گزارش تحلیلی «درصحن» از کم و کیف کاندیداهای انتخابات شوراها-۳
زنان آمدند ولی کم تعداد آمدند

درصحن-شوراها: کاندیداتوری زنان در انتخابات پنجمین دوره شوراها، اگرچه از رکورد شکنی زنان حکایت دارد ولی بررسی ها نشان می دهد که هنوز فاصله میان میزان حضور مردان و زنان در انتخابات کهکشانی است. زنان آمدند ولی کم آمدند تا درصد مشارکت زنان در مرحله نام نویسی از عدد ۷ تجاوز نکند. ۹۳ درصد مرد و تنها ۷ درصد زن، رقمی است که نشان می دهد جامعه زنان،‌ برای رقابت با مردان، در موقعیتی کاملا نابرابر قرار دارند.

سهم ناچیز زنان از کاندیداتوری

پس از رکورد شکنی زنان در انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی و ثبت عدد ۱۷+۱ (۱۷ زن تایید شده بعلاوه یک زن محروم از ورود به مجلس، مینو خالقی منتخب اصفهان)، به نظر می رسید، میزان مشارکت زنان در انتخابات شوراها، بسیار چشمگیر باشد. تعداد زنان ثبت نام کننده نیز به نسبت ادوار گذشته شوراها، افزایش یافت ولی نه در حدی که انتظار می رفت. از مجموع ۲۸۷ هزار و ۴۲۵ کاندیدا، تنها ۱۷ هزار و ۸۸۵ زن در شهرها و روستاهای ایران اعلام کاندیداتوری کرده اند. یعنی معادل ۶/۳ درصد کل کاندیداها را زنان تشکیل دادند و ۹۳/۷ درصد به مردان اختصاص یافت. این رقم وقتی ملموس تر است که در جدول آماری استانها تعداد زنان و مردان با هم مقایسه می شود. در بسیاری از شهرها تعداد کاندیداهای مرد سه یا چهار رقمی شده، در حالیکه تعداد کاندیداهای زنان به عدد انگشتان یک دست هم نمی رسد.

جدول میزان حضور زنان  و مردان در انتخابات شوراها به تفکیک استان

افزایش کاندیداتوری زنان و روستای تمام زنانه

جدول فوق الذکر نشان می دهد که درصد کاندیداتوری زنان در دوره پنجم به نسبت دوره چهارم رشد قابل توجهی داشته است. در برخی استانها از جمله سیستان و بلوچستان و ایلام، رشد صدرصدی و در برخی از استانها همچون یزد و لرستان، رشد پنجاه درصدی و در دیگر استانها بالای ۲۵ درصد رشد را ثبت کرده اند. افزایشی که به خودی خود قابل توجه است و نشان می دهد که نمودار مشارکت سیاسی زنان مسیر صعودی را طی می کند.

چرا به  رغم افزایش مشارکت زنان، باز اختلاف درصد مشارکت آنان، در قیاس با مردان تا این حد ناچیز است؟ یک روزنامه نگار زن در پاسخ به این پرسش می گوید: «درست است که هنوز فاصله ها زیاد است ولی نفس افزایش گسترده زنان در این انتخابات، اتفاق مهمی است، خصوصا اینکه در این دوره، افزایش مشارکت زنان از کلانشهرها به شهرهای حاشیه ای کشیده شده، برای مثال در یکی از مناطق محروم استان سیستان و بلوچستان به نام افضل آباد از توابع خاش، ده نفر در انتخابات شوراها کاندیدا شده اند که هر ده نفر زن هستند، در این روستا هیچ مردی کاندیدا نشده است.» او می افزاید: «اینکه در منطقه ای مثل سیستان و بلوچستان، جهش مشارکت سیاسی زنان، چنین شتابان است و شاهد فرماندار زن هستیم یا در شهری مثل بوشهر در میان کاندیداهای پر نام و نشان احزاب یک دختر جوان راهی مجلس می شود نشانه این است که سطح مشارکت سیاسی زنان در تمام نقاط ایران رو به افزایش است و این مایه امیدواری است.»

مهناز ظهیرنژاد استاد دانشگاه نیز در چرایی کم بودن مشارکت زنان در مرحله کاندیداتوری می گوید: «عدم مشارکت زنان را من در عدم حمایت طبقه متوسط از حقوق زنان می دانم. طبقه متوسط ایران را نمی شود با طبقه طرفدار دمکراسی، یکی فرض کرد که این دلایل زیادی دارد از جمله عدم تحصیلات کافی، محدودیت های بسیارش برای رشد و فعالیت در قالب گروه های اجتماعی و سیاسی،  وابستگی زیادش به دولت از نظر اقتصادی و … این مسایل باعث شده ما یک طبقه متوسط  قوی طرفدار دمکراسی نداشته باشیم.»

او می افزاید: «این مشکل را در رفتار طبقه متوسط  نسبت به حقوق زنان،  به عنوان یکی از رفتارهای دمکراتیک می بینیم. اگر توجه کنیم می بینیم طبقه متوسط به نظر می رسد، مشکلی با حضور زنها در فعالیت های اجتماعی و سیاسی  نداشته باشه اما این به معنای پذیرش حقوق زنان از جمله برابری حقوق زن و مرد نیست. به عنوان مثال اگر گروه های اصلاح طلب را نماینده طبقه متوسط بدانیم، می بینم آنها در هنگام انتخابات تعدادی زن را در لیست انتخاباتی شان می گنجانند و یا ممکن است چند پست سیاسی و اجرایی نیز به زنان بدهند و حتی در مجلس وقتی موضوعی مثل حضانت کودکان مطرح می شود به نفع زنان رای می دهند ولی حتی این جناح سیاسی هم هیچ وقت برابری جنسیتی در اولویت اهداف و برنامه هایش برای اصلاحات در ایران نبوده است.»

به اعتقاد این پژوهشگر و استاد دانشگاه، در پیگیری و طرح مسائل مرتبط با حقوق زنان، اصلاح طلبان نیز مشارکت کمرنگی دارند و تا موضوع زنان به اولویت گروههای سیاسی تبدیل نشود، مشارکت سیاسی زنان نیز از سطحی فراتر نمی رود. او توجه ها را به مساله اشتغال جلب می کند و می گوید وقتی جمعیت دانشجویان دختر ۶۰ درصد دانشگاهها را در برمی گیرد ولی درصد زنان شاغل با احتساب زنان شاغل روستاها بیشتر از ۲۰ درصد نمی شود یعنی زنان هنوز برای حضور فعالانه در جامعه با مشکل روبرو هستند.

زن روزنامه نگار دیگری غلبه دیدگاه مردسالارانه بر فضای سیاسی کشور را دلیل مشارکت کمرنگ زنان می داند و می گوید: «در کلانشهرها برای پیروزی باید در لیست جریان های سیاسی پرنفوذ باشی بنابراین در این بخش بیشتر زنانی راه می یابند که از رانت فامیلی و حزبی برخوردارند و در شهرهای کوچک نیز مسایل قومی و قبیله ای راه را برای زنان ناهموار کرده است. ضمن اینکه در شهرهای خیلی کوچک هنوز حضور زنان در عرصه هایی مثل انتخابات قبیح شمرده می شود و بزرگان قبایل چنین اجازه ای به زنان نمی دهند.»

شهر بی زن

در اتفاقی کم نظیر در شهری به نام چرام هیچ زنی اعلام کاندیداتوری نکرد تا رقابت انتخاباتی در این شهرستان کاملا مردانه باشد. شهر چرام در پنجاه کیلومتری شهر یاسوج مرکز استان کهکیلویه و بویراحمد واقع شده است. در این شهر ۳۵ مرد اعلام کاندیداتوری کرده اند و حتی یک زن در میان کاندیداها وجود ندارد. این در حالی است که زنان در میان عشایر و قبایل بختیاری، نقش برجسته ای دارند.

در استان کهکیلویه و بویراحمد ۳۳۷ زن برای ورود به شوراهای شهر و روستا اعلام کاندیداتوری کرده اند.

همزمان با شروع ثبت نام کاندیداهای انتخابات شوراها،‌ مجمع زنان اصلاح طلب با صدور بیانیه ای زنان را به مشارکت در انتخابات و اعلام کاندیداتوری دعوت کرده بود. در این بیانیه آمده است: «مجمع زنان اصلاح طلب به نمایندگی ازهمه زنان فرهیخته و متعهد کشور که نگران آینده ایران و پیشرفت فرزندان این مرز و بوم است و معتقد است با تکیه بر روشهای اصلاحی و در پرتو قانون و خردجمعی می‌توان ، تبعیض‌ها، فسادها ، محرومیتهای اقتصادی واجتماعی ورفاهی را کاهش داد مشروط بر اینکه زمینه برای مشارکت موثر و فراگیر زنان در مدیریت شوراهای شهر و روستا فراهم گردد. انتخابات شوراهای شهر و روستا فرصت مغتنمی است که از حضور زنان شایسته و متعهد دعوت گردد تا با ثبت نام در انتخابات پیش رو بار دیگر با تکیه بر اراده پیش برنده خود و ساماندهی توانایی خویش برای حضور در شوراها گام سوم برنامه اصلاحات را سرافرازنه آغاز نمایند و این فرصت فراهم آمده را برای بروز شایستگی های خود در مسئولیت پذیری مدیریت امور شهری ارج نهند.»

انتخابات شورای پنجم، روز ۲۹ اردیبهشت سال جاری در سراسر کشور برگزار می شود.