درصحن- شوراها- آسیه نظری: در دنیای امروز، شهر تنها مکانی برای فعالیت اقتصادی، تحصیل و خرید نیست. شهر باید مکانی برای زندگی و آرامش باشد، مکانی که در آن مردم می توانند برای ساعاتی فارغ از کار و دغدغه های اقتصادی، در مکان های عمومی با هم تفریح کنند، با هم فکران و دوستانشان معاشرت کنند و از این طریق بار خستگی کار روزانه را از شانه هایشان بردارند. اما اینها دقیقا ویژگی هایی هستند که نمی توانید در شهر اراک پیدا کنید. شاید به همین دلیل است که افسردگی و اندوه در چهره شهر و مردمانش، توجه هر تازه واردی را به خود جلب می کند.
اراک شهری است که با سرب و دود آمیخته شده است. این شهر طی سال گذشته، ۱۰۵روز آلودگی و هوای ناسالم را پشت سر گذاشت و بر اساس یک محاسبه، این آلودگی که عمدتا ناشی از بی مسئولیتی صنعت گران شهر است، سالانه به قیمت جان 300 نفر از مردم اراک تمام می شود. اما این تنها آلودگی نیست که چهره شهر را غبار آلود و غمگین کرده است. بیشتر شهروندان اراکی به این سوال که چرا مردم اراک ناراحت و افسرده هستند، به اتفاق یک جواب می دهند: اراک هیچ مکان تفریحی ندارد.
سوالی که شهروندان اراکی را آزار می دهد این است که با وجود این همه آلودگی و هزینه هایی که به خاطر صنایع این شهر پرداخت می کنند، چرا باید اراک از نظر سرانه فضای سبز و مکان های تفریحی یکی از پایین ترین رتبه های کشور را داشته باشد؟ این سوالی است که مستقیما به وظایف نمایندگان شورای شهر و شهرداری مربوط می شود و هنوز بی پاسخ مانده است.
سرگردان بین خیابان ملک و عباس آباد
محمود که دانشجوی دانشگاه آزاد اراک است، می گوید: «همه مسئولان شهر از امام جمعه گرفته تا فرماندهان سپاه و بسیج مدام از ما انتقاد می کنند که چرا جوانان اراکی مدام در خیابان های ملک و عباس آباد قدم می زنند، اما یکی نیست به آنها بگوید شما که نگران جوان ها هستید چرا در مرکز شهر فضاهای تفریحی وفرهنگی نمی سازید؟ در حال حاضر خیابان های شهر برای نسل جوان تبدیل به تنها محل گذراندن وقتشان شده و این مهم نتیجه چند سال عملکرد خود آنها است.»
او ادامه می دهد: «در اراک جز موزه حمام چهارفصل و یک پارک بدون دار و درخت، مکان تفریحی دیگری وجود ندارد. دیدن موزه هم مگر چندبار می تواند جذاب باشد.»
سمانه هم که در یکی از معدود کتابفروشی های شهر کار می کند، درباره مشکل افسردگی اراکی ها می گوید «روزهای تعطیل و خصوصا جمعه ها در خانه کلافه می شویم اما دریغ از پیدا کردن یک مکان تفریحی مناسب که بتوانیم به آنجا برویم و روز خود را در آن بگذرانیم. چهره شهر در روزهای تعطیل آنقدر افسرده و دل مرده و غرق در سکوت است که اگر بیرون برویم، بی اختیار غم بیشتری به سراغمان می آید.»
الهام هم که مادر و خانه دار است با اشاره به این که به علت آلودگی هوا و ترافیک، بیشتر ترجیح می دهد در خانه بماند، می گوید: «تنها تفریح ما در این شهر دود زده، رفتن به کوه سرخه یا پارک جنگلی است. کوه سرخه که فاقد هرگونه امکانات رفاهی است و پارک جنگلی هم تکراری و کسل‌کننده شده است.»
بی تعارف، شهر زشت و بد قواره است
احسان، جوانی 32 ساله که مدتی در اراک دانشجو بود با اشاره به تجربه شخصی خود به نکته مهمی درباره سیمای شهر اراک اشاره می کند. او می گوید: «دو سال پیش بعد از ده سال برای گرفتن مدرک تحصیلی ام از دانشگاه دوباره به شهر اراک رفتم. چیزی که شاهدش بودم این بود که شهر تقریبا هیچ تغییری از نظر امکانات شهری، وضعیت خیابان ها، و مکان های تفریحی نکرده بود و فقط همان چیزهایی که قبلا وجود داشت کهنه تر و فرسوده تر شده بود.»
او ادمه می دهد: «بی تعارف، اراک یکی از بی قواره ترین شهرهایی است که من دیده ام و این شایسته مردم مهربان و خونگرم این شهر نیست.»
سمانه هم با تایید نظرات احسان می افزاید: «خانه های بدون نما، دیوارهایی که رویشان آگهی نصب شده، ماشین های قراضه، خانه های بدقواره، سنگ فرش های نامرغوب که هنوز یک ماهی از نصب آنها نگذشته شکسته می شوند و چاله ای از آب در بارندگی می شوند، آسفالت های تکه تکه و سطل های زباله سر ریز شده که مردم به جای انداختن آشغال هایشان درون آن، اطرافش را پر از زباله می کنند و درختان بریده شده، همه باعث از شکل افتادن شهر شده اند. با دیدن این ها فقط دلمان می گیرد.»
پارک بانوان، راه حلی ایدئولوژیک و ناقص
مشکل افسردگی مردم اراک که در کنار دیگر مشکلات شهری ناشی از نبود امکانات تفریحی است چیزی نیست که از نظر مسئولان شورای شهر و شهرداری دور مانده باشد. ایجاد «پارک بانوان» به عنوان مکانی که اختصاصا برای تفریح و سرگرمی زنان است، یکی از راه حل های شورا و شهرداری اراک در دوره های گذشته بوده است. بحث راه اندازی این پروژه، تقریبا از دو دهه پیش آغاز شد و در دوره سوم شورای شهر در سال 1386 شکل اجرایی به خود گرفت. به گفته اشرف بهادری از اعضای شورای شهر اراک، این پارک در ماه های آینده در دسترس شهروندان اراکی قرار خواهد گرفت. اما زنان اراکی نظرات متفاوتی درباره این پارک دارند.
شیوا که از فعالین اجتماعی اراک است با انتقاد از ایجاد پارک تک جنسیتی در این شهر و بیان اینکه علاقه ای به رفتن به این پارک ندارد، می گوید: «می‌گویند این پارک برای حفظ امنیت و آرامش روانی زنان است. زنان مگر در زندگی روزمره شهری امنیت دارند؟ به نظر من این پارک‌ها بیشتر توهین به زنان است. آیا زنان باید محصور باشند تا جامعه در امنیت باشد؟ این دیگر امنیت نیست. در واقع با این کار، زنان را از دسترس مردان دور نگه می‌دارند تا مردان نتوانند امنیت آنها را تهدید کنند.» به عقیده او، به جای درست کردن حصارهای عمومی برای زنان، باید مردان را آموزش داد تا از نگاه های جنسیتی به زنان دست بردارند.
زهرا اما نظر دیگری دارد. به عقیده او در شهری مثل اراک با توجه به نبود هیچ گونه امکانات تفریحی و همین طور فرهنگ سنتی جامعه، این نوع پارک ها فعلا تنها امکان زنان برای تفریح و سرگرمی هستند. با این حال او هم معتقد است که جدا کردن زنان از مردان راه حل نیست. زهرا می گوید: «این پارک شاید نیازهای فردی زنان را پاسخ بدهد اما در نهایت یک امکان ناقص است چون من نمی‌توانم همراه دختر و همسرم و به شکل خانوادگی تجربه‌اش کنم.»
اراک نیازمند شورایی متفاوت
شیوا معتقد است که بی توجهی مسئولان شهری اراک به ایجاد مکان های تفریحی و سرگرمی برای زنان و جوانان بیش از آن که ناشی از کمبود بودجه باشد، ناشی از ذهنیت بسته و ایدئولوژیک آنان است. او می گوید: «حتی بدون صرف بودجه زیاد و با برگزاری جشن ها و فستیوال های مختلف هم می توان شور و شادی را به شهر بازگرداند.»
به عقیده شیوا انتخابات پیش رو، فرصتی برای فرستادن افرادی به صحن شورا، که نگاه متصلبی به تفریح و سرگرمی جوانان و زنان نداشته و مشکل افسردگی مردم را به عنوان یک اولویت در نظر بگیرند. او با اشاره به تجربه حضور خانم فربیا آباقری در شورای شهر اراک در دوره های پیش می گوید: «ایشان به لحاظ فکری از بسیاری از اصلاح طلبان هم پیشروتر بود و این نشان می دهد که می توان با فرستادن افرادی مانند او به شورا، زمینه را برای تحول در شهر فراهم کرد.»
البته او خاطر نشان می کند که مشکل افسردگی جوانان اراکی فقط با ایجاد مراکز تفریحی و پارک ها حل نمی شود، بدون حل مشکلات ساختاری مثل آلودگی، فقر و بیکاری نمی توان به ترغیب جوانان به ماندن در شهر و مهاجرت نکردن، امیدوار کرد.
