درصحن- شوراها، نادر حشمتی: داغ شدن بازار انتخابات شوراها در شهرستان بیجار باعث داغ شدن بحث درباره یک بازار دیگر هم شده است: جمعه بازار.
جمعه بازار بیجار که محل تجمع هفتگی دستفروشان بیجاری بود تقریبا از دو دهه پیش آرام آرام و به شکل غیر رسمی در حاشیه خیابان ها و ورودی های شهر شکل گرفت. این پدیده اما به سرعت مورد استقبال شهروندان بیجاری قرار گرفت تا آنجا که دیگر هیچ خیابانی جواب گوی تجمع دستفروشان و مردم نبود. به همین دلیل جمعه بازار به محلی نزدیک پیست اسکی نسار که به فرودگاه هلیکوپتر معروف بود، منتقل شد.
این بازار در اوج شکوفایی خودش بود که در اوایل سال 1395 با حکم شهرداری بیجار تعطیل شد و به این ترتیب یکی از مکان هایی که داشت به بخشی از هویت شهر و خاطره جمعی مردم بیجار تبدیل می شد به وسیله مسئولین شهری برچیده شد. این روزها اما بحث بازگشایی مجدد جمعه بازار دوباره از سوی برخی کاندیداهای شورای شهر مطرح شده است. بحثی که مطالبه بسیاری از شهروندان بیجاری هم هست.
چرا جمعه بازار تعطیل شد؟
ایوب سالاروندیان رئیس شورای شهر بیجار علت تعطیل شدن جمعه بازار را شکایت اصناف و بازاریان و رکود بازار بیجار اعلام کرد. به گفته او، جمعه بازار بیجار محلی برای تجمع دست فروشان غیر بومی و عرضه اجناس بی کیفیت بود.
البته قرار بود بعد از مدتی شهرداری اقدام به صدور شناسنامه برای دستفروشان و انتخاب مکان تازه ای برای بازگشایی مجدد جمعه بازار نماید اما به نظر می رسد که این گفته ها تنها برای آرام کردن اعتراض دستفروشان و شهروندان بیجاری بود. اعتراضی که یک بار هم به تجمع آنها در مقابل فرمانداری بیجار انجامید.
سوالی که در ذهن شهروندان بیجاری وجود دارد این است که شورا و شهرداری در تصمیمات خود آیا تنها باید منافع بازاریان و اصناف را در نظر بگیرد و یا نظر عمومی شهروندان را هم جویا شوند؟ این مساله به ویژه با توجه به نارضایتی شهروندان بیجاری از قیمت ها در بازار اهمیت بیشتری پیدا می کند.
جمعه بازار قیمت میوه را شکسته بود
یکی از اعتراضات همیشگی شهروندان بیجاری قیمت سرسام آور اقلام خوراکی و به ویژه میوه در بازار بیجار بوده است. فرهاد که معلم و ساکن بیجار است در این باره می گوید: « بیشتر از نصف دستفروشانی که جمعه بازار را تشکیل می دادند میوه فروش بودند و حضور آن ها باعث شکسته شدن قیمت ها شده بود.»
به گفته فرهاد، بسیاری از شهروندان بیجاری که از اقشار فقیر و کم درآمد شهر بودند تنها بعد از آمدن جمعه بازار بود که توانستند میوه هایی مثل موز و کیوی و حتی پرتقال را به سبد غذایی خود اضافه کنند.
فرهاد درباره علت گرانی میوه در بازار بیجار می گوید: « یکی از علت های گرانی میوه در بیجار این است که بیجار میدان تره بار ندارد و میوه فروشان خود اقدام به خرید میوه از تره بار شهرهای دیگر می کنند اما این توجیهی برای دو یا سه برابر بودن قیمت ها نیست.» به عقیده فرهاد، انحصار عامل اصلی گرانی میوه در بیجار است که با وجود جمعه بازار شکسته شده بود.
دستفروشان جمعه بازار چه می گویند؟
اسحاق که یکی از فروشندگان جمعه بازار بود می گوید: «من در تهران دست فروشی می کردم، در بهترین مکان و محل ها هم می توانستم کار کنم، اما بخاطر پدر پیرم به بیجار برگشتم. سرمایه زیادی ندارم تا مغازه اجاره و اجناس بخرم، به من بگویید چکار باید بکنم؟»
او ادامه می دهد: «حکایت ما از همه جا رانده و از همه جا مانده شده است. اکنون در بیجار بیکارم، و با تعطیل کردن جمعه بازار امکان درآمد را هم از ما گرفته اند.»
کاظم هم که مدرک فوق دیپلم فنی حرفه ای دارد اما به دلیل بیکاری در جمعه بازار دستفروشی می کرد در باره علت تعطیلی بازار می گوید: «مغازه داران بازار بیجار نمی خواستند جمعه بازار را تحمل کنند. آنها مدام در حال شکایت بودند و سعی می کردند جمعه بازار را محیطی فاسد و نا امن جلوه بدهند. در آخر هم با ساختن یک سری دعوا و به راه انداختن قضیه کردهای دستفروشی که از مهاباد برای فروش لباس های تاناکورا می آمدند و برجسته کردن درگیری میان آنها و نیروی انتظامی موفق شدند جمعه بازار را ببندند و حق انحصاری گرانفروشی را دوباره به دست بیاورند.»
جمعه بازار فقط برای خرید نبود
مسعود که دانشجو و ساکن بیجار است به یکی دیگر از کارکردهای مثبت جامعه بازار اشاره می کند. به گفته او رفتن به جمعه بازار برای بسیاری از شهروندان بیجاری تبدیل به یک نوع تفریح و گردش هفتگی شده بود: « جمعه بازار جایی شده بود که اغلب مردم حتی اگر چیزی هم نمی خواستند آن جا می رفتند. یک نوع تفریح بود در واقع و به شهر خلوت و کم روحی مثل بیجار آب و رنگی داده بود.»
مرجان هم که ساکن تهران است اما چند بار در مسافرت به بیجار از جمعه بازار دیدن کرده، با اظهار تاسف از تعطیل شدن این بازار می گوید: «هر چند مکان جمعه بازار نامناسب و در زمستان پر از برف و گل و لای بود اما از رفتن به آنجا و ملاقات با مردم محلی که هر کدام چیزی برای فروش داشتند احساس خیلی خوبی داشتم.» مرجان معتقد است که جمعه بازار در صورت رسیدگی می توانست به یکی از جاذبه های گردشگری بیجار تبدیل شده و برای مردم درآمد ایجاد کند.
شورای پنجم جمعه بازار را احیا کند
یک کاندیدای انتخابات پنجمین دوره شوراها در بیجار، که تحصیل کرده اقتصاد هم است با اشاره به این برنامه خود برای احیای جمعه بازار می گوید: « بازار جمعه یکی از نمودهای رقابت است و حذف آن به معنای حذف رقابت از اقتصاد می باشد که کار درستی نیست.»
فرهاد هم با اشاره به این که بازارهای محلی در بسیاری از شهرهای ایران تبدیل به بخشی از هویت شهری شده اند از ضرورت بازگشایی جمعه بازار می گوید. به عقیده او، جمع کردن جمعه بازار در واقع پاک کردن صورت مساله است، چون بسیاری از شهروندان فقیر و بیکار بیجاری برای ادامه زندگی مجبور به دستفروشی هستند: «این فروشندگان حالا در خیابان های شهر به ویژه حاشیه میدان طالقانی، خیابان توحید شمالی و جنوبی و همین طور در میدان رحمانی و مقابل بیمارستان تجمع کرده اند که حضورشان بعضا مشکلاتی را برای حمل و نقل و رفت آمد شهروندان هم ایجاد کرده است.»
مسعود هم با اظهار امیدواری به این که شورای بعدی احیای جمعه بازار را در برنامه اش قرار دهد می گوید: «البته جمعه بازار در مکان قبلی مشکلات زیادی داشت. بالا رفتن از تپه و رسیدن به فرودگاه هلی کوپتر برای سالمندان بسیار سخت بود و تا چند قطره باران می آمد همه محوطه به گل و لای تبدیل می شد.»
به عقیده مسعود با اختصاص یک مکان جدید و یا آسفالت کردن مکان فعلی و همین طور اختصاص دادن خطوط تاکسی به آن می توان فضای مناسبی را برای جمعه بازار جدید فراهم کرد.
در نهایت باید گفت جمعه بازار می تواند فواید زیادی برای اقتصاد و همین طور سرزندگی شهر بیجار داشته باشد. این بازار هم برای تعدادی از دستفروشان شغل ایجاد می کند و هم با ایجاد رقابت و شکستن قیمت ها می تواند به شهروندان کم درآمد بیجاری کمک کند. علاوه بر آن، جمعه بازار در صورت رسیدگی درست می تواند به یکی از فستیوال های تفریحی و هفتگی مردم بیجار و روستاهای اطراف تبدیل شده و باعث جذب گردشگر به این شهر شود.
