا گرفته می‌گوید: «شیوه مدیریت مملکت به این گستردگی است. من این را به عنوان یک شیوه مدیریتی در وزارت بهداشت در اوج جنگ اقتصادی دشمن به کار گرفتم و امروز متوجه شدم که این شیوه چه‌قدر سودمند است. ما امسال یکی از سخت‌ترین سال‌های اقتصادی را طی می‌کنیم. با استفاده از روش مدیریت دفاع مقدس میزان کمبود دارویی ما امروز، یک سوم مشابه سال قبل است. امسال در زمینه تجهیزات پزشکی و امکاناتی که در بیمارستان‌ها نیاز داریم و دشمن فکر می‌کرد از این راه به سرعت ما را به زانو در می‌آورد، خوشبختانه تا تیر و مرداد سال آینده ذخیره داریم. ما از همین شیوه تمسک به مدیریت دفاع مقدس استفاده کردیم.»

همکاری با نهادهای اطلاعاتی و امنیتی

سعید نمکی با وجود آنکه خود را فرزند نظام سلامت معرفی می کند وی مدعی است «در عمر کاری خود با ۱۲ نفر از وزرای بهداشت، معاونین رئیس جمهور، دستگاه های اطلاعاتی، امنیتی، قضایی، حقوقی و مجلس کار کرد» ولی روشن نیست دقیقا کارش را از کجا شروع کرده و با کدام دستگاه امنیتی-اطلاعاتی و در چه سطحی همکاری داشته است. البته داشتن سابقه اطلاعاتی امری عادی در میان وزرای دولت روحانی است ولی نکته این است که پیش از این به این سابقه اشاره‌ای نشده بود.

مدیرعاملی شرکت داروسازی تولید دارو از جمله اولین پست‌های مدیریتی او بوده است. شرکت تولید دارو از جمله شرکت‌های مصادره شده است که پس از انقلاب به بنیاد ۱۵خرداد واگذار شد. این بنیاد بعدها تمام شرکت‌های خود را به زیر مجموعه شرکت سرمایه گذاری البرز منتقل کرد.

ارتقای سعید نمکی در نظام مدیریتی کشور در دولت حسن روحانی نشان می‌دهد که رابطه نزدیکی با اعضای حزب اعتدال و توسعه از جمله محمد باقر نوبخت و محمود واعظی دارد به طوری که عمده ترین سمت‌های مدیریتی را در دولت روحانی بدست آورده است.

سعید نمکی در سال ۱۳۹۴ با حکم محمد باقر نوبخت، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی، به معاونت امور اجتماعی و عمومی این سازمان منصوب شد. او پس از ورود به سازمان مدیریت و برنامه ریزی به دلیل اشرافی که بر قانون بودجه کشور بدست آورد با مدیران مختلفی نشست و برخاست داشت، چراکه به گفته خودش «در چند سال گذشته، بودجه بیش از ۹۰ درصد از کشور را اداره کرده‌ام». همین مراودات سبب ارتقای او در دولت شد، به طوری که در ۱۳ دی ۱۳۹۷ به سرپرستی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی منصوب و یک ماه بعد یعنی در ۱۵ بهمن ۹۷ با رای اعتماد نمایندگان مجلس رسما سکان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را عهده دار شد.

نمکی اولین وزیر بهداشت جمهوری اسلامی است که پزشک نیست بلکه از شاخه داروسازی، به نظام سلامت ایران متصل بوده و سکاندار وزارت بهداشت شده است. او پس از قبول وزارت بهداشت، این وزارتخانه را کانون دو فساد مهم و مجموعه‌ای آشفته با معوقات بسیار معرفی کرد. او به نمایندگان مجلس می‌گوید: «در طول سال‌هایی که کار اجرایی کردم، هرگز چنین چیزی ندیدم. اهل ناله و ضجه نیستم، اما امروز می‌گویم مجموعه‌ای آشفته و پر از گرفتاری و با معوقات سنگین را تحویل گرفتم. بیمه تأمین اجتماعی چیزی حدود ۱۷ ماه پول وزارت بهداشت را نداده بود، بیمه سلامت حتی با ۴۰۰ درصد رشد منابع خود، نمی‌توانست از عهده مخارج اش برآید، همزمان هم انبوهی از کارها و وعده‌های ناتمام وجود دارد.»

او هیأت امنای ارزی و سازمان غذا و دارو را دو کانون فساد در وزارت بهداشت معرفی کرده و گفته: «روز اولی که سرپرست وزارت بهداشت شدم به هر دو وادی با علم به پیامدهای آن ورود کردم. عده‌ای از دوستان گفتند که این‌ها این جا و آنجا آدم دارند و من هم گفتم که ما و این ملت هم خدا را داریم. از کجا معلوم که فردا به‌عنوان وزیر معرفی شوم و از کجا معلوم وزیر بهداشت شوم و از کجا معلوم که فردا صبح زنده باشم، آیا فردا نمی‌پرسند که چرا با این موارد برخورد نکردی؟» 

۲۶ تیر ماه ۱۳۹۸ خبری از دستگیری تعدادی از مدیران وزارت بهداشت به اتهام فساد مالی منتشر شد. گفته می شود دستگیرشدگان افرادی هستند که سعید نمکی از آنها به عنوان کانون فساد در این وزارتخانه نام برده بود و اتهام آنها دریافت ارز دولتی برای ورود دارو و تجهیزات پزشکی بوده ولی روشن نیست پول دریافتی را کجا و چگونه هزینه کرده اند.

تلاش برای جلب نظر مثبت رهبری

سعید نمکی بعد از رسیدن به مقام وزارت، تلاش‌های گسترده‌ای برای جلب نظر رهبر ایران انجام داده و در هر فرصتی برای نشان دادن چهره‌ای انقلابی از خود دریغ نمی کند. او در اولین اظهار نظر سیاسی در مقام وزیر بهداشت گفته: «در اسناد بالادستی پس از انقلاب غنی تر از بیانیه گام دوم انقلاب نداریم و ضروری است که برای تحقق اهداف آن تلاش کنیم.» یعنی برای او نه سند چشم انداز بیست ساله و نه سند توسعه پنج ساله و نه قوانین بودجه سالیانه که ترسیم کننده مسیر حرکتی دولت است مهم نیست بلکه آنچه اهمیت دارد خواست رهبری است که در بیانیه گام دوم انقلاب تبین شده است.

توجه ویژه به مساله باروری و افزایش جمعیت به عنوان دغدغه رهبر ایران، اولویت اصلی سعید نمکی در وزارت بهداشت شده بطوریکه به جد طرح باروری را در دستور کار وزارتخانه تحت امرش قرار داده است.  نمکی براین باور است که نگرانی‌ها در مورد اینکه جمعیت ما در ۲۰ سال آینده به سمت منفی شدن می‌رود واقعی است. او می‌گوید: «هم از سوی مقام معظم رهبری و هم از سوی افراد دلسوز و صاحب نظر این نگرانی مطرح شده، این یک واقعیت اجتماعی و جمعیتی است و ما در بخش بهداشت و درمان در حال پیگیری آن هستیم.» او می‌افزاید: «اقداماتی از قبیل افزایش تعداد مراکز درمان ناباروری و تشویق زوج‌هایی که قدرت باروری دارند ولی در این زمینه تاخیر کرده‌اند در حوزه بهداشت و درمان  انجام شده و بیرون از این حوزه نیز برای کاهش اضطراب مردم از مشکلات اقتصادی و ایجاد زیرساخت‌های کشور برای جمعیت بیشتر در حال کار هستیم.»

نمکی از جمله دولتمردانی است که معتقد است غذا و دارو نیز مشمول تحریم ها شده است. او در این خصوص می گوید: «متاسفانه آمریکایی‌ها نه‌تنها در زمینه بیماران پروانه‌ای بلکه در مورد تمامی بیماران علیه ما در کل دنیا اقداماتی را انجام می‌دهند. متاسفانه نقل و انتقال پول و انتقال دارو را برای ما ممنوع کرده‌اند.» او اشاره ای به این مهم نمی کند که دولت ایران برای واردات دارو و غذا با دریافت مجوز افک لایسنس می تواند نسبت به این مهم اقدام و از معافیت تحریم های غذا و دارو استفاده کند.

نمکی بعد از مراسم تشییع جنازه سردار قاسم سلیمانی نیز می‌گوید: «اگر آمریکایی‌ها امروز این حماقت را کردند، خارج از معادلاتی است که دنیا از ما دریافت کرد. به شهادت رساندن سردار حاج قاسم سلیمانی یک خودزنی و دیوانگی محض بود. فرمول‌های دنیا همه باور دارند که امروز نمی‌توان با ایران اسلامی درافتاد. روزی دست پیداکردن به سلاح آرپی‌جی جزو محالات بود ولی امروز اگر ایران اسلامی اراده کند با پایگاه‌های شلیک موشکی که داریم همه به زانو درمی‌آیند. البته همان‌طور که رهبر انقلاب فرمودند ما جنگ‌طلب نیستیم اما اهل این هم نیستیم که تجاوزها را بی‌پاسخ بگذاریم. این بزرگترین درسی است که دنیا از دفاع مقدس ما گرفت.»

در دور دوم ریاست ‌جمهوری روحانی، پس از خروج قاضی زاده هاشمی از دولت، سعید نمکی برای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به مجلس معرفی شد و او توانست با ۲۲۹ رای موافق، ۲۵ رای مخالف و ۴ رای ممتنع نظر نمایندگان مجلس دهم را برای تصدی این وزارت خانه جلب کند. 

سوابق اجرایی و مدیریتی

سعید نمکی در طول ۴۰ سال گذشته در حوزه های مختلف فعالیت داشته است. اهم سوابق اجرایی و مدیریتی او در بخش دولتی به این شرح است:

• وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی دولت دوم روحانی از ۱۵ بهمن ۱۳۹۷  
• معاون اجتماعی سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، 
• مشاور عالی کلانتری رئیس سازمان حفاظت محیط زیست
• عضو شورای سیاستگذاری مرکز ملی تحقیقات بیمهٔ سلامت، 
• عضو هیئت‌مدیره صندوق ملی محیط زیست در دولت حسن روحانی 
• معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت از محیط زیست در دولت روحانی
• معاون بهداشت وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی دولت هاشمی رفسنجانی
• مشاور معصومه ابتکار در سازمان حفاظت از محیط زیست
• مدیرعامل کارخانه داروسازی تولید دارو
• رئیس دانشگاه علوم پزشکی البرز

وزیر شکارچی

انتخاب سعید نمکی اگر برای پزشکان و فعالان نظام سلامت خوشایند بود، برای فعالان محیط زیست شاید کمی دلهره آفرین بود چرا که آنها نمکی را نه به عنوان حامی نظام سلامت بلکه به عنوان «شکارچی حیوانات» می شناسند. کسی که با وجود علاقه فراوان به شکار حیوانات توانسته بود به سازمان حفاظت از محیط زیست وارد و در مقام مشاور رئیس و معاون محیط طبیعی سازمان مشغول به کار شود. 

سعید نمکی که اصالتا یزدی است قبل از آنکه عیسی کلانتری سکاندار هدایت سازمان حفاظت محیط زیست کشورمان شود، با همراهی جمعی از دوستانش کوشید تا یزد را به قطب شکار در ایران تبدیل کند.

تلاش‌هایی که با حضور کلانتری شتاب گرفت تا اکنون یزد با سیزده قرق فعال و هفده پرونده درحال بررسی، پیشروترین استان کشورمان در شکار فروشی باشد و به زودی ۳۰ درصد از خاک آن به قرق تبدیل شود؛ اتفاقی که نتیجه تلاش‌های مدیرانی چون نمکی و دوست نزدیک وی، مهدی تیموری، رئیس وقت اداره حیات وحش یزد و یکی دو تن دیگر است.

وب سایت تابناک از علاقه سعید نمکی به شکار در پارک ملی گلستان در استان گلستان خبر داده و نوشته: «قدیمی‌ترین پارک ملی ثبت شده در کشورمان یعنی پارک ملی گلستان؛ پناهگاهی که نام استان گلستان از آن وام گرفته شده و ظاهرا مورد علاقه نمکی و دوستانش است! پناهگاهی که به تازگی یک اتفاق بدیع در مدیریت آن رخ داده، به این صورت که برای نخستین بار حکم رئیس آن توسط رئیس سازمان حفاظت محیط زیست یعنی عیسی کلانتری امضا شد؛ حکم به نام کسی صادر شده که دوست سعید نمکی است: مهدی تیموری.» این خبرگزاری مدعی است تیموری و نمکی به دنبال راه اندازی قرق‌های شکار در این پارک ملی هستند. مساله ای که خوشایند فعالان محیط زیست و حامیان حقوق حیوانات نیست.

احمدعلی کیخا، معاون محیط زیست طبیعی سابق سازمان حفاظت محیط زیست از جمله منتقدان جدی سعید نمکی بود. او در نشستی در تابستان ۹۳ با انتقاد از صدور مجوز شکار توسط سازمان حفاظت از محیط زیست می‌گوید: «مدافعان شکار کوشیدند سازمان حفاظت محیط زیست را بر لزوم صدور پروانه شکار مجاب کنند. افرادی از جمله سعید نمکی، کامبیز جعفری تبریزی و اسرافیل شفیع‌زاده که در آن نشست از فواید صدور پروانه شکار برای حفاظت از زیستگاه‌ها گفتند و خواهان لغو ممنوعیت شکار شدند و بر اساس شواهد و قرائن، حالا پس از ۴ سال به قلب سازمان حفاظت محیط زیست نفوذ کرده‌اند و شاهد محقق شدن درخواستشان هستیم.»

شبکه تخریب وزیر و تهدید به قتل

به فاصله کوتاهی از رسیدن به مقام وزارت، سعید نمکی در نشست فراکسیون ولایت مجلس از تهدید شدن به قتل خبر داده و مدعی شده شبکه ای در حال تخریب او هستند. او در این نشست گفته: «پس از افشای فساد سازمان یافته در حوزه دارو و تجهیزات پزشکی، جو سنگینی را تحمل کردم و می‌کنم، حتی زن و بچه من به تخریب و مرگ تهدید می‌شوند. شبکه رانت، فساد و انحصار به هزار و یک رنگ از جیب این ملت ارتزاق کرده‌اند، داروی مورد نیاز مردم را در بازار سیاه عرضه می‌کنند، در انبارهای پیدا و پنهان احتکار می‌کنند و داروی تقلبی در بازار توزیع می‌کنند.» او اضافه کرده: «از پیگیری، شناسایی و افشاگری علیه این شبکه رانت و فساد عقب نشینی نمی‌کنم. از قرار موثق شبکه رانت و فساد اقتصادی بین برخی افراد و شبکه‌های مجازی هزینه میلیاردی می‌کنند که مثلاً بنده و وزارت بهداشت را تخریب کنند؛ ۲۰ میلیون تومان برای هر توییت علیه نمکی خرج می‌کنند، این پول‌ها از کجا آمده است؟ از جیب اون مادری که گوشواره دختر بچه سرطانی خود را در خواب درآورد و فروخت تا فلان داروی قاچاق یا تقلبی اینها را تهیه کند؟»

فعالیت‌های اقتصادی

سعید نمکی در کنار فعالیت های دولتی در بخش خصوصی نیز فعال بوده و روزنامه رسمی نام او را به عنوان عضو هیات مدیره چندین شرکت تجاری و غیرتجاری به ثبت رسانده است. اولین شرکتی که نام او به عنوان عضو هیات مدیره و مدیرعامل در روزنامه رسمی یافت شد، شرکت ژابیز داروی پرشیا بود. نمکی البته چند سال بعد یعنی در سال ۱۳۹۵ با فروش سهم خود از این شرکت خارج شد.

او در سال ۱۳۸۸ ریاست هیات مدیره شرکت ارشیا داروی نوین ایرانیان را عهده دار شده و در سال ۱۳۸۹ شرکت نداگستر درمان را تاسیس و به ریاست هیات مدیره آن منصوب شده است. 

عضویت در هیات مدیره کانون جهانگردی و اتومبیلرانی ایران و صندوق ملی محیط زیست و انجمن دوستی ایران و اسپانیا از دیگر فعالیت های سعید نمکی است.

۷ نکته از زندگی حرفه‌ای سعید نمکی

۱- سعید نمکی از جمله وزرای دولت روحانی است که کمترین سابقه وزارت دارد او تنها ۱ سال است که به هیات دولت راه یافته و پیش از این سابقه مدیریتی در این سطح را نداشته است.

۲- سعید نمکی با تکیه بر کرسی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با پیگیری طرح افزایش باروری می کوشد دل رهبر ایران را بدست آورد. 

۳- نمکی وزیر شکارچی دولت روحانی است که به رغم علاقه بسیار به شکار روشن نیست چگونه سالها در سازمان حفاظت محیط زیست صاحب منصب بوده است.

۴- عضویت در هیات مدیره کانون جهانگردی و اتومبیلرانی، ریاست انجمن دوستی ایران و اسپانیا، علاقه به شکار و پای ثابت قرق های شکار، نشان می دهد که نمکی از وزرای خوشگذران دولت روحانی است.

۵- نمکی سالها در صنعت داروسازی ایران فعال بوده و هم دستی در داروسازی دولتی داشته و هم خود صاحب شرکت داروسازی بوده و احتمالا داروخانه هایی نیز داراست ولی اطلاعات مالی او موجود نیست.

۶- نمکی اولین وزیر بهداشت پس از انقلاب است که مدرک پزشکی ندارد و از داروسازی به این مقام دست یافته است.

۷- در میان وزرای دولت روحانی، نمکی بیشترین اشراف را بر توانمندی ها و نقاط ضعف داروسازی ایران دارد و احتمالا در دوره تحریم ها بیش از هر کسی می داند که کاستی های دارویی ایران چه مخاطراتی به همراه دارد.

خانواده

پسرش علی نمکی از مدیران شستا به شمار می‌رود. دو روز پس از انتصاب سعید نمکی به سرپرستی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی رسانه ها از انتصاب پسر او به عضویت هیات مدیره شرکت «تامین سرمایه امین» از شرکت های وابسته به شستا متعلق به تامین اجتماعی خبر دادند. رسانه‌ها ادعا کردند که او با کمتر از ۴۰ سال همچنین مدیر کل دفتر امور ذخایر و سرمایه گذاری سازمان تامین اجتماعی است. گفته می شود او دکترای مالی از دانشگاه تهران دارد.

لینک منبع: https://www.arsehsevom.org/cabinet-profile-saeed-nemaki