بودجه‌های متفرقه عنوان جدولی از جداول لایحه بودجه سنواتی است که به موارد خاص اختصاص پیدا می‌کند. یعنی برخی از هزینه‌هایی که ممکن است در طول یک سال به طور خاص برای سازمانی ایجاد شود که هزینه جاری مستمر نیست، در این جدول پیش بینی می‌شود. سال ۹۸ دولت ۴۳ هزار میلیارد تومان بودجه برای هزینه های متفرقه پیش بینی کرده است این رقم در سال ۹۷ معادل ۴۰ هزار میلیارد تومان بود یعنی ۳ هزار میلیارد تومان کمتر. بودجه‌های متفرقه کجا خرج می‌شود؟
۱- سفرهای رهبری و رئیس جمهور
رهبر و رئیس جمهور ایران در طول سال چند سفر استانی دارند و معمولا در طول این سفرها، وعده‌هایی نیز می‌دهند. دولت برای تامین اعتبار وعده‌های سفرهای استانی رهبری هزار میلیارد تومان و برای اجرای وعده‌های استانی رئیس جمهور ۸۰ میلیارد تومان در سال ۹۸ بودجه اختصاص داده است. رقم بودجه سفرهای استانی رهبر در سال ۹۷ نیز همین مقدار بود، یعنی ۱۰۰۰ میلیارد تومان، ولی رقم بودجه سفرهای استانی رئیس جمهور در سال ۹۸ معادل ۱۶ میلیارد تومان افزایش یافته است. روشن نیست نقش سازمان برنامه و بودجه در هزینه کرد این پول‌ها چیست و طرح‌هایی که رهبری در طول این سفرها وعده انجام اش را می‌دهد کجا کارشناسی شده است.
۲- یارانه شیر، محصولات کشاورزی و حمل و نقل عمومی
دولت در سال ۹۸ معادل ۴ هزار میلیارد تومان یارانه بابت توزیع شیر در مدارس، تنظیم بازار محصولات کشاورزی، خرید تضمینی گندم، بلیت وسایل حمل و نقل عمومی، آب، تامین مسکن مهر و مسکن روستایی در نظر گرفته است این رقم در سال ۹۷ نیز تقریبا همین میزان بود (۳۹۷۵ میلیارد تومان). در واقع کمک دولت به اقلام فوق الذکر با در نظر گرفتن نرخ تورم، کاهش یافته است. اگر نرخ تورم را ۱۵ درصد هم بگیریم معنایش این است که کمک دولت در سال ۹۸ معادل ۱۵ درصد به نسبت سال ۹۷ کاهش یافته است.
۳- معافیت مالیاتی
دولت روحانی به رغم تاکید بر الزام همه دستگاه‌ها به پرداخت مالیات ولی در عمل همانند دولت‌های سابق، آستان قدس رضوی و نهادهای انقلابی را از پرداخت مالیات معاف کرده است. دولت در جدول بودجه های متفرقه، بودجه‌ای برای بازپرداخت تمام مالیاتی که از آستان قدس رضوی و نهادهای انقلابی دریافت کرده را یکجا بازمی‌گرداند. اما یک اتفاق مالیاتی جدید در سال ۹۸ قرار است رخ دهد و آن اینکه دولت بودجه معافیت‌های مالیاتی و گمرکی پیش بینی شده در قانون بودجه ۹۷ را حذف کرده است. در سال ۹۷ دولت ۶۰۰ میلیارد تومان به گمرک بابت معافیت‌های گمرکی پرداخت می کرد و مبلغ ۱۰۰ میلیارد تومان هم برای دیگر معافیت‌های مالیاتی در نظر گرفته بود که هر دو این معافیت‌ها را در بودجه سال ۹۸ حذف کرده است. روشن نیست این معافیت مالیاتی و معافیت گمرکی به کدام نهادها یا افراد خاص، تعلق می‌گرفته است.
۴- بودجه‌های مذهبی متفرقه
نهادهای مذهبی در جدول بودجه های متفرقه نیز کماکان سهم دارند و بخشی از بودجه ۴۳ هزار میلیاردی پیش بینی شده در این جدول را از آن خود کرده اند. دولت در سال ۹۸ مبلغ ۲۶ میلیارد تومان برای برگزاری مراسم اربعین پیش بینی کرده این بودجه در سال ۹۷ معادل ۱۶ میلیارد تومان بود که با رشد ۱۰ میلیاردی همراه شده است. البته دولت در سال ۹۷ معادل ۲۰ میلیارد تومان نیز به توسعه زیرساخت های استان ایلام برای برگزاری مراسم اربعین اختصاص داده بود که در لایحه بودجه سال ۹۸ اشاره ای به آن نشده است.
ساخت مسجد و اماکن مذهبی عنوان ردیف بودجه‌ای است که به سازمان اوقاف تعلق گرفته است. دولت در سال ۹۸ معادل ۱۰ میلیارد تومان بابت مسجد و امامزاده سازی به سازمان اوقاف می دهد در سال ۹۷ نیز همین مبلغ در قانون بودجه پیش بینی شده بود.
دولت اما در سال ۹۸ چند ردیف بودجه مذهبی را حذف کرده که در قانون بودجه سال ۹۷ دیده شده بود. در سال ۹۷ دولت ۳ میلیارد برای توسعه حرم‌های مطهر، ۳۸ میلیارد برای کمک به آستان‌های مقدس زیر نظر رهبر ایران و ۱۵ میلیارد تومان برای توسعه شهرهای مذهبی مشهد، قم و شیراز اختصاص داده بود همگی آنها در لایحه بودجه سال ۹۸ حذف شده اند.
۵- بودجه انتخابات
سال ۹۸ قرار است انتخابات مجلس یازدهم برگزار شود خوب طبیعی است که دولت برای برگزاری انتخابات در جدول بودجه‌های متفرقه پیش بینی بودجه ای کرده باشد. برای برگزاری انتخابات مجلس یازدهم، دولت ۴۵۰ میلیارد تومان به وزارت کشور و برای نظارت بر انتخابات مبلغ ۱۲۹ میلیارد تومان به شورای نگهبان پول خواهد داد. یعنی برگزاری انتخابات مجلس (بدون احتساب امکانات دولتی و عمومی که برای برگزاری انتخابات در اختیار ستاد انتخابات و شورای نگهبان قرار می گیرد) ۵۷۹ میلیارد تومان برای کشور هزینه دارد.
۶- تقویت نهاد خانواده
دولت برای اجرای ماده ۱۰۱ قانون برنامه ششم توسعه یعنی تقویت نهاد خانواده و جایگاه زنان، مبلغ ۳ میلیارد تومان تخصیص داده است. طبق آمار سرشماری سال ۱۳۹۵ تعداد خانوار ایرانی به ۲۴ میلیون و ۱۹۶ هزار و ۳۵ خانواده رسیده است. روشن نیست دولت با این سه میلیارد قرار است چه خدمتی به این ۲۴ میلیون خانواده ایرانی انجام دهد تا نهاد خانواده در ایران تقویت شود. این ردیف بودجه در سال ۹۷ پیش بینی نشده بود بنابراین ردیفی تازه در قانون بودجه سال ۹۸ است که به زنان تعلق گرفته است.
براساس ماده ۱۰۱ قانون برنامه ششم توسعه، «تقویت نهاد خانواده و جایگاه زن در آن و استیفای حقوق شرعی و قانونی زنان در همه عرصه‌ها و توجه ویژه به نقش سازنده آنان» باید سرلوحه کار همه دستگاه‌های اجرایی قرار گیرد و نیز به منظور بهره‌مندی جامعه از سرمایه انسانی زنان در فرآیند توسعه پایدار و متوازن با سازماندهی و تقویت جایگاه سازمانی امور زنان و خانواده در دستگاه، نسبت به اعمال رویکرد عدالت جنسیتی بر مبنای اصول اسلامی در سیاست‌ها، برنامه‌ها و طرحهای خود و ارزیابی آثار و تصمیمات براساس شاخص های ابلاغی ستاد ملی زن و خانواده شورای عالی انقلاب فرهنگی اقدام نمایند.
منبع:
قانون بودجه سال ۹۷ مصوب مجلس
لایحه بودجه سال ۹۸ پیشنهاد دولت
