درصحن- شوراها- نیلوفر عثمانی: رونق تجاری و افزایش روزافزون داد و ستد، بانه را به مقصد بسیاری تبدیل و بافت سنتی این شهر را دستخوش تحولات بسیار کرده اما مدرن نشدن سیستم دفع زباله این شهر، و اتکا به روش های سنتی در این حوزه، بر حجم آلودگی های زیست محیطی آن افزوده و می رود تا این شهر را با بحران زباله روبرو سازد.
از زمانیکه بانه به یک منطقه تجاری شناخته شده در غرب کشور تبدیل شده، سالانه صدها هزار نفر به قصد خرید عازم این شهر می شوند. اضافه شدن مسافران به جمعیت شهر و ورود کالاهای بسیار با بسته بندی های حجیم و پرزباله، حجم زباله های شهر را چند برابر کرده بی آنکه امکانات دفع زباله تغییر چندانی کرده باشد. بانه اینگونه با زباله تهدید شده است.
محل نامناسب جمع آوری زبالەها در بانە
محلی کە برای جمع آوری زبالە در نظر گرفتە شدە، منطقەای است بە نام «هژده دولان»، که در مسیر جادە پر پیچ و خم بانه – سردشت قرار دارد. این محل دقیقاً در کنار جاده قرار دارد بە طوری کە بوی تعفن زبالەها و نیز بوی دود ناشی از سوزاندن آنها مشام مسافرین این جادە را حتی در صورت بالا بودن شیشه اتومبیل ها، می آزارد. این مکان در واقع جایی برای تخلیه زبالە است و نە دفن آن. برای امحاء زبالە از روش های سنتی مانند آتش زدن آن با مواد اشتعال زا استفاده می شود کە این خود باعت آلودگی بیشتر هوا می شود.
این محل که برای تخلیه زباله در نظر گرفته شده در معرض بادهای غالبی است که به سمت بانه در حرکتند، لذا خطر شیوع و انتقال انواع میکروب ها که از طریق آئروسل ها در هوا پخش می شوند بسیار بالاست. همچنین به دلیل نفوذ شیرابه های آلودە زبالەها در زمین، موجبات آلوده شدن آبهای زیرزمینی را فراهم کرده است. آب هایی که با توجە بە کمبود آب در بانە و تامین نیاز آب خانوادەها، از طریق حفر چاه، نهایتاً مورد مصرف ساکنین بانه و روستاهای اطراف آن قرار می گیرند.
کامیار از کسبە پاساژ شافعی در این خصوص بە «در صحن» می گوید: «متاسفانه شهرداری با عدم مدیریت بهینه در این زمینه، نتوانسته در طی سالیان سال جای تخلیه زباله ها را به مکان دیگری انتقال دهد. این مکان با زشت کردن جلوه طبیعی و بکر منطقه و افزایش آلودگی هوا، نمونه ای است از برخورد سنتی و غیرپیشرفته مدیریت شهری با تحولات جدید.»
کارکرد نامطلوب کارخانە بازیافت
یکسال پیش کارخانە بازیافت زبالە در جوار همان محل در هژدە دولان احداث و شروع بە کار کرد. برغم تاسیس کارخانە بازیافت، مشکلات هژدە دولان کماکان باقی ست. کمال، مدیر فرهنگی ساکن بانه دراین خصوص بە در صحن می گوید: «اگر فرایند جمع آوری تا دفن زباله به همین منوال ادامه پیدا کند مشکل زباله در چند سال آتی به مسالەای چالش برانگیز و بحرانی تبدیل خواهد شد که تبعات مختلف بهداشتی، اجتماعی و اقتصادی فراوانی خواهد داشت . گرچه حدود یک سال است که کارخانه بازیافت زباله بانه راه اندازی شده، لیکن چنانچه باید و شاید کارکرد مناسبی نداشتە و عملاً سرمایه گذاری به هدر رفته است.» وی در پاسخ به این پرسش کە چرا فکر می کند کارخانە بازیافت کارکرد مناسبی ندارد، می افزاید: «هنوز مسئولین شورا و شهرداری در مورد اهمیت بازیافت زبالە در میان مردم فرهنگ سازی نکردەاند. همکاری مردم بسیار بسیار ضعیف است. تنها یک بار در هفتە ماشین جمع آوری زبالە خشک بە محلات می رود کە در مقایسە با حجم زبالەهای عادی، زبالە خشک چندانی جمع نمی شود.»
مسئولیت مردم
تینا دانشجوی ساله ساکن بانه بە درصحن می گوید: «وضعیت فوق العاده مناسب تجاری بانه با نحوه فرآیند جمع آوری و تخلیه زباله همخوانی ندارد. در پروسه بازیافت می توان از زباله کاغذ، پلاستیک، فلزات، شیشه و حتی مواد آلی کود شیمیایی بدست آورد که جدا از درآمد زایی به اشتغال نیز کمک می کند.» تینا معتقد است: «اگرچه اخیراً قدم هایی برداشته شده ولی کافی نیست. برای بهبود این روند، مدیریت صحیح دولتی، فرهنگ سازی و حساسیت مردم مهم و تاثیرگذارند. برای این مهم بایستی ابتدا فرهنگ سازی در سطح گسترده انجام گیرد تا بتوان مواد را از مبداء تکفیک کرد. کاری کە باید توسط خانوادەها انجام شود اما هنوز حساسیت و آگاهی لازم در آنها ایجاد نشدە است.» تینا می افزاید: «همە از عبور از مسیر هژدە دولان ناراضی اند، اما هیچ کس فکر نمی کند کە بە سهم خود چە کاری در این مورد می تواند انجام دهد.»
چە باید کرد؟
عثمان معتقد است کە آموزش مردم و مسئولان و بخصوص کارکنان شهرداری بسیار ضروری است. او می گوید: «با هماهنگی صدا و سیما، شبکه بهداشت، شهرداری و شورای شهر و نیز سازمانهای مردم نهاد که در بخش زیست محیطی فعال می باشند، باید فرهنگ سازی کرد.»
شاید لازم است کە کمپینی در این بارە توسط فعالان مدنی بانە بخصوص در آستانە انتخابات شورای پنجم راه اندازی کرد، چراکە مردم باید بە اهمیت هدر رفتن مواد سودمند بالقوه، آلودگی هوا ناشی از سوختن مواد و آلودگی آب‌ها بە علت نفوذ ترشحات زباله‌ها در خاک آگاه و حساس شوند.
تینا معتقد است کە شورای شهر و شهرداری باید بە فکر اقدام جدی در مورد وضعیت هژدە دولان باشند و محل مناسب تر و شیوەهای مدرن تری را جهت از بین بردن زبالەها بەکار گیرند.
