اسحاق جهانگیری در سال ۱۳۳۶ در کوه شاه جایی در حدود مرزی استان‌های کرمان و هرمزگان متولد شد. او دوران کودکی و نوجوانی را در سیرجان در استان کرمان گذراند و دیپلم خود را در سال ۱۳۵۴ در این شهر اخذ کرد. جهانگیری سپس برای ورود به دانشگاه راهی کرمان شد تا در دانشگاه شهید باهنر که آن زمان دانشگاه کرمان نام داشت، در رشته فیزیک تحصیل کند. او البته تحصیلات تکمیلی را سالها بعد و در حین اشتغال به کار دنبال کرد. او کارشناسی ارشد را در دانشگاه صنعتی شریف و در رشته مهندسی صنایع، به پایان رساند ولی سال دریافت مدرک در رسانه ها قید نشده است. او بعد در سالی که برای رسانه ها روشن نیست، وارد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات شد و مدرک دکترای خود را در رشته مدیریت صنایع اخذ کرد.
اسحاق جهانگیری در خصوص آشنایی اش با انقلاب و آیت الله خمینی، می‌گوید: «در دوران دبیرستان با معلمی آشنا شدم که ما را با امام و انقلاب و اسلام رحمانی آشنا کرد. پس از آن در دانشگاه کرمان با مبارزین همراه شدم و هدف گلوله قرار گرفتم، اما سلامت به من بازگشت تا برای کشور کارهای بزرگ انجام دهم. با پیروزی انقلاب به روستاهای بم رفتم و با دوستانم یک گروه جهادی تشکیل دادیم و در سال 59 مسئول جهاد سازندگی جیرفت شدم.»
با پیروزی انقلاب اسلامی، جهانگیری کار خود را در سال ۱۳۵۸ با قبول مسئولیت جهاد سازندگی جیرفت آغاز کرد. جهانگیری سال ۵۹ یک برادر (مجید) و سال ۶۳ دیگر برادرش (یعقوب) را در جنگ ایران و عراق از دست داد. او در سه سال اول جنگ به عنوان مسئول جهاد سازندگی جیرفت، در پشتیبانی جنگ نقش داشت. اسحاق جهانگیری در خصوص فعالیت‌هایش در دوران جنگ می‌گوید: «زمانی که مسئول جهاد کرمان بودم، مسئولیت جنگ جهاد را برعهده داشتم و مدام باید به جبهه می‌رفتم. مادرم نگرانم بود که پس از یعقوب و محمد من هم به شهادت برسم. اما پدرم تحمل بیشتری داشت. برادر عزیزم حاج‌قاسم سلیمانی چند بار به من گفت خانواده شما به اندازه کافی داغدار شده است و شما دیگر نباید در جنگ شرکت کنید».
اسحاق جهانگیری از سال ۱۳۶۳ با ورود به سیاست و قدرت، مسیر زندگی‌اش کاملا تغییر کرد و به جرگه رجال جمهوری اسلامی پیوست.
او در سال ۱۳۶۳ در انتخابات مجلس دوم وارد رقابت‌های انتخاباتی شد و توانست با جلب آراء مردم جیرفت وارد مجلس دوم شود. او کرسی خود را برای مدت ۸ سال در مجلس حفظ کرد و در این مدت رابطه خود را با نیروهای جریان چپ حکومت تقویت کرد. اگرچه برخی رسانه ها از جمله ویکی پیدیا نام اسحاق جهانگیری را در میان نمایندگانی که رای مخالف به نخست وزیری میرحسین موسوی دادند، آورده ولی اسحاق جهانگیری از جمله موافقان میرحسین موسوی در مجلس دوم بود. اسحاق جهانگیری روز ۷ مهرماه ۶۳ یعنی ۱۴ روز قبل از رای گیری برای نخست وزیر میرحسین موسوی، در نطقی با دفاع از نخست‌وزیری میرحسین موسوی گفت که «اخیرا امام در پاسخ نامه‌ای که بیش از ۱۳۰ نفر از نمایندگان مجلس به محضر امام نوشتند و تقاضای رهنمود کردند، فرمودند: اینجانب چون خود را موظف به اظهارنظر می‌دانم به آقایانی که نظر خواسته‌اند، از آن جمله جناب حجت‌الاسلام آقای مهدوی و بعضی آقایان دیگر عرض کردم، آقای مهندس موسوی را شخص متدین، متعهد و در وضعیت بسیار پیچیده کشور دولت ایشان را موفق می‌دانم و هم‌اکنون تغییر آن را صلاح نمی‌دانم ولی حق انتخاب با جناب آقای رئیس‌جمهور و مجلس شورای اسلامی محترم است».
با قلع و قمع نمایندگان چپ مجلس سوم و حذف این جریان، اسحاق جهانگیری در سال ۱۳۷۱ به دولت هاشمی پیوست و به عنوان استاندار راهی استان اصفهان شد تا بر کرسی غلامحسین کرباسچی تکیه زند.
او که در این مقطع به حزب کارگزاران سازندگی پیوسته و در تاسیس این حزب نقش آفرینی کرده بود، تا سال ۱۳۷۶ در مقام استانداری اصفهان باقی ماند. با پیروزی محمد خاتمی در ۲ خرداد ۷۶، او به دولت پیوست تا بر کرسی وزارت معادن و فلزات تکیه زند. با ادغام وزارت صنایع و معادن، او مسئولیت وزارت صنایع و معادن را عهده دار شد.
جهانگیری در دولت خاتمی
جهانگیری همچون سایر مدیران تکنوکرات دولت هاشمی و خاتمی، راهی به دولت احمدی نژاد نیافت. او پس از دولت خاتمی در سال ۱۳۸۴ به عضو هیات علمی سازمان مدیریت صنعتی درآمد و سپس رییس هیات امنا بنیاد صنعت و توسعه شد. اما با روی کار آمدن حسن روحانی، جهانگیری بار دیگر به دولت بازگشت و عهده دار مقام معاون اولی شد. او در سال ۱۳۹۶ در حالیکه معاون اول حسن روحانی بود، برای انتخابات ریاست جمهوری ثبت نام و وارد رقابت های انتخاباتی شد. از او به عنوان کاندیدای پوششی نام برده می‌شد. جهانگیری در دوران تبلیغات انتخاباتی همچون دست راست حسن روحانی عمل کرد و در مناظره‌های انتخاباتی، بیش از روحانی، او بود که پاسخگوی منتقدان بود و اتفاقا پاسخ‌هایش چنان کوبنده و غیره منتظره بود که بسیاری آرزو می کردند او کاندیدای اصلی جریان اصلاحات می‌بود. جهانگیری همانگونه که پیش بینی می‌شد در پایان زمان تبلیغات انتخاباتی، به نفع حسن روحانی کناره گیری کرد و در دولت دوم روحانی مجدد بر کرسی معاون اولی تکیه زد.
اهم سوابق اجرایی، مدیریتی و پارلمانی اسحاق جهانگیری به این شرح است:
- معاون اول دولت اول و دوم حسن روحانی
- عضو هیئت علمی سازمان مدیریت صنعتی و سپس رئیس هیئت امناء بنیاد صنعت و توسعه سال‌های ۱۳۹۲ – ۱۳۸۴
- وزیر صنایع و معادن دولت محمد خاتمی
- استاندار اصفهان در دولت اکبر هاشمی رفسنجانی
- نماینده جیرفت در مجلس دوم و سوم
- مسئول جهاد سازندگی جیرفت
| نام | اسحاق | محل تحصیل | دانشگاه کرمان، دانشگاه شریف، دانشگاه آزاد |
| نام خانوادگی | جهانگیری | سمت فعلی | معاون اول رئیس جمهور |
| نام پدر | حسن | سمت قبلی | وزیر صنعت و معدن در دولت هشتم |
| تاریخ تولد | ۱۳۳۶ | سابقه حزبی | حزب کارگزاران |
| محل تولد | سیرجان، استان کرمان | سابقه مجلس | دوره‌های دوم و سوم |
| تحصیلات | فیزیک، مهندسی صنایع، دکترای مدیریت صنعتی | سابقه وزارت | وزیر صنعت، معدن و تجارت |
تلاش نافرجام برای رفع حصر
جهانگيری از معدود چهره های دولت روحانی است که بارها ابراز امیدواری کرده که حصر به پایان برسد. اسحاق جهانگیری در مصاحبه ای درباره موسوی و کروبی گفته: «این آرزوی قلبی هر چهره انقلابی اصلاح‌طلب و بعضا غیر اصلاح‌طلب است که حصر آقای موسوی و آقای کروبی به پایان برسد. باید پیگیری کنیم. باید دنبال کنیم، مذاکره کنیم و همین طور زندانیانی که مربوط به انتخابات هستند. بالاخره این مساله همواره به عنوان یکی از مطالبات جریان اصلاح‌طلب است.» او ۲۸ اسفند ۹۵ در خصوص ضرورت رفع حصر رهبران جنبش سبز نیز می‌گوید: «مسائلی مانند رفع حصر، نیازمند گفت‌وگو و هماهنگی‌های غیررسانه‌ای است. در عین حال باید مجموعه‌ی نظام راجع به موضوعی مانند رفع حصر که می‌شود در مقطعی نسبت به آن عمل کرد، به اقناع برسند.» جهانگیری در مصاحبه‌ای دیگر، با ابراز خوش‌بینی نسبت به «رفع حصر» در سال آینده (سال ۹۶) گفته: «در این زمینه برخی تصور می‌کردند که تا پایان سال جاری تصمیم‌گیری در این موضوع انجام خواهد شد. نسبت به حل مسئله حصر خوشبین هستم و به نظرم این مسئله قابل تدبیر است.» جهانگیری در عین حال معتقد است مساله رفع حصر نه در رسانه‌ها، بلکه باید در جلسات خصوصی مطرح و پیگیری شود. با این حال با وجود گذشت شش سال از معاون اولی اسحاق جهانگیری هنوز پیگیری های او برای رفع حصر رهبران جنبش سبز به نتیجه نرسیده، هرچند از شدت محدودیت ها کاسته شده است.
۴۰ سال کرسی مدیریتی و تماشای نقض حقوق بشر
اسحاق جهانگیری در طول ۴۰ سال گذشته عمدتا از مدیران ارشد نظام بوده است. تداوم نقض گسترده حقوق بشر در ایران نشان می دهد که مدیرانی که عمری طولانی در سمت های مدیریتی داشته اند نسبت به مساله نقض حقوق بشر در ایران ساکت بوده‌اند یا اینکه معدود انتقادات‌شان در حدی نبوده که پایه های قدرت شان را متزلزل کند. به تبع جهانگیری نیز از این قاعده مستثنی نیست. او هم نماینده بوده، هم استاندار، هم وزیر و هم معاون اول رئیس جمهور و کمتر فعالیتی موثر از او در حوزه حقوق بشر ثبت است. او به عنوان یک چهره اصلاح طلب که همواره در دولت‌های هاشمی، خاتمی و روحانی نقش داشته، اگر در حوزه کاری خود نسبت به رفع تبعیض ها و حقوق شهروندی فعال بود، شاید الان زنان بیشتری در حوزه صنعت پست مدیریتی داشتند، یا در مقام معاون اول رئیس جمهور گشایشی در حوزه زنان ایجاد می‌کرد ولی تنها نکته ای که از جهانگیری ثبت است معدود اظهاراتی در حمایت از حقوق زنان، کارگران و … او زنان را مظلوم ترین قشر ایران می داند و می گوید: «حرمت و حقوق‌شان رعایت نمی‌شود. کجای دنیا نیمی از جمعیت جوان تحصیل‌کرده در میدان اقتصاد حضور ندارند؟ ما در این دولت سفیر زن و فرماندار زن داشتیم.»
فعالیت‌های اقتصادی
اسحاق جهانگیری به رغم اینکه سالها در حوزه صنعت فعال بوده ولی مدعی است فعالیت اقتصادی خصوصی ندارد. او می‌گوید: «نباید روحیه بخش خصوصی در کشور را تضعیف کرد، من خودم هیچ کار خصوصی ندارم و با هیچ بخش خصوصی هم سَر و سرّی ندارم.» او وقتی در مناظره‌های انتخاباتی سال ۱۳۹۶ از سوی محمد باقر قالیباف به عدم شفافیت کارنامه مالی متهم شد، به دفاع از خود پرداخته و گفته: «با تمام وجود از بخش خصوصی دفاع می کنم و کارنامه من این را نشان می دهد و همه می‌دانند که با هیچ کدام از بخش‌های خصوصی در طول زندگی ام سروکار نداشته ام. بنده در زندگی ام از هیچ رانتی استفاده نکرده ام. اگر روزی زمینی گرفته ام که دارایی ام خانه ام است، به قیمت رسمی روز، خانه گرفته ام. آقای قالیباف ادب و صداقت چیز بسیار خوبی است آن را رعایت کنید. اگر جز خانه ای که در تهران اعلام کرده ام اموالی از من یافتید آن را به شما می دهم. زندگی من را شخم زدند؛ اما زندگی من از این برگه سفیدتر است. «خیریه» درست نکردم که اموال بدهیم و اسمش را خیریه بگذاریم.»
۷ نکته از زندگی حرفه‌ای اسحاق جهانگیری
۱- جهانگیری مثل بسیاری از مدیران جمهوری اسلامی، از خانواده ای کارگر و فقیر پا به قدرت گذاشته، انقلاب ۵۷ سکوی پرتاب او به قدرت بوده است.
۲- اسحاق جهانگیری سلسله مراتب قدرت را طی و به معاون اولی رئیس جمهور رسیده است. او از ریاست جهاد جیرفت آغاز کرده، نمایندگی مجلس را عهده دار شده، استاندار بوده و بعد از استانداری به مقام وزارت رسیده و در دولت روحانی معاونت اول ریاست جمهوری را تجربه کرده است. برخی او را نامزد اصلاح طلبان برای انتخابات ۱۴۰۰ می دانند.
۳- اسحاق جهانگیری از دوران دانشجویی با حلقه‌ای از مدیران جمهوری اسلامی هم کلاس بوده از جمله حسین مرعشی، محمدرضا باهنر و … به همین خاطر همیشه در حلقه کرمانی های حکومت قرار داشته است. شاید همین کرمانی بودن آنها را در حزب کارگزاران سازندگی جمع و پشت سر هاشمی رفسنجانی به خط کرد.
۴- اسحاق جهانگیری رابطه نزدیکی با سردار قاسم سلیمانی داشت به طوریکه در جریان انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۶، سلیمانی تنها در خانه اسحاق جهانگیری حاضر و تلویحا از او حمایت کرد حال آنکه انتظار می رفت او از کاندیداتوری باقر قالیباف یا ابراهیم رئیسی حمایت کند.
۵- جهانگیری اگرچه خود تاکنون توسط محاکم قضایی به فساد اقتصادی متهم نشده ولی برادرش مهدی، از جمله افرادی است که در این سالها به اتهام فساد مالی، مدتها در زندان بود. مهدی جهانگیری تنها عضو خانواده جهانگیری است که در حوزه اقتصادی فعال و از جمله سرمایه داران بخش خصوصی است.
۶- جهانگیری دو برادر خود را در جنگ ایران و عراق از دست داده است.
۷- جهانگیری از معدود چهره های اصلاح طلب حزبی است که رابطه نزدیکی با آیت الله خامنه ای رهبر ایران دارد. در مقطعی گفته می شد که او می کوشد رابطه اصلاح طلبان و رهبر ایران را بهبود بخشد.
خانواده
پدرش، حسن جهانگیری کارگر معدن کرومیت آبدشت از معادن توابع استان کرمان بود. او سپس به سیرجان کوچ کرد و تا بازنشستگی در اداره کشاورزی سیرجان مشغول به خدمت بود. او سال ۱۳۸۹ درگذشت و رهبر ایران برایش پیام تسلیت صادر کرد.
دو برادر، اسحاق جهانگیری از اعضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بودند که هر دو در جنگ ایران و عراق کشته شدند. مجید جهانگیری سال ۱۳۵۹ در سوسنگرد و یعقوب جهانگیری در سال ۱۳۶۳ در عملیات بدر جان به جان تسلیم گفتند.
برادر بزرگترش، ابراهیم جهانگیری در دولت خاتمی معاون مدیرکل آموزش و پرورش کرمان بود و در دولت حسن روحانی نیز مدیرکلی سازمان آموزش و پرورش استان کرمان را عهده دار شد. او در جریان انتخابات مجلس دهم به عنوان کاندیدای اصلاح طلبان در سیرجان معرفی شد ولی شورای نگهبان صلاحیت اش را تایید نکرد.
برادران جهانگیری
برادر کوچکتر، یعنی مهدی جهانگیری البته سرنوشتی متفاوت یافت. او که دستی در اقتصاد و بازار دارد متهم به فساد مالی و روانه زندان شد. مهدی جهانگیری معاون سرمایه گذاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بود دوره ای که محمد خاتمی، سکان این سازمان را به حسین مرعشی از دیگر چهره های حزب کارگزاران سازندگی سپرده بود. با روی کار آمدن محمود احمدی نژاد و استقرار رحیم مشایی در این سازمان، مهدی جهانگیری در سال ۱۳۸۷ سمت معاونت را رها کرد و شرکت سرمایه گذاری میراث فرهنگی و گردشگری و بانک گردشگری را تاسیس کرد و بر کرسی نایب رئیسی اتاق بازرگانی تهران تکیه زد. او بعدها به فساد اقتصادی متهم و در سال ۱۳۹۶ بازداشت شد که البته بعد از مدتی آزاد و گفته می‌شد که سردار قاسم سلیمانی که او نیز کرمانی است، و در جریان انتخابات ریاست جمهوری در منزل اسحاق جهانگیری حاضر شده بود، برای آزادی او مداخله کرده است.
اسحاق جهانگیری و همسرش
اسحاق جهانگیری با دکتر منیژه فدایی (جهانگیری) ازدواج کرده است. پدر همسرش از خیرین کتابخوانی در کرمان است که سال‌هاست با اهداء هزاران کتاب به کتابخانه‌ها و مدارس کرمان به خیر کتابخوانی شهر شهره شده است. پسر او محمد رضا فدایی نیز چون برادران جهانگیری در جنگ ایران و عراق کشته شده است.
او دو دختر و دو پسر دارد. سایت الف در مطلبی انتقادی خبر داد که اسحاق جهانگیری به همراه خانواده با پرواز اختصاصی به سفر غیر رسمی به عراق برای شرکت در مراسم اربعین رفته است. این سایت در این گزارش مدعی شده که یکی از دامادهای اسحاق جهانگیری در دفتر وی مشغول به کار است. یک کانال اینستاگرامی با انتشار ویدئویی از دو جوان در یک ماشین فراری در اسپانیا، مدعی شد که او پسر اسحاق جهانگیری است که با ماشین فراری و با پول ملت پز می دهد. در واکنش به این خبر، پسر اسحاق جهانگیری در ۱۲ شهریور ۹۷ در پستی می نویسد: «من، محمد حسین جهانگیری فرزند دکتر اسحاق جهانگیری دانش آموخته دکتری مدیریت زنجیره تامین، اکنون مشغول انجام خدمت سربازی هستم. برادر کوچکترم محمد حسام دانش آموز سال سوم دبیرستان است. دو خواهرم هم هر دو ازدواج کرده‌اند و ساکن تهران‌اند. همه این‌ها را برای این نوشتم که بگویم هیچ یک از ما، نه در اسپانیا هستیم و نه در هیچ کشوری غیر از ایران، و نه آنگونه که «اخبار جعلی» به خانواده ما هم رسید، نه «فِراری» داریم، نه از ایران عزیز «فَراری» هستیم.»
لینک منبع: https://www.arsehsevom.org/cabinet-profile-eshaq-jahangiri
