سید محمود علوی در چهارم اردیبهشت سال ۱۳۳۳ در شهر لامرد در استان فارس و در خانواده‌ای روحانی متولد شد. دوران طفولیت را طی نکرده بود که خانواده او را با خود به نجف بردند. او دوران کودکی و نوجوانی را در نجف گذراند جایی که پدر به تحصیل علوم حوزوی مشغول بود. او در دبستان و دبیرستان علوی ایرانیان نجف سپری کرد. علوی به سن جوانی که رسید هم پای پدر، پا به حوزه نجف گذاشت و تحصیلات حوزوی را آغاز کرد. او از نجف به آبادان رفت تا در مدرسه علمیه‌ای در این شهر تحصیل کند ولی آبادان شهری نبود که او در آنجا ماندگار شود، آبادان را به مقصد قم ترک کرد و در حوزه علمیه این شهر مشغول تحصیل شد. او در شانزده سالگی یعنی در سال ۱۳۴۹ لباس روحانیت بر تن کرد. علوی بعدها تحصیلات حوزوی را در تهران ادامه داد و در کلاس درس خارج از فقه آیت الله خامنه‌ای حاضر شد تا به عنوان شاگرد رهبر ایران، سری میان سرها پیدا کند.
| نام | سیدمحمود | محل تحصیل | دانشگاه فردوسی، حوزه‌های نجف، آبادان، قم و تهران |
| نام خانوادگی | علوی | سمت فعلی | وزیر اطلاعات |
| نام پدر | سیدرضا | سمت قبلی | وزیر اطلاعات در دوره یازدهم |
| تاریخ تولد | ۱۳۳۳ | سابقه حزبی | جبهه ایستادگی ایران اسلامی |
| محل تولد | لامرد، استان فارس | سابقه مجلس | دوره‌های اول، دوم، چهارم و پنجم |
| تحصیلات | دکترا فقه و مبانی حقوق، تحصیلات حوزوی | سابقه وزارت | وزیر اطلاعات در دوره یازدهم |
سوابق انقلابی
محمود علوی از جمله روحانیونی است که تحصیل در حوزه علمیه او را از تحصیل کلاسیک و دانشگاه بازنداشت. او ابتدا به مدرسه عالی تربیتی و قضایی قم رفت تا مدرک کارشناسی خود را دریافت کند. علوی سپس قم را به مقصد مشهد ترک کرد تا در دانشگاه فردوسی تحصیلات خود را در رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی در مقطع کارشناسی ارشد ادامه دهد. او تا پایان مقطع دکترا در این دانشگاه ماند و موفق شد از رساله دکترای خود در رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی در دانشگاه فردوسی مشهد دفاع کند. او پس از فارغ التحصیلی به عضویت هیات علمی دانشگاه صدا و سیما در آمد و علاوه بر این دانشگاه، در موسسه امام خمینی به ریاست مصباح یزدی و در دانشگاه‌های امام صادق و دانشکده الهیات دانشگاه تهران، دانشگاه مذاهب اسلامی، دانشگاه حدیث و دانشگاه آزاد اسلامی تدریس کرده است.
محمود علوی فعالیت انقلابی را از سال ۱۳۵۰ در آبادان شروع کرد. او با تاسیس انجمن اسلامی جوانان آبادان، فعالیت علیه رژیم پهلوی را آغاز کرد, اما اوج فعالیت‌های او زمانی بود که به قم مهاجرت کرد و در این شهر یک گروه چریکی شبه نظامی (جایی اسم این گروه چریکی نیامده فقط خودش مدعی است که این گروه را تشکیل داده) دایر کرد و در سازماندهی تظاهرات مردمی علیه شاه، فعال شد. او بین سالهای ۵۰ تا ۵۷ به شهر لامرد جایی که در آن متولد شده بود نیز سفر می‌کرد و در آنجا نیز به تبلیغ انقلاب و بسیج مردم فعال بود.
با پیروزی انقلاب اسلامی و در حالی‌که تنها ۲۵ سال داشت، نمایندگی ستاد مرکزی انقلاب اسلامی در جنوب استان فارس را عهده دار شد و با حکم آیت الله خمینی نمایندگی ولی فقیه در لامرد را برعهده گرفت. او مدعی است در این مقطع که جنگ ایران و عراق نیز شروع شد، نقشی موثر در بسیج مردم لامرد برای اعزام به جبهه‌ها داشته و به طور مرتب در مناطق جنگ حاضر و به امور رزمندگان رسیدگی می‌کرده است.
ورود به قدرت
انتخابات مجلس اول شورای اسلامی و حضور موفقیت آمیز در آن، نقطه آغازین ورود او به قدرت بود. علوی موفق می‌شود با حمایت مردم لامرد پا به مجلس اول بگذارد تا در کنار چهره‌های مطرح سیاسی جریان‌ها و احزاب مختلف چپ و راست و ملی گرا، همچون بازرگان، سحابی، گلزاده غفوری، سامی، هاشمی رفسنجانی و … تجربه جدیدی کسب و برای مدت هشت سال کرسی خود را در مجلس اول و دوم حفظ می‌کند.
او در انتخابات مجلس سوم توفیقی کسب نکرد لذا بعد از مجلس دوم، در سال ۱۳۶۸ به وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ملحق شد تا در پست معاونت نظارت و بازرسی و معاونت روابط عمومی و تبلیغات سازمان عقیدتی-سیاسی این وزارتخانه مشغول به خدمت شود.
۲ سال بعد، در سال ۱۳۷۰ محمود علوی مجدد در انتخابات مجلس چهارم توانست حمایت مردم لامرد را جلب کند و پا به مجلسی بگذارد که اکثریت قاطع آن‌را اعضای جامعه روحانیت مبارز و احزاب همسو با جناح راست از آن خود کرده بودند. علوی با ورود مجدد به مجلس، هشت سال دیگر یعنی تا پایان مجلس پنجم (۷خرداد ۱۳۷۸)، کرسی نمایندگی مردم لامرد را در اختیار داشت.
محمود علوی در طول حیات سیاسی-انقلابی خود، پا جای پای حسن روحانی گذاشته، یعنی یا در مجلس بوده یا در نهادهای امنیتی و نظامی مشغول به خدمت بوده است. همچون حسن روحانی، لباس روحانیت بر تن دارد ولی بیش از آنکه آخوند باشد یک چهره نظامی-امنیتی است. از این رو پس از شکست در انتخابات مجلس ششم، در تاریخ ۲۵ مرداد ۷۹ با حکم رهبر ایران عهده دار نمایندگی ولی فقیه و ریاست اداره عقیدتی سیاسی ارتش می‌شود. او مانند روحانی سالها در مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری عضویت داشته و دارد. علوی اولین بار در انتخابات مجلس چهارم خبرگان، پا به این مجلس گذاشت و بر کرسی نمایندگی مردم تهران تکیه زد. او در دوره پنجم مجلس خبرگان نیز در لیست ائتلاف مردم به رهبری اکبر هاشمی رفسنجانی قرار گرفت و توانست برای هشت سال دیگر در مجلس خبرگان حضور داشته باشد.
ردصلاحیت در انتخابات مجلس نهم
از شگفتی‌های کارنامه سیاسی محمود علوی، رد صلاحیت وی توسط شورای نگهبان در انتخابات مجلس نهم بود. شورای نگهبان در انتخابات مجلس نهم او را فاقد صلاحیت لازم برای ورود به مجلس دانست اتفاقی که قابل پیش بینی نبود چراکه علوی در آن مقطع نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری و نماینده ولی فقیه در ارتش جمهوری اسلامی بود و سابقه چهار دوره حضور در مجلس شورای اسلامی (اول، دوم، سوم و چهارم) را داشت. او با چنین سابقه‌ای نتوانست از فیلتر شورای نگهبان رد شود. علوی در خصوص رد صلاحیت‌اش می‌گوید: «به استناد بند ۱ ماده ۲۸ قانون اساسی مبنی بر عدم التزام عملی به اسلام و نظام رد صلاحیت شدم.» اما شگفتی زمانی رقم خورد که دو سال بعد او از سوی حسن روحانی به عنوان کاندیدای تصدی وزارت اطلاعات به مجلس نهم معرفی و توانست رای اعتماد نمایندگان را جلب کند. حالا محمود علوی که صلاحیت‌اش برای ورود به مجلس رد شده بود در مقام وزیر اطلاعات باید در خصوص صلاحیت کاندیداهای ورود به مجلس دهم نظر دهد. البته او علاوه بر تکیه بر کرسی وزارت اطلاعات برای ورود به مجلس خبرگان پنجم موفق شد تایید صلاحیت‌اش را از شورای نگهبان دریافت کند.
محمود علوی در خصوص پیشنهاد حسن روحانی برای قبول سمت وزارت اطلاعات می‌گوید: «در پاسخ به آقای روحانی گفتم اگر بگویید وزارت کشور، من با این پُست آشنایی دارم، اگر بگویید وزارت ارشاد، بنده ۹ سال سرباز مقام معظم رهبری و نماینده ایشان در ارتش بودم، کارهای فرهنگی از جمله عکاسی در زمان کودکی، نقاشی در دوران نوجوانی، بازیگری تئاتر در روزهای جوانی را انجام داده‌ام اما با کدام آورده وزارت اطلاعات را قبول کنم.» او می‌افزاید آقای روحانی سیادت ام را آورده ام خواند و گفت مادرت زهرا به کمک ات می‌آید و من با یک «یا زهرا» وزارت اطلاعات را پذیرفتم.
آنگونه که در نطق‌اش در جلسه رای اعتماد عنوان کرد، خود را سرباز ولایت می‌داند و خط اش را با رهبری تنظیم می‌کند. سال‌هاست در درس خارج آیت الله خامنه‌ای شرکت می‌کند و از این حیث رابطه‌ای صمیمی با رهبری دارد. ولی مواضع او از جایگاه وزیر اطلاعات، بیشتر به مواضع رئیس جمهور و منتقدان شورای نگهبان نزدیک است تا مواضع رهبری و احمد جنتی. او به صراحت در خصوص وظیفه وزارت اطلاعات در بررسی صلاحیت نامزدان می‌گوید: «کار وزارت اطلاعات احراز صلاحیت نیست و ما عدم صلاحیت یک نفر را مشخص می‌کنیم.» او اضافه کرده: «اصولاً دنبال این نیستیم که در زندگی شخصی مردم سرک بکشیم و دنبال این هستیم که برای مردم امنیت و آرامش بوجود بیاوریم و این موضوع سبب رشد فرهنگی خواهد شد. رد صلاحیت‌ها از حالت فردی درآمده و صرفاً به گزارش‌ها اکتفا نمی کنیم و در قالب موارد خود طرف دعوت می‌شود تا از خود دفاع کند و سپس در یک شورای تعیین صلاحیت تصمیم گیری می‌شود.» علوی توضیح بیشتری در مورد این شورا نداده و فقط تاکید کرده است که این شورا ۸ عضو دارد و یک روحانی معتمد وزارت اطلاعات در رای این شورا قرار دارد.
در دور دوم ریاست جمهوری روحانی، او مجددا محمود علوی را برای تصدی این وزارت خانه معرفی کرد و علوی توانست با ۲۵۲ رای موافق، ۲۲ رای مخالف و ۱۳ رای ممتنع نظر نمایندگان مجلس دهم را برای تصدی این وزارت خانه جلب کند.
اهم سوابق اجرایی و مدیریتی و پارلمانی محمود علوی
محمود علوی همانطور که در بالا اشاره شد یک چهره نظامی- امنیتی در لباس روحانیت است که در طول چهل سال گذشته یا در نهادهای نظامی -امنیتی خدمت کرده یا در نهادهای انتخابی حضور داشته است. اهم سوابق اجرایی و مدیریتی و پارلمانی محمود علوی به این شرح است:
- وزیر اطلاعات در دولت اول و دوم حسن روحانی،
- نماینده ولی فقیه و رئیس اداره عقیدتی-سیاسی ارتش جمهوری اسلامی ایران،
- نماینده مردم تهران در مجلس چهارم و پنجم خبرگان رهبری،
- نماینده مردم لامرد در مجلس اول، دوم، چهارم و پنجم شورای اسلامی،
- معاونت نظارت و بازرسی و معاونت روابط عمومی و تبلیغات سازمان عقیدتی سیاسی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در سالهای ۶۸ تا ۷۰،
- نماینده ستاد مرکزی انقلاب اسلامی در جنوب استان فارس،
- نماینده ولی فقیه (آیت الله خمینی) در لامرد،
فعالیت‌های حقوق بشری
نمی توان وزیر اطلاعات جمهوری اسلامی ایران باشی و در کارنامه‌ات ردی از فعالیت‌هایی در حمایت از حقوق بشر یافت. چرا که نقض سیستماتیک حقوق بشر، به رویه‌ای در وزارت اطلاعات در نظامی تبدیل شده که اعتقادی به حقوق بشر ندارد. موسسه عدالت برای حقوق بشر در ایران، با بررسی کارنامه وزارت محمود علوی پاره‌ای از موارد شاخص نقض حقوق بشر را گزارش کرده است. در این گزارش از بازداشت، سرکوب و شکنجه کارگران معترض؛ بازداشت و سرکوب شهروندان بهائی؛ آزار و اذیت فعالان مدنی و خانواده‌های آنان و سرکوب اعتراضات دی ۹۶ به عنوان موارد عمده نقض حقوق بشر توسط پرسنل وزارت اطلاعات به مدیریت محمود علوی خوانده است. که البته به این گزارش می‌توان سرکوب خونین اعتراضات سال ۹۸ و پرونده آدم ربایی روح الله زم را نیز به آن افزود.
برخورد وزارت اطلاعات با اسماعیل بخشی از فعالان کارگران هفت تپه از جمله موارد نقض حقوق بشر توسط وزارت اطلاعات در دوره محمود علوی است که سر و صدای زیادی کرد. اسماعیل بخشی که در پی اعتراضات کارگران این کارخانه دستگیر و مدتی در حبس بود در نامه‌ای به محمود علوی او را به مناظره دعوت کرده و می‌نویسد: «آیا شنود خصوصی ترین مکالمات انسانها از نظر اخلاقی، حقوق بشری و دین اسلام رواست؟ به چه حقی مکالمات تلفنی خصوصی بنده و همسر عزیزم را دستگاه اطلاعاتی شما باید شنود کند؟ از نظر اخلاقی، حقوق بشری و به خصوص دین اسلام حکم شکنجه یک بازداشتی چیست؟ آیا رواست؟ اگر رواست به چه میزان؟»
نظرش در مورد جنبش سبز و موسوی و کروبی
محمود علوی فعالان جنبش سبز را محروم از انتخاب شدن نمی داند و برخلاف نظر احمد جنتی و بسیاری از اصولگرایان معتقد است فعالیت در ستاد انتخاباتی مهدی کروبی و میرحسین موسوی دلیلی برای رد صلاحیت آنها نمی شود. او می‌گوید: «افرادی که در ستاد انتخاباتی یک فرد فتنه گر فعالیت داشتند دلیل نمی شود که ما آن اشخاص را عضو فتنه بدانیم. افرادی که آسیب رساندند و آرامش جامعه را برهم زدند و هنجارشکنی کردند و چالش امنیتی بوجود آوردند به عنوان عناصر فتنه شناخته می‌شوند.»
این عضو مجلس خبرگان در سخنانی به حصر رهبران جنبش سبز اشاره کرده و می‌گوید: «چه سران فتنه و چه هر فرد دیگری که خلاف کرده باشد، باید در یک محکمه عادله‌ای به اتهاماتش رسیدگی شود و برابر با جرمی که مرتکب شده، مجازات شود.»
۷ نکته از زندگی حرفه‌ای محمود علوی
۱- محمود علوی مثل خیلی از رجال سیاسی ایران بزرگ شده عراق است. دوران کودکی و نوجوانی اش در کوچه پس کوچه‌های کربلا و نجف گذشته است. تحصیلات ابتدایی تا پایان مقطع متوسطه را در عراق سپری کرده و بعد هم که وارد حوزه علمیه شده و بیشتر عربی می‌خوانده است، پس پیش از هر جا، عراق برایش خاطره ساز بوده است.
۲- محمود علوی، بدون سابقه امنیتی، وزیر اطلاعات کابینه‌ای شده که مهمترین شاخصه آن امنیتی بودن است. یعنی بیشتر اعضای کابینه سابقه امنیتی دارند. اما علوی هیچ سابقه‌ای در این حوزه ندارد و به صرف مجتهد بودن بر این کرسی تکیه زده است. اجتهاد شرط تکیه بر کرسی وزارت اطلاعات است.
۳- محمود علوی آخوند زاده و اطرافیان اش همه آیت الله و از مدرسان حوزه علمیه هستند ولی او ترجیح داده تا در کلاس درس خارج رهبر ایران شرکت کند و خود را در زمره شاگردان رهبر ایران قرار داده و البته این رابطه شاگرد و استادی وقتی استاد نفر اول حکومت است در حفظ قدرت بی اثر نیست.
۴- محمود علوی از ۲۶ سالگی در قدرت است. ۴ دوره با حسن روحانی در مجلس همکار بوده است. مثل روحانی علاوه بر مجلسی‌ها با نیروهای نظامی کار کرده و مسئول اداره عقیدتی ارتش بوده و یک چهره نظامی، پارلمانی است که حالا دیگر یک چهره امنیتی هم به شمار می‌رود.
۵- خانواده علوی در لامرد جایگاه ویژه‌ای دارند و کاملا شناخته شده اند. به همین دلیل ۴ دوره کرسی نمایندگی لامرد به محمود علوی سپرده شد و دوره اخیر نیز پسرش محسن علوی آن را عهده دار شد. پسرش برای مجلس یازدهم هم در عرصه رقابت‌های انتخاباتی در لامرد حضور دارد.
۶- صلاحیت او یک بار برای ورود به مجلس توسط شورای نگهبان رد شد آن هم به دلیل عدم التزام عملی به اسلام.
۷- محمود علوی که این روزها در وزارت اطلاعات به سرکوب مخالفان مشغول است و هر از گاهی خبر از دستگیری یک عده مخالف می‌دهد خود می‌گوید در جریان انقلاب ۵۷ به مبارزه مسلحانه اعتقاد داشته و گروهی چریکی در قم راه اندازی کرده بوده است.
خانواده
پدرش آیت الله حاج سید رضا علوی از روحانیون لامرد است.
یکی از خواهران محمود علوی با اسدالله هاشمی شهیدی امام جمعه لامرد ازدواج کرده است. خواهر زاده جوان علوی به نام صدیقه در سال ۱۳۹۶ درگذشت. علت مرگ او اعلام نشد.
همسر محمود علوی استاد دانشگاه علامه طباطبایی است. محسن علوی در خصوص مادرش می‌گوید: «بیشتر اوقات پدرم بیرون از خانه است و مادرم به نوعی جای پدرم را نیز پر کرده و به علت مشغله‌های کاری پدرم معمولا تمام کارها را خودش انجام می‌داد و شکایتی نداشته‌اند. تحصیلات مادرم هنگامی که ازدواج کرد سطح ابتدایی بود و پس از ازدواج تحصیلات‌شان را با آن همه دغدغه و مشکلات ادامه دادند و امروز در دانشگاه علامه طباطبایی و …. تدریس می‌کنند.»
پسرش، محسن علوی نماینده لامرد در مجلس دهم است. او پیش از ورود به مجلس کارمند سفارت ایران در کویت بود. او موسس و رئیس دانشگاه پیام نور واحد کویت بود. محسن علوی فوق لیسانس حقوق قضایی دارد و چند سالی هم در حوزه علمیه تحصیل کرده است.
سید مهدی صدرالساداتی که برادرش نماینده هرمزگان در مجلس خبرگان رهبری است و خود داماد آیت الله مدرسی یزدی از فقهای شورای نگهبان است در پستی احسان سخایی را داماد محمود علوی معرفی کرده و می‌نویسد: «احسان سخایی داماد وزیر اطلاعات در مدت چند ماه در سال ۹۵ مدیریت شرکت‌های مختلفی را به عهده گرفته است.» او این شرکت‌ها را اینگونه معرفی کرده است:
۱- عضو هیئت مدیره و مدیر عامل غدیر انرژی فاتا (انرژی، مشاوره و احداث نیروگاه و …)
۲- رئیس هیئت مدیره بهتا تجارت (واردات صادرات، عقد قرارداد بین المللی و …)
۳- مدیر عامل و رئیس هیئت مدیره مروارید شرق پارسیان
۴- نماینده تام الاختیار شرکت سوئیسی سندکوآی جی (تجارت بین الملل)
۵- بازرس راهبران بندر فریدون‌کنار (بهره برداری از بندر فریدون‌کنار)
صدرالساداتی در ادامه می‌نویسد: «سخت است هم بازرس بندر باشی، یک پایت در انرژی و احداث نیروگاه، یک پایت در شرکت سوئیسی، مدیریت صادرات و واردات و همچنین مدیریت مروارید شرق پارسیان که نمی دانم در چه حوزه‌ای است را داشته باشی.»
در دادگاه فساد بانک ملت و پرونده عبدالله دستغیب نیز نام احسان سخایی داماد وزیر اطلاعات به عنوان کارگزار برده شده است.
لینک منبع: https://www.arsehsevom.org/cabinet-profile-mahmoud-alavi
