درصحن-شوراها- سعیدی سیرجانی: «علی‌البدل» شدن در انتخابات «شوراهای شهر و روستا» کسب یک عنوان بی‌حاصل و ایفای نقشی نمایشی نیست. آنچه در شورای شهر سیرجان گذشته، تنها یک شاهد مهم بر این ادعاست. آنجا که پس از منتفی شدن ادامه حضور دو عضو «اصلی» شورای این شهر به‌خاطر تخلفات مالی و رشوه و اختلاس، نه تنها دو عضو «علی‌البدل» این شورا که در صف انتظار ایستاده بودند، وارد ترکیب اصلی شورا شدند، بلکه یکی از آنان حالا بر جایگاه ریاست شورای شهر سیرجان تکیه زده است.
قصه از کجا شروع شد؟
مهرماه 1393 بود که خبر رسید، نمایندگان سازمان بازرسی استان کرمان بعد از بررسی و تحقیق و تفحص در پرونده‌های مالی شهرداری و شورای شهر سیرجان، متوجه اختلاس مالی میلیاردی شده‌اند.
بر مبنای این خبر، نتیجه تحقیقات انجام شده در اختیار دادسرای عمومی و انقلاب استان قرار گرفت و حکم بازداشت برخی افراد مرتبط با این پرونده صادر شد. در پرونده اختلاس مزبور، افزون بر شهردار سیرجان و شماری از کارمندان شهرداری، رئیس شورای این شهر نیز بازداشت شدند.
چند هفته نگذشته، دومین عضو شورای شهر سیرجان به اتهام همکاری در اختلاس از بودجه شهرداری و بازداشت شد. این دو اتفاق مهم، منجر به ورود دو عضو علی‌البدل به ترکیب اصلی شورای این شهر شد.
قابل توجه این‌که یکی از دو فرد مزبور، پس از عضویت در شورا بر صندلی ریاست آن تکیه زد و این عنوان را برای سالی دیگر نیز از آن خود کرد.
غیرمترقبه نیست!
ورود عضو علی‌البدل به ترکیب اصلی شورا، بجای اعضای خارج شده، امری غیرمترقبه و کم‌سابقه نیست. نه فقط نفر نخست در فهرست علی‌البدل‌ها، بلکه نفرات دوم و سوم نیز می‌توانند امیدوار به ورود به شورا و ایفای نقش موثر در آن باشند.
یک شاهد برای ادعای پیش‌گفته، شورای شهر ورامین است. آبان‌ماه گذشته بود که اعلام شد پس از استعفای دو عضو شورای شهر ورامین ـ که به منظور شرکت در انتخابات مجلس رخ داده بود ـ و در پی تعلیق عضویت یکی از اعضای این شورا توسط دستگاه قضایی، سومین عضو علی‌البدل شورای این شهر نیز به ترکیب اصلی راه یافته است.
این اتفاق (ورود سومین علی‌البدل به ترکیب اصلی شورا) در تهران نیز رخ داد؛ یعنی سه نفر از اعضای علی‌البدل پس از خروج سه عضو اصلی ـ به علل و دلایل مختلف ـ وارد ترکیب اصلی شورای پایتخت شدند.
شانس نفر اول فهرست علی‌البدل‌ها برای ورود به ترکیب اصلی بجای خود؛ مواردی که نفر دوم فهرست علی‌البدل‌ها امکان یافته که پا به شورا بگذارد، کم نیست؛ شیراز، بندرعباس و آستارا در همین شوراهای چهارم، شاهد چنین رخدادی بوده‌اند.
در موارد خاص (مانند آنچه در شورای شهر تبریز یا مرند رخ داد) حتی نفر چهارم فهرست علی‌البدل‌ها نیز شانس ورود به ترکیب اصلی شورا را یافته است.
وزن علی‌البدل‌ها در انتخابات شوراها
برمبنای ماده 9 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور، هرگاه عضو یا اعضایی به هر دلیل از عضویت شورا خارج شوند، از اعضای علی‌البدل برای عضویت در شورا به ترتیب آرا دعوت می‌شود.
مطابق آخرین مصوبه و اصلاحیه مجلس، تعداد اعضای اصلی و علی‌البدل شورای شهرها بدین صورت است:
شهرهای تا 50 هزار نفر، 5 نفر عضو اصلی و 3 نفر عضو علی‌البدل؛
شهرهای با جمعیت 50 هزار نفر تا 200 هزار نفر، 7 نفر عضو اصلی و 5 نفر عضو علی‌البدل؛
شهرهای با جمعیت 200 هزار نفر تا 500 هزار نفر، 9 نفر عضو اصلی و 6 نفر عضو علی‌البدل؛
و شهرهای با جمعیت 500 هزار نفر تا یک میلیون نفر، 11 نفر عضو اصلی و 7 نفر عضو علی‌البدل.
بنابر مصوبه مجلس همچنین شهرهای با جمعیت یک میلیون نفر تا 2 میلیون نفر 13 نفر عضو اصلی و 8 نفر عضو علی‌البدل خواهند داشت؛ نیز شهرهای با جمعیت بیش از 2 میلیون نفر، 15 نفر عضو اصلی و 10 نفر عضو علی‌البدل خواهند داشت.
ملاک تشخیص جمعیت هر شهر، آخرین سرشماری عمومی نفوس و مسکن به اعلام رسمی مرکز آمار ایران است.
شورای شهر تهران نیز شامل 21 نفر عضو اصلی و 11 نفر عضو علی‌البدل خواهد بود.
افزون بر این، در تمامی روستاهای بالای 20 خانوار کشور که دارای دست‌کم 100 نفر سکنه باشند، شورای اسلامی روستا تشکیل می‌شود. تعداد اعضای شوراهای روستاها نیز بر پایه جمعیت ساکن آنها می‌تواند 3 یا 5 نفر باشد، و شمار اعضای علی‌البدل هم بسته به جمعیت روستا 2 یا 3 نفر خواهد بود.
«علی‌البدل»ها را جدی بگیریم!
مبتنی بر آنچه که آمد، با اطمینان می‌توان گفت که قرار گرفتن در فهرست اعضای علی‌البدل شوراهای شهر و روستا، نه فقط اتفاقی صوری و نمایشی نیست، بلکه تجربه‌های مکرر و متعدد نشان داده که شانس علی‌البدل‌ها برای راهیابی به ترکیب اعضای اصلی شورا و ایفای نقش موثر در اداره شهر و روستا زیاد است.
این، به معنای فراموش نکردن یک ملاحظه مهم است: اعضای علی‌البدل شوراهای شهر و روستا شوخی نیستند؛ باید این بخش از فهرست منتخبان را جدی گرفت و روی آن ـ در روند انتخابات ـ سرمایه‌گزاری کرد.
