درصحن: میانه روهای مجلس دهم یا بعبارتی طرفدارن لاریجانی، که در روزهای آغازین مجلس، در کنار اصولگرایان، زیر یک چتر ایستاده بودند تا لاریجانی را بر کرسی ریاست مجلس بنشانند، بالاخره پس از ماهها بحث و تبادل نظر، ضلع سوم مجلس دهم را با نام «مستقلین ولایی» رقم زدند تا مجلس شورای اسلامی، پس از سالها، از حالت دو قطبی خارج و شکل مثلثی یابد. آخرین دوره ای که مجلس به معنای واقعی سه ضلعی بود و سه فراکسیون نسبتا قوی در آن حضور داشت به مجلس پنجم باز می گشت، دوره ای که فراکسیون مستقلان آن به رهبری طه هاشمی و محمد باقر نوبخت، در میانه میدان، به هر طرف که سمت و سو می یافتند، وزن آن سو را سنگین تر می کردند، تا سرنوشت تصمیمات مجلس به ائتلاف مستقل ها با اصولگرایان یا اصلاح طلبان که آن روزها نام راست و چپ داشتند، گره خورد. حالا پس از پنج دوره، مجلس دهم نیز سه فراکسیون تعیین کننده دارد: اصولگرایان (ولایت)، اصلاح طلبان (امید)، مستقلین ولایی (اعتدالیون).
فراکسیون مستقلین ولایی چگونه شکل گرفت؟
با روی کار آمدن دولت روحانی، در اواسط دوره نهم مجلس، چهره های نزدیک به دولت (اعم از اعتدال گرا و اصلاح طلب) که به توصیه علی لاریجانی در کنار اصولگرایان میانه رو، زیر چتر فراکسیون رهروان ولایت، فراکسیون اکثریت مجلس نهم را تشکیل داده بودند، نیاز مجلس به داشتن فراکسیون اعتدال را حس کردند. اما تلاش آنها به رهبری علی مطهری و علی سبحانی فر، با دخالت علی لاریجانی نافرجام ماند تا آنها با بقا در فراکسیون رهروان ولایت، انسجام فراکسیونی مجلس را حفظ کنند. اما با شکل گیری مجلس دهم و افزایش چشمگیر نمایندگان نزدیک به دولت با مشی اعتدالی، نگه داشتن آنها و اصولگرایان زیر یک چتر یا ائتلاف آنها با اصلاح طلبان، نه ممکن بود و نه مفید، چراکه اختلاف نظر میان آنها مشهود و تعیین مرز مشخص میان این سه نحله فکری مجلس، می توانست و می تواند به تعمیق بحث ها و مناظره های پارلمانی و تقویت بنیه فکری طرح ها و لوایح و ارتقاء بعد نظارتی مجلس، منجر شود. از این رو، اعتدال گرایان مجلس سرانجام تصمیم گرفتند با انشعاب از دو فراکسیون امید و ولایت، تحت عنوان فراکسیون «مستقلین ولایی» سازمان یابند اما نه تحت رهبری علی مطهری که به فراکسیون امید پیوسته است، بلکه با مدیریت کاظم جلالی رئیس فراکسیون رهروان ولایت، که با لیست ائتلاف امید به مجلس دهم راه یافت.
رهبری فراکسیون مستقلین ولایی
انتخاب کاظم جلالی نماینده تهران به ریاست فراکسیون مستقلین ولایی یک پیام بیشتر ندارد: فراکسیون مستقلین ولایی را علی لاریجانی رهبری خواهد کرد!
کاظم جلالی که از دوره ششم مجلس، یک کرسی ثابت در مجلس داشته، با ورود علی لاریجانی به مجلس هشتم، تمام قد کنار او ایستاد و به دست راست لاریجانی مشهور شد. او در مجلس نهم به پیشنهاد لاریجانی ریاست فراکسیون رهروان ولایت را عهده دار شد و با حکم او ریاست مرکز پژوهش های مجلس را از آن خود کرد. سمتی که در مجلس دهم نیز تمدید شد. کاظم جلالی در جریان انتخابات مجلس دهم، از کاندیداتوری صرف نظر کرده بود و رسما اعلام کرد برای مجلس دهم ثبت نام نمی کند ولی در دقیقه نود با توصیه علی لاریجانی از حوزه انتخابیه تهران ثبت نام کرد و با حمایت او وارد لیست ائتلاف امید شد، لیستی که پیروزی اش پیش بینی می شد و توانست در تهران صدرصد کرسی ها را از آن خود کند.
اعضای فراکسیون مستقلین ولایی، در جلسه روز دهم اسفند سال ۹۵، جعفرزاده ایمن آبادی نماینده رشت را به نایب رئیسی اول و فرشادان را به نایب رئیسی دوم برگزیدند. آنها همچنین عبدالرضا عزیزی و سمیه محمودی را به عنوان دو دبیر و بت کلیا، محسن علوی و رسول خضری را بعنوان کارپردازان فراکسیون و مهرداد بائوج لاهوتی نماینده لنگرود را به سخنگویی برگزیدند.
اعضای شورای مرکزی نیز در این جلسه، به این شرح انتخاب شدند: نعمتی، حسن پور، باستانی، کاتب، بابایی صالح، یوسفیان ملا، بدری، میرزاده، سلام امینی، محمد حسینی، داداشی(نماینده آستارا)، احمدی لاشکی، شریف پور، کشت زر، حضرت پور، نوریان، اسماعیلی، بیگلری، جمالی نوبندگانی و نانواکناری.
فراکسیون مستقلین ولایی برای انجام وظایف محوله، کمیته های کاری را به این شرح تشکیل و روسای آنها را برگزیدند:
۱- کمیته سیاسی: طاهرخانی
۲- کمیته فرهنگی: افتخاری
۳- کمیته حقوقی: رضیان
۴- کمیته اجتماعی: گلمرادی
۵- کمیته اقتصادی: آقاپور
به گفته جعفرزاده ایمن آبادی، نایب رئیس فراکسیون، براساس اساسنامه این فراکسیون، اعضای فراکسیون حق حضور در جلسات دیگر فراکسیون های مجلس را ندارند. او گفته فراکسیون مستقل ها ۸۰ عضو دارد ولی هنوز اسامی اعضای فراکسیون بصورت رسمی اعلام نشده است. آنچه روشن است اینکه بیشتر اعضای این فراکسیون منشعبین فراکسیون اصولگرایان هستند و کمتر نماینده ای از فراکسیون امید به این فراکسیون پیوسته است، هرچند بیشتر اعضای فراکسیون مستقلین ولایی، در جریان انتخابات با حمایت ائتلاف امید، به مجلس راه یافته اند.
لاریجانی در نقش هاشمی رفسنجانی
بعد از هاشمی رفسنجانی، که در نقش رئیس مجلس اول تا سوم، می کوشید در قامت سیاستمداری میانه رو، نقش محوری همه جریان های سیاسی درون مجلس را ایفا کند، هیچکدام از روسای بعدی مجلس، از این حیث به اندازه لاریجانی به او نزدیک نبوده اند. اکبر ناطق نوری، رئیس مجلس چهارم و پنجم، رهبر فراکسیون جناح راست مجلس بود، مهدی کروبی رئیس مجلس سوم (سال سوم و چهارم) و ششم، رهبر جناح چپ مجلس بود و غلامعلی حدادعادل، رئیس مجلس هفتم، ریاست فراکسیون اصولگرایان را عهده دار بود، بعبارت دیگر می توان گفت هر سه رئیس مجلس که بعد از هاشمی روی کار آمدند، رهبری یک خط فکری مجلس را عهده دار بودند، ولی علی لاریجانی از زمان ورود به مجلس و تکیه بر کرسی ریاست مجلس هشتم تا امروز، به رغم گرایش اصولگرایانه، ولی هیچگاه نخواسته است در قامت رئیس فراکسیون اصولگرایان عمل کند. او در مجلس هشتم ریاست فراکسیون اصولگرایان که اکثریت را در اختیار داشت، به رقیب خود حداد عادل واگذار کرد و کوشید میانه روها را در مجلس سامان دهد و با چنین سیاستی، توانست در مجلس نهم، ضمن حفظ کرسی ریاست، فراکسیون رهروان ولایت را با اکثریتی از نمایندگان وقت مجلس، مرکب از اصولگرایان میانه رو، اصلاح طلبان و اعتدالیون شکل دهد. لاریجانی در مجلس دهم نیز در روزهای آغازین، که برای کسب کرسی ریاست مجلس به آراء اصولگرایان نیاز داشت، اجازه نداد طرفداران اش، مستقل از اصولگرایان که مستعد ملحق شدن به سبد رای او بودند، فراکسیون اعتدالگرایان را تشکیل دهند. اما با گذشت چند ماه از شکل گیری مجلس و تثبیت شدن ریاست اش بر مجلس دهم، خط سوم، مجلس را مطابق سلیقه اش سازمان داد و با سپردن مدیریت آن به کاظم جلالی، نفوذ خود را بر هر سر جریان سیاسی مجلس، حفظ کرد هرچند رابطه اش با اصولگرایان کم رنگ تر باشد. لاریجانی می گوید: دوست دارد رئیس شورای عالی فراکسیون های مجلس باشد هرچند در عمل چنین شورایی شکل نگیرد. بنابراین او را می توان پدر معنوی چهره های مستقل، معتدل و میانه رو مجلس و دنباله رو مدل مدیریتی اکبر هاشمی رفسنجانی، دانست. مدلی که در دولت نیز توسط حسن روحانی دنبال می شود.
گرایش نسبی مستقلین ولایی به امید
برخلاف تبلیغ و ادعای اصولگرایان، فراکسیون مستقلین ولایی بیشتر به فراکسیون امید گرایش دارد. ائتلاف این دو فراکسیون، در مسایل حساس، احتمال شکل یابی بیشتری، نسبت به ائتلاف آنها با فراکسیون ولایت دارد. چراکه گرایش فکری اعضای فراکسیون مستقلین ولایی به فراکسیون امید بسیار نزدیک تر از گرایش فکری آنها به اعضای فراکسیون اصولگرایان (ولایت) است. هر دو فراکسیون مستقلین ولایی و امید، از حامیان دولت روحانی، در مجلس به شمار می روند. حمایت هر دو فراکسیون امید و مستقلین ولایی از طرح ترمیم کابینه حسن روحانی، و اشتراک نظر آنها در مخالفت با طرح استیضاح آخوندی وزیر راه و شهرسازی، نمونه هایی از همسویی این دو فراکسیون در تصمیمات مهم است. ائتلاف دو فراکسیون مستقلین و امید سبب شد که هر سه وزیر پیشنهادی روحانی بتواند از مجلس دهم رای اعتماد بگیرد. این ائتلاف همچنین توانست در مقابله با فراکسیون اصولگرایان، مانع از موفقیت استیضاح کنندگان وزیر راه شود.
