در صحن- شوراها- عاطفه مرادی: وجود تنها دو مرکز نگهداری از کودکان خیابانی در کلانشهری به نام کرج، با ظرفیتی بسیار محدود، یعنی کودکان کار در این شهر به حال خود رها شده اند.
کودکان سرمایه‌های اجتماعی فردا هستند. این شاید مهمترین ویژگی‌ای است که سبب می‌شود یک جامعه به آنها توجه ویژه داشته باشد. برای داشتن فردایی بهتر، جوامع توسعه یافته، اهمیت خاصی به برنامه‌ریزی برای کودکان قائلند و علاوه بر خانواده که مسئولیت رشد کودکان را در سنین آغازین به عهده دارد، نهادهای اجتماعی از جمله شورای شهر و شهرداری نسبت به رشد صحیح و سلامت روانی و جسمی آنها مسوول اند. کودک به طور رسمی از پنج سالگی با شروع تحصیلات پیش‌دبستانی وارد جامعه می‌شود، بسیاری از کودکان شهرنشین به واسطه شغل والدین‌شان حتی پیش‌تر از آن وارد جامعه می‌شوند و مسئولیت نهادهای اجتماعی نسبت به آنها از سنین بسیار پایین آغاز می‌شود.
مطابق کنوانسیون حقوق کودک که دولت ایران نیز یکی از امضا کنندگان آن است، انسان‌ها تا پایان ۱۸ سالگی کودک به حساب می‌آیند و هیچ کودکی نباید از تبعیض رنج ببرد؛ اما متاسفانه در جامعه کنونی ما همین نخستین اصل از کنوانسیون حقوق کودک در بسیاری موارد نقض می‌شود. کودکانی که به واسطه فقر و یا بی‌سرپرست و بدسرپرست بودن، مجبور به کار می‌شوند، از جمله کسانی هستند که مورد تبعیض واقع می‌شوند و بخش زیادی از حقوق آنها از جمله حق رشد و تحصیل شان، نقض می‌شود.
فعالیت شهرداری نسبت به تعداد کودکان بی‌خانمان هیچ است
فریبا د. فعال حقوق کودکان در کرج می‌گوید: میزان کودکان کار در کرج بسیار زیاد است و متاسفانه آمار دقیقی از تعداد آنها وجود ندارد. این کودکان هم شامل پسران و هم دختران می‌شود. برخی از آنها دارای سرپرست هستند و به دلیل فقر به عنوان کمک‌خرج خانواده کار می‌کنند اما عده چشم‌گیری از آنها بی‌سرپرست و اغلب بی‌خانمان هستند. سال گذشته مطابق توافقی که بین سازمان بهزیستی و شهرداری صورت گرفت، شهرداری موظف شد مراکزی برای سامان‌دهی کودکان خیابانی در گستره استان البرز در نظر بگیرد، اما تاکنون آنچه انجام شده، نسبت به میزان نیاز استان تقریبا هیچ است.
او که عضو یک سازمان مردم‌نهاد فعال در زمینه حقوق کودکان در این استان است، توضیح می‌دهد: براساس اذعان مدیرکل بهزیستی استان البرز تاکنون تنها ۲ مرکز برای نگهداری کودکان خیابانی در نظر گرفته شده که یکی دولتی و دیگری خصوصی است. مرکز دولتی تنها در طول روز به کودکان خدمات ارائه می‌دهد و مرکز خصوصی شبانه‌روزی است که در حال حاضر فقط ۳۰ کودک را نگهداری می‌کند. صرف نظر از کیفیت خدمات ارائه شده در آن مراکز، هزاران کودک بی‌خانمان در استان البرز وجود دارد و شاید بتوان گفت صدها برابر این تعداد است. این کودکان در معرض خطرهای جسمی و روحی گوناگونی هستند. خدمات آموزشی و بهداشتی ندارند. اغلب در سرما و گرما، سرپناه مناسب ندارند و در معرض اعتیاد، بزه، و بیماری‌ها و لطمات جنسی هستند.
این فعال حقوق کودک با تاکید بر این که مراکز موجود فقط پسران را می‌پذیرد، می‌گوید: تبعیض مضاعف علیه دختران حتی این جا نیز مشهود است، در حالی که با توجه به فرهنگ اجتماعی ما، دختران بیشتر در معرض آسیب هستند. متاسفانه سازمان‌های مردم‌نهاد نیز آن قدر بی‌بضاعت و ضعیف هستند که کار موثری نمی‌توانند برای این کودکان انجام دهند. از طرفی سرعت افزایش بی‌خانمانی و فقر چنان زیاد است که هر تلاشی موثر واقع نمی‌شود. متاسفانه روزانه به تعداد کودکان کار اضافه می‌شود و چاره‌ای جز ورود نهادهای مسئول و برنامه‌ریزی ستادی برای مهار این بحران نیست. اکنون که در آستانه انتخابات شوراها هستیم باید به برنامه‌های کاندیداها توجه داشته باشیم و کسانی را انتخاب کنیم که به مسائل مربوط به کودکان اهمیت دهند و از دغدغه‌هایشان باشد. بحران کودکان کار و بی‌خانمان یک مسئله جدی برای سلامت شهری محسوب می‌شود. موضوعی که تنها به اکنون مربوط نیست؛ این کودکان فردای شهرهای ما را می‌سازند و در فقدان آموزش و بهداشت مناسب، فردای روشنی برای شهر نمی‌توان متصور بود.
طیف سیاسی شورای شهر مهم نیست
مریم س. معلم یک مدرسه خودگردان که به کودکان افغان درس می‌دهد، می‌گوید: علاوه بر کودکان مهاجر ثبت نشده که از ترس اخراج حتی جرات نمی‌کنند به مدارس رسمی مراجعه کنند، دانش‌آموزان زیادی نیز داریم که از مادر ایرانی و پدر افغان هستند اما شناسنامه و هویت قانونی ندارند، برای همین نمی‌توانند به مدرسه رسمی بروند. بضاعت ما نیز در حد آموزش استاندارد نیست و بچه‌ها چند سال طول می‌کشد که تنها خواندن و نوشتن یاد بگیرند. به گفته او این کودکان در معرض آسیب‌های اجتماعی قرار دارند و بی‌توجهی به آنها زمینه‌ی آسیب‌های اجتماعی فردا را به وجود خواهد آورد.
به گفته این معلم، مهم نیست که اعضای شورای شهر از کدام طیف سیاسی باشند یا اصلا گرایش سیاسی داشته باشند یا نه؛ آنچه اهمیت دارد این است که آیا آنها واقعا دغدغه مردم را دارند؟
شورای شهر فعالان حقوق کودک را حمایت کند
فرزاد ش. فعال سیاسی، می‌گوید: شورای شهر در کرج به اندازه پایتخت اهمیت دارد و باید مورد توجه مردم قرار گیرد. اما متاسفانه این اتفاق نمی‌افتد و به خاطر توجه مردم این منطقه به مسائل تهران، خیلی‌ها در بزنگاه انتخابات رای خود را به صندوق‌های تهران می‌ریزند. این اتفاق در انتخابات پیشین مجلس هم افتاد و دودش به چشم مردم کرج رفت. او با ابراز امیدواری نسبت به انتخابات شوراها ادامه می‌دهد: امیدوارم انتخابات سنتی در این دوره جای خود را به انتخابات هدفمند بدهد و اعضای شوراها از میان کسانی برگزیده شوند که دغدغه‌های اجتماعی مردم را محور برنامه‌های خود قرار داده‌اند. از جمله این دغدغه‌ها مسئله کودکان کار و کودکان بی‌خانمان و بی‌سرپرست است.
او حمایت از سازمان‌های مردم‌نهاد مرتبط با حقوق کودکان را از وظایف مهم شوراهای شهر و شهرداری می‌داند و می‌گوید: متاسفانه خود شهرداری نیز از کودکان به عنوان نیروی کار استفاده می‌کند. هرچند این اتفاق در حوزه پیمان‌کاری شهرداری می‌افتد، اما مسئول آن شهرداری است و شورای شهر باید به این موضوع رسیدگی کند. از طرفی، انتظار اینکه شورای شهر بخواهد بودجه‌ای را به نگهداری کودکان بی‌سرپرست اختصاص دهد، منطقی نیست. یعنی با توجه به تعداد زیاد آنها عملی نیست. بهترین کار تقویت و حمایت سازمان های مردم نهاد است، که می‌توانند کمک‌های مردمی را نیز جلب کنند و علاوه بر برنامه‌های آموزشی و بهداشتی برای این کودکان، آموزش محیطی را نیز جزو برنامه‌هایشان قرار دهند و برای والدین نیز دوره‌های آموزش تربیتی بگذارند.
این فعال سیاسی می‌گوید: راهکارهای پیشنهادی امثال من ممکن است پخته و دقیق نباشد، اما دست کم چیزی که به فکر یک شهروند مسئول می‌رسد، وظیفه مستقیم شورای شهر نسبت به کودکان است و اکنون باید مردم و سازمان‌های مردمی این را در غالب مطالباتشان از کاندیداها بخواهند.
