درصحن- شوراها- سمانه غفرانی: ارگ علیشاه تبریز از آثار باستانی دوره ایلخانی به شمار می‌آید. این بنا که از سال گذشته در میان حصارکشی‌ها از دید شهروندان پنهان بود، امسال با شنیده شدن خبر خاکبرداری پنهانی، دوباره بر سر زبان‌ها افتاده است. بعد از کش‌وقوس‌های فراوان حالا سازمان میراث فرهنگی تبریز می‌گوید ساخت و ساز در محوطه‌ی ارگ متوقف شده است. اما نه تضمینی برای صحت این ادعا وجود ندارد و نه شورایی برای نظارت و سرکشی برآن.
پشت حصارها چه گذشت؟
دور بنای ارگ علیشاه از سال گذشته حصارکشی شد و معلوم نبود پشت حصارها چه می‌گذرد. البته این اولین بار نیست که حریم این اثر باستانی در معرض ساخت و ساز قرار می‌گیرد، اما مسئله این است که خاکبرداری به منظور ساخت یک پارکینگ دو طبقه در فاصله ۶۰ تا ۷۰ متری آن قطعا می‌تواند اثرات زیان‌باری بر جان خسته این بنای رو به تخریب که تنها بازمانده‌هایی از ایوان جنوبی‌اش بر جا مانده، وارد آورد. پیش از این نیز سال‌ها قبل در این محدوده یک سالن نمایش احداث شده بود که بعدا تخریب شد.
در حالی که مدیر روابط عمومی شهرداری منطقه هشت تبریز قاطعانه می‌گفت که این اخبار صحت ندارد، اما با ادامه خاکبرداریها، شهروندان تبریزی دریافتند که انگار شنیده‌هایشان درباره‌ی این پارکینگ کاملا درست است. حالا مردم به‌درستی می‌گویند ما «قسم حضرت عباس را باور کنیم یا دم خروس را».
نکته‌ی جالب و در عین حال تاسف‌بار ماجرا این است که برخی از اعضای شورای شهر تبریز از جمله رییس آن اساسا از وجود چنین ساخت‌وسازهایی در محوطه‌ی ارگ علیشاه ابراز بی‌اطلاعی می‌کنند. در حالی که فاصله‌ی ساختمان شورای شهر تا این ارگ آن‌قدرها هم زیاد نیست. به طوری که حتی صدای ماشین‌ها و تجهیزات خاکبرداری را از ساختمان شورای شهر می‌توان شنید.
اعتراض نهادهای مدنی
اما همه‌ی این‌ها باعث نشده که مردم تبریز و نهادهای مدنی این شهر سکوت کنند. انجمن دوست‌داران میراث فرهنگی تبریز یکی از سازمان‌های غیردولتی و مردم‌نهاد است که به این مسئله اعتراض کرده است. این انجمن در نامه‌ای به معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور، از این مقام مسئول خواستند تا این پروژه را متوقف کند.
سوال این جاست که نهادی مسئول این خاکبرداری‌هاست؟ و چرا مسئولان شهری از جمله شهرداری و شورای شهر سعی می‌کنند کل موضوع را کتمان کنند در حالی که شواهد عینی و ملموس برای تایید این ساخت و سازها وجود دارد؟
ساخت و سازها در دست کیست؟
در حالی که شهرداری و شورای شهر کتمان می‌کنند، سازنده‌ی این پارکینگ خودش با صدای بلند اعلام می‌کند که دارد پارکینگ می‌سازد. بر اساس تابلوهایی که در اطراف محل ساخت و ساز در ارگ علیشاه نصب شده بنیاد خیریه مصلای امام خمینی در حال انجام این پروژه است. بر اساس گفته‌های مسئولان این پروژه این بنیاد قصد دارد این پارکینگ دو طبقه را برای رفاه حال مراجعان و نمازگزاران احداث کند.
توقف ساخت و ساز از اعلام تا واقعیت
هفدهم آبان ماه امسال خبری از سوی روابط عمومی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان آذربایجان شرقی به نقل از مرتضی آبدار، مدیرکل این سازمان منتشر شد که باعث شادی دوست‌داران میراث فرهنگی شد. او گفته بود که هیچ ساخت و سازی در محوطه ارگ علیشاه خارج از ضوابط سازمان میراث فرهنگی اتفاق نخواهد افتاد. طبق گفته‌های آبدار بر اساس نقشه‌های ارائه شده از سوی بنیاد مصلای تبریز ساخت و ساز در حیاط خانه فتح‌الله‌اف و برای احداث پارکینگی زیرزمینی صورت خواهد گرفت و هیچ بنایی خارج از کف حیاط ساخته نخواهد شد. حتی او وعده داد که ادامه عملیات عمرانی منوط به بررسی مجدد و اعلام نظر کارشناسان سازمان خواهد بود. اما همان شب بنا به اذعان شاهدان عینی و فیلم‌ها و تصاویر منتشر شده در فضای مجازی خاکبرداری ادامه پیدا کرد.
دقیقا فردای آن روز حجت الاسلام موسی محمدی، مدیرعامل بنیاد خیریه مصلای امام خمینی تبریز با انتشار نامه‌ای عنوان کرد که پارکینگ زیرزمینی در ضلع جنوبی نه تنها هیچ‌گونه تخریبی به ارگ وارد نمی‌کند. بلکه در راستای مرمت، احیا و تقویت بناهای قدیمی است. او ادامه می‌دهد: چون این بنا در مرکز شهر تبریز واقع است، در اکثر مراسم و گردهمایی‌ها، با پارک خودرو عزیزان این محوطه به پارکینگ تبدیل می‌شود. که این امر برای فراهم‌آوری بستر مناسب برای ایجاد و احداث فضای سبز و آب‌نماهای مختلف در اضلاع شمالی، جنوبی ارگ و حیاط ساختمان فتح‌الله‌اف برنامه‌ریزی شده است.
در ضمن او ادعا کرد تمام اقدامات با هماهنگی میراث فرهنگی استان و اخذ طرح مرمت ساختمان فتح‌الله‌اف در راستای اجرای طرح و احیای مجموعه مذکور در حال انجام است.
اظهارنظر مسئولان امر نه تنها به روشن شدن موضوع برای دوست‌داران فرهنگ و هنر کمکی نکرد، بلکه تناقض‌گویی‌های صورت گرفته وضعیت را بغرنج‌تر کرد. خاکبرداری کماکان در محوطه ارگ ادامه دارد و مسئولان هنوز جوابی روشن برای آن ارائه نکرده‌اند.
تنها نکته امیدبخش این بود که بر اساس اعلام روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی کشور، یازدهم آذر ماه هیئتی متشکل از مدیران و کارشناسان ارشد میراث فرهنگی کشور برای بررسی این خاکبرداریها به تبریز رفتند. سپس مقامات میراث فرهنگی استان از توقف ساخت و ساز خبر دادند، خبری که برای مردم باورپذیر نبود. مگر شورای شهر و شهرداری هر گونه ساخت و سازی را در محوطه‌ی ارگ علیشاه تکذیب نکرده بودند؟ همین ضد و نقیض‌ها موجب نگرانی مردم است و این شائبه را به وجود می‌آورد که این توقف واقعی نباشد. از طرفی تنها نهادی که باید مسئولیت بپذیرد و پاسخگو باشد سازمان میراث فرهنگی نیست، بلکه شهرداری و شورای شهر تبریز نیز باید در این باره اظهارنظر کنند و سکوت و کتمان را کنار بگذراند.
نگرانی‌ها بی‌دلیل نبود، ساخت و ساز از سر گرفته می‌شود
در همین اثنا مدیرعامل بنیاد خیریه مصلای تبریز آب پاکی را روی دست همگان ریخت و اعلام کرد که با توجه به بررسی‌های کارشناسان سازمان میراث فرهنگی کشور در محدوده ارگ علیشاه و رد هر گونه تاثیر ساخت و ساز در محدوده این بنا، عملیات خاکبرداری از سر گرفته خواهد شد.
موسی محمدی با تاکید بر این که خاکبرداری و محوطه‌سازی در محدوده‌ی مصلای تبریز به فاصله ۷۰ تا ۷۵ متری ارگ علیشاه انجام خواهد شد و در این فاصله آثار باستانی وجود ندارد، اعلام کرد: عملیات ساخت و ساز پارکینگ در ضلع جنوبی ارگ و در محدوده خانه علی فتح‌الله‌اف برای رفاه عمومی شهروندان انجام خواهد شد. ما دنبال منافع شخصی نیستیم و با رعایت قانون در راستای آبادانی و عمران شهر تبریز تلاش می‌کنیم.
تبریز، کلان‌شهر بی شورا
آثار باستانی تبریز را مدیران مصلی دارند برای ساختن پارکینگ نمازگزاران تخریب می‌کنند در حالی که این کلان‌شهر تاریخی عملا شورای شهر ندارد. رییس شورای شهر و دو عضو این شورا به فساد مالی متهم و محکوم شده‌اند. در این پرونده ۳۱ نفر متهم هستند که ۱۹ نفر از آنها با این اتهام بازداشت و بقیه به قید وثیقه آزادند.
