درصحن- شوراها- ارسلان بیرانوند: با اعلام نتایج انتخابات شورای شهر در خرم آباد فرایند طولانی انتخابات که از زمستان سال گذشته در این شهر آغاز شده بود به پایان خود رسید. نتایج این دوره از انتخابات از جهات بسیاری قابل توجه و تامل است.
از 13 عضو شورای چهارم خرم آباد تنها یک نفر توانست رای مردم را در شورای جدید به دست آورد و هشت عضو دیگر این شورای 9 نفره، اعضای جدید هستند. تصمیم شهروندان خرم آبادی به تغییر اساسی اعضای شورای شهر پدیده ای قابل تامل است که ریشه یابی آن می تواند در قرار دادن شورای جدید در مسیر درست نقش مهمی ایفا کند.
اما انتخابات این دوره شورای شهر خرم آباد به واسطه منتخب اول این شهر است که توجه مردم را در تمام کشور به خود جلب کرده است.
از دستفروشی تا کرسی شورای شهر
یک شهروند 60 ساله خرم آبادی که سال ها در بازار این شهر به فروش مرغ و خروس اشتغال داشت در این دوره از انتخابات شگفتی ساز شد. ولی الله رستمی با کسب بیش از 40 هزار رای به عنوان نفر اول شورای پنجم انتخاب شد. فاصله آرای او با نفر دوم این انتخابات یعنی تنها بازمانده شورای چهارم رستم کوشکی بیش از 28 هزار رای می باشد.
محمودوند از روزنامه نگاران خرم آبادی در باره این پدیده می گوید: «ولی الله رستمی بدون داشتن هیچ ستاد تبلیغاتی و یا حامی مالی هر روز بنری را که حاوی یکی از عکس های دوران جوانی اش بود روی دوش می انداخت و در محلات و خیابان های خرم آباد راهپیمایی می کرد.»
به گفته او حضور رستمی در انتخابات ابتدا با تمسخر دیگر کاندیداها روبرو شد، اما محبوبیت او به سرعت در میان مردم افزایش یافت به گونه ای که دیگر کاندیداها به او پیشنهاد ائتلاف و همکاری دادند، پیشنهاداتی که به وسیله او رد شد.
از ولی الله رستمی به عنوان دارنده مدرک فوق لیسانس زبان انگلیسی از دانشگاه تهران یاد می شود که در اوایل انقلاب مشمول تصفیه نیروهای سیاسی مخالف قرار گرفته و از آموزش و پرورش اخراج شده است. اما خود او در مصاحبه ای که حاوی نقل قول های جالبی از شکسپیر و جرج واشنگتن بود، اعلام کرد که با مدرک لیسانس ادبیات فارسی وارد انتخابات شده و تنها به شکل موقت در بعضی مدارس لرستان تدریس کرده است.
عوام گرایی یا رای اعتراضی؟
رای 40 هزار نفری ولی الله رستمی در این دوره انتخابات شوراها واکنش های متفاوتی را در میان شهروندان خرم آبادی برانگیخته است. برخی از فعالین اجتماعی این شهر انتخاب رستمی را نشانه عوام گرایی و بی توجهی مردم به سرنوشت شهرشان می دانند. رضا در این باره می گوید: «اگر به رای اول شورای شهر نگاه کنید، می بینید که مردم چندان به شایسته سالاری اهمیت نمی دهند.»
در مقابل، بسیاری از شهروندان خرم آبادی رای بالای او را به عنوان اعتراضی علیه شوراهای گذشته و عملکرد مدیران شهری در زمینه های مختلف تفسیر می کنند. به عقیده بابک، رای شهروندان خرم آبادی به آقای رستمی نشانه همدلی مردم با دستفروشان شهر است که او هم جزئی از آنها است. او در توضیح می گوید: «رفتار ناشایست ماموران شهرداری با دستفروشان که همراه با تحقیر و حتی ضرب و شتم آنها بود باعث اقبال مردم به یک دست فروش شد.»
مصطفی هم با اشاره به این که این پدیده تنها مختص به خرم آباد نیست و در شهرستان رشت هم یک پاکبان توانست 15 هزار رای به دست بیاورد، می گوید: «رای بالای مردم به آقای رستمی نشانه اعتراض مردم به نخبگانی است که در ادوار گذشته شورا، با سوءاستفاده از امکانات و زد و بندهای سیاسی و به قول معروف، با گرفتن رشوه و زیرمیزی به ثروت‌های هنگفت رسیده‌اند.»
به عقیده مصطفی اگر آقای رستمی به شعارهای خود برای مقابله با فساد عمل کند می تواند به چهره ماندگاری تبدیل شود. مصطفی علاقه مردم به ولی الله رستمی را به دلیل همین شعار مقابله با فساد می داند. علاقه ای که خود را در این جملات طرفدارانش نشان می داد: او مرغ فروش است، نه تخم مرغ دزدی که در شورا شترمرغ دزد شود!
بهبود شاخص تخصص گرایی در شورای جدید
اگر رای بالای شهروندان خرم آبادی به ولی الله رستمی را به عنوان یک کنش سمبولیک و اعتراضی در نظر گرفته و آن را استئناء قرار دهیم، باید گفت در این دوره در مجموع خرم آبادی ها به تخصص کاندیداها بهای بیشتری دادند.
یکی از ویژگی های این دوره از انتخابات نه گفتن مردم به چهره های ورزشی و هنری به رغم محبوبیت آنها بود. بابک در این باره می گوید: «حساسیت ها نسبت به عدم ورود مجدد هنرمندان و ورزشکاران به شورا تا جایی پیش رفت که با وجود محبوبیت داشتن برخی از آنها در میان مردم اما انتقادهایی در فضای مجازی به وجود آمد و در نهایت مردم در دوره پنجم، ترجیح دادند از ورود مجدد این قشر از جامعه به شورا جلوگیری کنند و با نگاهی تخصصی و نه صرفا احساسی، نمایندگان خود را انتخاب کردند.»
او با اشاره به این که در بین منتخبان جدید شورای شهر خرم آباد افرادی با تحصیلات فوق لیسانس شهرسازی (مهرداد علی پناه)، مهندس عمران (سجاد بابایی)، و همین طور اساتید دانشگاه با علایق زیست محیطی (زهرا نظری) حضور دارند، اظهار امیدواری می کند که شورای جدید با رویکردی علمی و تخصصی به مشکلات عدیده خرم آباد نگاه کند.
ترکیب سیاسی و نقش جامعه مدنی
اگر چه همزمانی انتخابات پنجمین دوره شورای شهر با انتخابات ریاست جمهوری و فضای دو قطبی حاصل از آن سبب گرایش مردم به لیست های اصلاح طلبان و بعضا اصولگرایان در شهرهایی مانند مشهد، تهران و قم شد، اما این فضا بازتاب گسترده ای در خرم آباد نداشته و می توان گفت شورای پنجم این شهر در مجموع شورایی غیر جناحی است. از 9 منتخب شورای شهر خرم آباد سه نفر اصلاح طلب، دو نفر اصول گرا و 4 نفر مستقل هستند. از دیگر نشانه های غیر جناحی بودن این شورا می توان به انتخاب کاندیدای اصلاح طلب یعنی رستم کوشکی با حمایت نماینده اصولگرای خرم آباد در مجلس یعنی محمد رضا محمد رضا ملکشاهی اشاره کرد که نشان می دهد صف بندی های سیاسی در خرم آباد، کاملا بر دوگانه اصلاح طلب و اصولگرا منطبق نیست.
انتخابات شورای شهر خرم آباد از نظر حضور فعالین جامعه مدنی مانند روزنامه نگاران، فعالین محیط زیست، و یا فعالین حقوق زنان هم محل تامل است. از 9 منتخب شورای شهر تنها خانم زهرا نظری خود را به عنوان فعال زیست محیطی و علاقه مند به مسائل جامعه مدنی معرفی کرده است که هر چند امید بخش است اما با توجه به جمعیت جوان و تحصیل کرده خرم آباد کافی به نظر نمی رسد. به همین دلیل فعالین جامعه مدنی خرم آباد باید با اعتماد به نفس بیشتری فعالانه در عرصه مسائل شهری حاضر شده تا بتوانند در دوره های بعد خلاء موجود را پر کنند.
چشم انداز شورای پنجم خرم آباد
انتخابات شورای پنجم خرم آباد را اگر نه یک پیشرفت بزرگ، اما باید گامی کوچک ولی استوار به سوی تغییر فرهنگ انتخاباتی این شهر تلقی کرد. البته هنوز علایق قومی و طایفه ای در انتخاب های سیاسی مردم نقش مهمی ایفا می کنند، اما به نظر می رسد امتناع مردم از رای دادن به خوانندگان و نوازندگان و ورزشکاران در دور جدید را باید به فال نیک گرفت.
حضور زنان در شورای جدید خرم آباد نسبت به دوره گذشته تغییر نکرد. مانند دوره چهارم، در این دوره نیز یک زن توانسته آرای لازم برای حضور در شورا را به دست آورد. این مساله می تواند محل تامل و انتقاد باشد به ویژه با توجه به این که در استانی مانند سیستان و بلوچستان که به نسبت سنتی تر از استان لرستان است، تعداد قابل توجهی از زنان توانسته اند وارد شوراهای شهر و روستا شوند.
با این حال فعالین اجتماعی خرم آباد به عملکرد شفاف و به دور از فساد شورای جدید امیدوار هستند. به عقیده آنها گسترش استفاده از فضای مجازی و شبکه های اجتماعی باعث نظارت بیشتر شهروندان بر عملکرد اعضای شورای شهر شده و راه را برای پرسشگری و طرح مداوم مطالبات از آنها فراهم کرده است.
