درصحن: در دهه اول اصلاحات، حضورش در احزاب اصلاح طلب آن هم در رده رهبری، پذیرفته نبود تا اینکه حزب و روزنامه خود را راه اندازی کرد. مصطفی کواکبیان که آمده بود ره صد ساله را یک شبه طی کند، وقتی در شورای عالی حزب همبستگی جای خود را تنگ دید، حزب و روزنامه مردم سالاری را راه اندازی کرد و وقتی در جبهه احزاب دوم خرداد به رهبری محمد خاتمی، جایی برای بازی پیدا نکرد، جبهه احزاب مردم سالاری را موازی جبهه دوم خرداد ایجاد کرد. اما در دهه دوم اصلاحات، وقتی اصلاح طلبان و احزاب پیشرو آن از صحنه سیاسی، یکی پس از دیگری حذف شدند، او مجال خود نمایی یافت و پرچم اصلاحات را بالا نگه داشت، تا اینکه امروز در مجلس دهم از چهره های اصلی اصلاح طلب به شمار می آید، هرچند با اقداماتی همچون کاندیداتوری برای ریاست مجلس، بیشتر زمینه ساز حمله به اصلاح طلبان است تا بالندگی این جبهه.
مصطفی کواکبیان کیست؟
او متولد سال ۱۳۴۱ در شهر سمنان است. در خانواده ای مذهبی و سنتی رشد کرده است. در رشته ریاضی دیپلم می گیرد و جذب دانشگاه امام صادق به مدیریت آیت الله مهدوی کنی می شود. دانشگاهی که وظیفه کادر سازی برای حکومت جمهوری اسلامی را برعهده دارد و بیشتر فارغ التحصیلان آن جذب وزارت امور خارجه می شوند. کواکبیان تحصیلات اش را تا مقطع فوق لیسانس در این دانشگاه ادامه می دهد و سپس برای اخذ مدرک دکترا در رشته علوم سیاسی راهی دانشگاه تربیت مدرس می شود. او پس از فارغ التحصیلی جذب دانشگاه علامه طباطبایی می شود و هم اکنون عضویت هیات علمی گروه علوم سیاسی این دانشگاه را داراست. کواکبیان علاوه بر تحصیلات دانشگاهی، تحصیلات حوزوی را نیز تا پایان مقطع سطح دنبال می کند.
با وجود فضای بسته و یک سویه دانشگاه امام صادق، کواکبیان که فعالیت سیاسی را از دوران انقلاب و در همراهی با حزب جمهوری اسلامی شروع کرده بود در دهه دوم انقلاب به اصلاح طلبان می پیوندند. او ورود حرفه ای اش به فضای سیاسی را با حزب همبستگی کلید می زند. حزبی برآمده از نمایندگان اصلاح طلب مجلس پنجم، به رهبری راه چمنی، حضرتی، قندهاری و … اما فعالیت او در این حزب چندان دوام نمی آورد چرا که کواکبیان از جمله نیروهای سیاسی است که تمایل بسیاری به اول بودن در حزب و گروه سیاسی دارد از این رو خیلی زود از جمع اعضای حزب همبستگی جدا می شود و حزب مردم سالاری را راه اندازی می کند.
اعلام موجودیت حزب مردم سالاری زمانی مطرح می شود که ۱۸ حزب اصلاح طلب با یک ائتلاف هدفمند، جبهه دوم خرداد را راه اندازی کرده بودند. کواکبیان وقتی روزنه ای برای ورود به جبهه دوم خرداد پیدا نکرد و حزب اش توسط احزاب دوم خرداد جدی گرفته نشد، ۱۸ تشکل گمنام را گردهم جمع و جبهه احزاب مردم سالاری را در مقابل جبهه دوم خرداد تشکیل داد.
اگرچه در دهه اول اصلاحات، کواکبیان و حزب اش جدی گرفته نمی شدند ولی در دهه دوم اصلاحات وقتی چهره های موثر جبهه اصلاحات یکی پس از دیگری به طرق مختلف از فضای سیاسی ایران به حاشیه رانده شدند، کواکبیان توانست با ورود به مجلس هشتم، به چهره ی مطرح اصلاحات تبدیل شود. او از هر تریبونی کوشید دیدگاه های اصلاح طلبانه خود و گروه اش را مطرح و در مقاطع مختلف با حمایت از رهبران جنبش سبز و اصلاحات، نقش پرچمدار این جنبش در مجلس هشتم را ایفا کند.
کواکبیان پس از ناکامی در انتخابات مجلس نهم، در حالی که برای ورود به مجلس دهم با سد هیات نظارت روبرو و رد صلاحیت شده بود، در نهایت پس از لابی با شورای نگهبان، تاییدیه خود را دریافت و توانست با حمایت ائتلاف امید به مجلس دهم راه یابد. او پس از ورود به مجلس دهم، وقتی با کناره گیری محمد رضا عارف نامزد جبهه اصلاحات برای کرسی ریاست مجلس روبرو شد، برای این سمت خیز برداشت و اعلام کاندیداتوری کرد. اگرچه او بلافاصله بعد از اعلام کاندیداتوری، انصراف خود را اعلام کرد، ولی علی لاریجانی رئیس جلسه، انصراف اش را نپذیرفت تا رای گیری با دو کاندیدا (علی لاریجانی و مصطفی کواکبیان) برگزار شود. او در حالی که انصراف داده بود یازده رای کسب کرد.
کواکبیان در انتخابات ریاست جمهوری سال۱۳۸۴ با بیان اینکه «در دوره خاتمی دولت سالاری بوجود آمد نه مردمسالاری» اعلام کاندیداتوری کرد که صلاحیت اش توسط شورای نگهبان رد شد. او بار دیگر در سال ۱۳۹۲ برای ریاست جمهوری خیز برداشت ولی باز تایید صلاحیت نشد. تا به عنوان یکی از حامیان حسن روحانی در انتخابات فعالیت کند.
کواکبیان در حال حاضر عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دهم است.
- مسوول گروه الخمینیون در سال‌های ۵۷ و ۵۸
- قائم مقام حزب جمهوری اسلامی استان سمنان تا سال ۱۳۶۰
- مسوول انجمن فارغ‌التحصیلان دانشگاه امام صادق(ع) تا سال ۱۳۷۵
- عضو هیات علمی تمام وقت دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی
- موسس و عضو شورای سیاستگذاری روزنامه همبستگی از سال ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۱
- نماینده سمنان در مجلس هشتم و نماینده تهران در مجلس دهم
- نائب رئیس کمیته سیاست خارجی و نائب رئیس کمیته حقوق بشر کمیسیون امنیت ملی مجلس هشتم
- موسس و دبیرکل حزب مردمسالاری
- عضو سه دوره شورای مرکزی خانه احزاب ایران
- صاحب امتیاز و مدیر روزنامه محلی پیام استان سمنان از سال ۱۳۷۰ تاکنون
- مدیر مسوول روزنامه سراسری مردمسالاری از سال ۱۳۸۰ تاکنون
انقلاب ۵۷ و جنگ ایران و عراق
در سال های منتهی به پیروزی انقلاب ۵۷، کواکبیان نوجوانی بیش نبود ولی خودش مدعی است که خیلی فعال و مبارز بوده و هدایت و تنظیم شعارهای انقلابی مردم سمنان را برعهده داشته و سه بار توسط حکومت پهلوی دستگیر شده و مورد ضرب و شتم قرار گرفته ولی چون سن اش خیلی کم بوده پرونده اش به دادگاه اطفال ارسال شده و مختومه است.
او درباره فعالیت های انقلابی اش می گوید: «قبل از تشکیل سپاه، کمیته و حزب جمهوری، گروه الخمینیون را راه اندازی کرده که بیشتر اعضای هسته اولیه اش به شهادت رسیده اند.» او می گوید با پیروزی انقلاب و تشکیل حزب جمهوری اسلامی در سمنان، به قائم مقامی دبیر حزب جمهوری در این استان می رسد. و این مجال را پیدا می کند تا در کلاس درس مواضع حزب که توسط آیت الله بهشتی برگزار می شود، شرکت کند.
با آغاز جنگ ایران و عراق، همراه برادرش محمد و برادر همسرش عباس،عازم جبهه ها می شود. شرکت در عملیات فتح المبین اولین تجربه نظامی اوست. او برادر و برادر همسرش را در جنگ از دست می دهد.
طرح اصلاح قانون اساسی
کواکبیان از معدود نمایندگان مجلس ایران است که ضرورت طرح اصلاح قانون اساسی را با ذکر موارد اصلاحی اعلام کرده است. او معتقد است قانون اساسی ایران باید در هشت محور اصلاح شود. او موارد هشتگانه اصلاحی را اینگونه برمی شمارد:
۱- حذف وظیفه نظارت بر انتخابات از وظایف شورای نگهبان
۲- محدود کردن شورای نگهبان به انطباق قوانین مصوب مجلس با شرع اسلام
۳- ایجاد امکان شکایت از اعضای شورای نگهبان
۴- تشکیل دادگاه قانون اساسی زیر نظر رئیس جمهور
۵- شکست انحصار مجلس خبرگان و حذف شرط فقهات برای عضویت در این شورا
۶- نظارت بر رهبری و دستگاه های تحت امرش
۷- پاسخگو کردن اعضای مجلس خبرگان و افزودن گزارش دهی به مردم در ردیف وظایف مجلس خبرگان
۸- افزایش اختیارات رئیس جمهور از جمله انتصاب فرمانده نیروی انتظامی
او همچنین خواستار بازنگری تعریف رجل سیاسی در قانون اساسی شده و گفته زنان نیز باید حق رئیس جمهور شدن داشته باشند.
تلاش برای تحقیق و تفحص از بازداشتگاه کهریزک
تقارن نمایندگی مجلس (دوره هشتم) و جنبش سبز، فرصتی شد تا کواکبیان به عنوان نماینده ای اصلاح طلب در مجلس، پیگیر امور آسیب دیدگان این جنبش باشد. در پی وقوع جنایتی در بازداشتگاه کهریزک که به تعطیلی آن منجر شد، کواکبیان از جمله نمایندگانی بود که مصر به انجام تحقیق و تفحص از این بازداشتگاه و اتفاقات آن بود. طرح تحقیق و تفحص از این بازداشتگاه اگرچه در کمیسیون حقوقی و قضایی به تصویب رسید ولی در نهایت با مخالفت اکثریت نمایندگان اصولگرا و وابستگان احمدی نژاد در مجلس هشتم روبرو شد. کواکبیان در نطقی در بیان ضرورت انجام این تحقیق و تفحص گفت: «اين تحقيق و تفحص ربطي صرفاً به بازداشتگاه كهريزك ندارد. بازداشتگاه كهريزك انگيزه شده براي اينكه پيگيري و دقت هاي لازم در استاندارد سازي‌هاي حقوقي در همه بازداشتگاه ها انجام بشود.»
او از معدود فعالان سیاسی حاضر در قدرت است که هر از گاهی و از هر تریبون و فرصتی برای اعلام تقاضای رفع حصر میرحسین موسوی و مهدی کروبی استفاده می کند. او هم در مناظره های تلویزیونی و هم در جلسات سخنرانی این تقاضا را بارها اعلام کرده و با وجود اینکه شورای نگهبان دفاع از رهبران جنبش سبز را خط قرمز خود می داند ولی رای به تایید صلاحیت مصطفی کواکبیان داده چرا که او در عین حمایت از موسوی و کروبی، بارها گفته که با جنبش سبز و خصوصا بخش های غیر اصلاح طلب آن مرزبندی دارد. او در جمع دبیران کل احزاب جبهه مردم سالاری می گوید: «اصلاحات مورد نظر ما نه تنها جنبه براندازی ندارد، بلکه به نوعی جلوگیری از هر گونه براندازی نظام است، اصلاحات مورد نظر ما به سامان کردن همه نابسامانی‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی است تا نظام برآمده از خون شهیدان امثال شهید بهشتی پایدار بماند. قطعا چنین اصلاحاتی هیچ گونه سنخیتی با عناصر منافق، ضد انقلاب، سلطنت‌طلب و گروه‌های تندرو و برانداز ندارد. اين اصلاحات درست برعکس منویات آنان عمل خواهد کرد؛ به همین خاطر بارها با فریاد بلند گفته‌ایم چنین اصلاحاتی یعنی اصلاحات خط امامی هیچ گاه نمی میرد که بخواهیم با دم مسیحایی آن را زنده سازیم! لذا ما از اول با کسانی که تحت عنوان جنبش سبز یا عناوین دیگر می‌خواستند اصلاح‌طلبی خط امامی را مصادره کنند، مرزبندی کردیم.»
تفاوتی بین زن و مرد نیست
«اسلام هیچ تفاوتی بین زن و مرد قائل نیست و اگر حتی در زمینه ارث هم اختلافی هست به این خاطر است که زن مسئولیت در مورد معیشت ندارد.» کواکبیان با بیان این مطلب حمایت خود را از حقوق زنان اعلام کرده است. او با انتقاد از شورای نگهبان می گوید: «واژه رجال به عنوان فعالان سیاسی و مردمان سیاسی معنا پیدا می کند و در این واژه جنس مردان مورد توجه نیست.»
کواکبیان وقتی برای ریاست جمهوری اعلام کاندیداتوری کرده بود، اعلام کرد که سه کرسی از کابینه احتمالی اش را به زنان اختصاص خواهد داد و می گوید: «باید برای زنان نقش های سیاسی، اجتماعی، مدیریتی و آموزشی قائل باشیم تا بتوانند در تمام عرصه های اجتماع نقش آفرینی کنند.»
او ازجمله مخالفان تفکیک جنسیتی دانشگاه هاست و در این خصوص می گوید: «موافق اینکه در دانشگاههای موجود کشور بین دختران و پسران تیغه کشیده شود نیستم، این کار مطلوب نیست اما با این کار که دانشگاه ویژه تک جنسیتی خانم ها ایجاد شود موافقم.»
روزنامه نگاری حرفه سوم اوست
اولین بار با انتشار هفته نام پیام در شهر سمنان وارد عرصه روزنامه نگاری شد، مجله ای که بعدها به روزنامه استان سمنان تبدیل شد. کواکبیان پس از مدتی از انتشار روزنامه پیام، کانون نویسندگان و روزنامه نگاران استان سمنان را تشکیل داد و در سال ۱۳۷۷ مبدع تشکیل خانه مطبوعات استان شد.
ورود به حزب همبستگی، تجربه دیگری شد در زندگی روزنامه نگاری کواکبیان. او سردبیری هفته نامه همبستگی، ارگان رسمی این حزب را برعهده گرفت و با تشکیل حزب مردم سالاری، روزنامه ای به نام این حزب راه اندازی کرد و کماکان آن را منتشر می کند. از این رو علاوه بر نمایندگی مجلس و تدریس در دانشگاه، روزنامه نگاری را باید حرفه سوم او به شمار آورد.
خانواده
پدرش حاج ملاحاجی، مردی مذهبی بود که در محله جهادیه سمنان زندگی می کرد. او چهار برادر به نام های احمد، محمود، ابوالقاسم و محمد داشت. محمد کواکبیان برادر بزرگترش در جنگ ایران و عراق کشته شد. اطلاعاتی از موقعیت شغلی دیگر برادرانش در دست نیست.
کواکبیان در سال ۱۳۶۱ با خانمی به نام یزدی فر ازدواج می کند و صاحب دو فرزند به نام های فاطمه و مجید می شود. فاطمه دانش آموخته ژنتیک است و مجید نیز دوران دانش آموزی را طی می کند. صیغه عقدش را آیت الله خامنه ای می خواند.
برادر همسرش، عباس يزدي فر نیز از شهدای جنگ ایران و عراق است.
