کانون شهروندی زنان: میزگرد «تجارب زیسته مشارکت سیاسی زنان در مجلس، احزاب و فعالیت های مدنی» روز 30 آذر در سالن اجتماعات انجمن جامعه شناسی ایران از سوی حلقه مطالعات مسائل اجتماعی زنان انجمن جامعه شناسی و با همکاری نشریه کلید ملی برگزار شد. در این نشست دکتر زهرا نژادبهرام ( فعال حوزه زنان و پژوهشگر حوزه اجتماعی و عضو انجمن روزنامه‌نگاران زن ایران) در مورد مشارکت سیاسی توسعه محور زنان صحبت کردند. دکتر عباس محمدی اصل (پژوهشگر و مدرس دانشگاه علامه طباطبائی) بحث خود را در مورد ناامیدی زنان به عنوان ضرر در سرمایه اجتماعی مطرح نمود، دکتر فائزه هاشمی (نماینده سابق مجلس ) در مورد تجارب حضور زنان در مجلس و توسعه متوازن، آرزو فاطمی (جامعه شناس و فعال حقوق زنان و عضو حزب اتحاد ملی) در مورد تجارب حضور زنان در احزاب و سارا باقری (وکیل پایه یک دادگستری، فعال حقوق زنان و عضو کمپین تغییر چهره مردانه مجلس) با محوریت ضرورت فعالیت های مدنی زنان در عرصه سیاسی و ژاله فرامرزیان (جامعه شناس و عضو شورای هماهنگی احزاب اصلاح طلب) با توضیح چرایی و چگونگی گزینش زنان در لیست های انتخاباتی احزاب به سخنرانی پرداختند.
زهرا نژادبهرام: مشارکت سیاسی، خواست عمومی زنان
زهرا نژادبهرام سخرانی خود را با نرخ مشارکت زنان در کشورهای پیرامون ایران آغاز نمود و حضور زنان در مجالس کشورهای همسایه را عاملی برای تشویق زنان در ایران برای افزایش مشارکت سیاسی معرفی کرد.وی به رتبه بالای شکاف جنسیتی در ایران و ارتباط مستقیم آن با پایین بودن نرخ مشارکت در قوه مقننه اشاره کرد.نژادبهرام توسعه و مشارکت را دارای لایه هایی دانست و با معرفی زنان ایرانی به عنوان زنان فعال و پیشرو در صحنه های اجتماعی و سیاسی و حضور غیر قابل اغماض آنان عنوان کرد: “این حضور لایه بیرونی توسعه است و اگر لایه به لایه جلوتر برویم به بحث اصلی مشارکت توسعه یافته خواهیم رسید که یک مشارکت مبتنی بر کیفیت است و قوانین در فرآیند توسعه پایدار و متوازن در محل اصلی خود نسبت به تربیت نیروهای سیاسی جامعه میتواند فعالیتی جدی داشته باشد.”
این پژوهشگر حوزه اجتماعی گام اول مشارکت را افزایش تعداد زنان در قوه مقننه دانست ولی آنرا کافی ندانسته و خواستار نگاه دقیق‌تری به حضور زنان در قوانین توسعه شد. وی در مبحث توسعه، نگاه به زنان را در سه بعد توصیف کرد: به عنوان منابع انسانی و نیمی از افراد جامعه، به عنوان بستر سازان توسعه با تربیت فرزندان در خانواده و همچنین در یک بعد دیگر که خود زنان منشا و انتقال دهنده توسعه هستند.
نژادبهرام برنامه چهارم توسعه را به نسبت مترقی خواند و گفت: “این برنامه با دو ماده در بحث مشارکت زنان، از نیازهای اولیه بهداشت و آموزش عبور کرده و به مرحله‌ی جدیدی میرسد.” او بحث اصلی خود را بحث قدرت و مشارکت عنوان نمود و هسته اصلی مشارکت سیاسی زنان را قدرت دانسته و خواستگاه آن را پست های مدیریتی و حضور در مجالس مقننه عنوان نمود و خاطر‌نشان کرد: این امر مگر با دخالت قوانین میان‌مدت و بلند‌مدت حاصل نخواهد شد.”
این عضو انجمن روزنامه‌نگاران زن در مورد عمومی بودن خواست زنان در مشارکت سیاسی گفت: “نکته اساسی در این مساله این است که زنان دارای آمادگی هستند و قوانین همراه است و در گروههای سیاسی زنان با عنوان 30 درصد سهمیه از لیست های انتخاباتی و تغییر چهره مردانه مجلس انتظارات خود را بیان میکنند.”
او همچنین از دیگر مشخصات مشارکت توسعه محور را ارتقا تخصص زنان در قالب گروهها و احزاب سیاسی برای مشارکت فعال و رویکرد توسعه محور و تاثیرگذاری و همچنین تداوم فعالیت سیاسی زنانی که قبلا در این عرصه فعال بودند عنوان نمود.
عباس محمدی اصل: تکلیف‌گرایی، زمینه‌ساز بروز مشکل در شرکت در انتخابات
عباس محمدی اصل در سخنرانی خود بحث مشارکت در جامعه غربی را مبتنی بر فعالیت مدنی دانست و با فرض جامعه فاقد صنف و حزب به بی‌برنامگی برای حضور در انتخابات اشاره نمود.وی جامعه ایران را در سال 57 وارد برهه جدیدی از حضور اجتماعی و سیاسی که در آن شکاف غیر فعال جنس-جنسیت تبدیل به شکاف نیمه فعال شده است عنوان نمود که انجام اعمال خوشایند مردان از سوی زنان در آن پررنگ شده است. محمدی‌اصل همچنین، افزودن اقتدار بخشی به نظام سلطنت را زمینه‌ساز جهت دهی به انتخابات از سوی این نظام سلطنت بیان نمود.
او همچنین در مورد تمدن غرب گفت: “بحث خودبیانگری در تمدن غرب،یعنی آنکه افراد همه امکانات جامعه را برای خلاقیت و ابتکار به عنوان افزودن یا بازتولید آن به کار میگیرند که این مساله در زندگی سنتی ما جایی نداشته و ما زندگی تیپیکال را تجربه میکنیم و اجازه خلاقیت نداریم. ما به سمت تکلیف‌گرایی در حرکت هستیم و این امر مارا در حضور در انتخابات دچار مشکل خواهد کرد.”
این مدرس دانشگاه در پایان بیان داشت: “بین انتخاب کردن و به قدرت رسیدن تفاوت وجود دارد و باختن نباید به معنای قهر و ناامیدی باشد و در این بین با پیگیری مجدد منافع خویش، شکل دیگری از عقلانیت را میتوان مجددا تجربه کرد.”
فائزه هاشمی: انتصاب زنان،پایه انتخاب شدن زنان است
فائزه هاشمی بحث خود را با اشاره به تساوی زنان و مردان از ابتدای خلقت و ساختن تاریخ در کنار یکدیگر آغار کرد و دو مشکل را در رسیدن به توسعه متوازن مطرح نمود و باقی مشکلات را زیر مجموعه این دو مشکل دانست: مدیریت زنان در سطح کلان و قوانین تبعیض‌آمیز در سیاست‌های کلان. این نماینده سابق مجلس گفت: “بحث رای ندادن زنان به زنان و عدم باور آنان توسط خودشان بدلیل عدم شناخت زنان توسط جامعه است.” هاشمی در ادامه با اشاره به نقش مهم انتصابات گفت: “انتصابات پایه انتخابات است و زمانی که مبنای آن مردانه است، رسانه ها از مردها صحبت میکنند چون زنها در این زمینه حضور فعال ندارند.” وی همچنین از دیگر دلایل ناشناخته ماندن زنان در رسانه های را، ترس این رسانه ها از بسته شدن برای پرداختن به زنان عنوان نمود.
این مدرس دانشگاه بخشی از عقب‌ماندگی زنان را حاصل اشتباهات آنان و رضایت دادن به سقف شیشه‌ای و موانع حضور آنان در پست‌های متفاوت دانست. وی همچنین با انتقاد از قضاوت های مبتنی بر جنسیت زنان،نیاز به وحدت و قوی کار کردن زنان را توصیه نمود. او فضای مجازی را امیدوار کننده دانست و با تاکید بر نقش مهم آن گفت: “وجود کمپین‌هایی از جمله تغییر جهره مردانه مجلس و زنان به زنان رای بدهند موجب تقویت ایده‌های برابری‌طلبانه در مورد انتخابات می‌شوند .”
هاشمی همچنین با اشاره به مشارکت زنان در انتخابات،تظاهرات ها و انقلاب اسلامی به بی اهمیت جلوه دادن جنسیت در سطوح بالا از سوی ذی‌نفعان سخن گفت. وی در نهایت با عنوان نمودن تعدادی از قوانین تبعیض آمیز،مجلس را بخشی مهم در تغییر این قوانین دانست.
آرزو فاطمی: احزاب، محل توانمندسازی زنان
آرزو فاطمی در ابتدای سخنان خود یکی از کارکردهای احزاب را ایجادکمیته های مختلف در آموزش های مدنی و توانمند سازی در حوزه های مختلف در جامعه عنوان کرد. وی در مورد تجربه زیسته خود در حزب اعتماد ملی به استفاده از تجارب بزرگان حزب و پیشرفت گام‌به‌گام و توانمند شدن،گفت‌و‌گو و تعامل، فاصله گرفتن از احساسات،کار جمعی و گروهی سخت و پرفشار اشاره نمود. این فعال حوزه زنان با اشاره به نیاز احزاب به زنان حضور زنان در احزاب را راهی برای کمتر حس شدن نابرابری و توانمندسازی زنان عنوان کرد.
وی در جمع‌بندی سخنانش گفت: “با نگاهی به نمایندگان زنان مجلس افرادی را میتوان یافت که با دارا بودن تخصص تا‌به‌حال فعالیت جمعی نداشته و قادر به نظر‌دهی نیستند. افراد در احزاب سیاست‌ورزی را می‌آموزند و درست نیست که برای افزایش تعداد زنان در مجلس از کلیه زنان دعوت به کاندیدا شدن کنیم،چرا که کسی که در تمام طول عمر بر تخصص خاصی متمرکز بوده‌است و آموزش سیاسی ندارد قادر به سخت گفتن در مجلس نخواهد بود و با عضویت در احزاب زنان میتواند آموزش سیاسی ببیند.”
سارا باقری: نظارت بر روند قانونگذاری از اهداف کمپین تغییر چهره مردانه مجلس است
سارا باقری، عضو کانون شهروندی زنان، محور صحبت‌های خود را کمپین تغییر چهره مردانه مجلس عنوان نمود.وی با بررسی اجمالی کنوانسیون ها و میثاق های بین‌المللی گفت: “منشور سازمان ملل متحد اولین سند رسمی است که به تساوی حقوق زنان و مردان اشاره نموده است و سپس کنوانسیون منع تبعیض علیه زنان با تاکید بر شرایط برابر زنان و مردان به حق رای و حضور سیاسی زنان اشاره میکند که متاسفانه ایران هنوز به این کنوانسیون ملحق نشده است.” وی با اشاره به سند توسعه هزاره که ایران نیز در سال 84 13 به آن پیوسته است و متعهد شده است که تا سال 94 بالغ بر30درصد از کرسی های مجلس را به زنان اختصاص دهند، این موضوع را یکی از محورهای فعالیت کمپین عنوان نمود.
باقری با تاکید بر اصل بیستم و 62 قانون اساسی گفت: “قانون اساسی نیز در اصل بیستم به برابری زنان و مردان در برخورداری برابر از حقوق سیاسی،اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی اشاره دارد. اصل 62 قانون اساسی نیز که می‌گوید نمایندگان مجلس متشکل از نمایندگان مردم هستند و نمایندگان مردم اعم از زنان و مردان هستند و عدم اشاره قانونگذار به تعداد نمایندگان زن و مرد نشان دهنده شرایط عمومی برای برابری زنان و مردان است.”
این وکیل دادگستری با اشاره به طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده و قرار گرفتن اولویت استخدام در اختیار مردان متاهل آن را منجر به از دست رفتن فرصت‌های شغلی برای زنان دانست و در ادامه با عنوان نمودن قوانین تبعیض‌آمیز دیگر از جمله عدم اعطای تابعیت ایرانی به فرزندانی که مادر ایرانی دارند،عدم ثبت ازدواج موقت و بی تفاوتی قانونگذاران و نمایندگان مجلس افزود: ” به این موارد اشاره کردم تا به این نتیجه برسم که حضور زنان در عرصه سياستگذاري و مديرتي يك ضرورت است .به واقع در طول سالها با تصويب قوانيني كه باعث تبعيض بين زن و مرد شده است باعث واكنش هاي متعددي از سوي فعالان زنان شده است در چنين فضائي است كه زنان به ابزار لازم برای فهم واقعيت هاي جامعه دسترسي پيدا كرده اند و به دور از هرگونه خصومت و كينه ورزي نسبت به مردان حق خواهي مي كنند و خواهان برابری و بازنگري در قوانين زن‌ستیز هستند. زنان بدلیل ویژگی هایی مثل قدرت به کارگیری تدبیر به جای تنش ،صلح‌طلب بودن، عدالتجویی، تعهد و مسئولیت‌پذیری بالا در عرصه های سیاسی و مدیریتی خوش درخشیدند.
این عضو کمپین همچنین گفت: “کمپین تغییر چهره مردانه مجلس توسط جمعی از فعالین مدنی به راه افتاده و از اهداف آن نظارت بر روند قانونگذاری و آگاهی رساندن به آحاد جامعه زنان در مورد احقاق حقوقشان است. دیگر هدف این کمپین راه یافتن نمایندگانی به مجلس است که با حقوق برابر برای زنان و مردان موافق‌اند و کمپین خواستار فرستادن حداقل 50 زن برابری‌طلب به مجلس است.برای تحقق اهداف کمپین سه کمیته من کاندیدا می‌شوم که هدف آن ثبت‌نام زنان توانمند برای نامزد شدن در انتخابات است، کمیته 50 کرسی برای زنان برابری‌طلب در مجلس که در آن برای حضور هرچه بیشتر زنان در عرصه مشارکت سیاسی تبلیغ می‌شود و کمیته کارت قرمز به کاندیدای زن‌ستیز که سخنرانی و عملکرد کاندیداهای احتمالی را بررسی میکنند تا رای دهندگان بدانند به چه کسانی رای می‌دهند و کدام کاندیدا مخالف با حقوق برابر برای زنان است را راه اندازی کرده‌ایم.”
این فعال حقوق زنان در مورد هدف نهایی کمپین نیز توضیحاتی ارائه نمود: “كمپين بر حضور هرچه بيشتر زنان توانمند در تمام سطوح و عرصه‌ها تاكيد مي كند و کاری که رسانه‌ها باید با تبليغات خود زنان را تشويق به كانديدا شدن كنند. اين كمپين با تمام توان خود تلاش مي كند تا حضور كمي و كيفي زنان در مجلس به غابت مطلوب برسد.”
ژاله فرامرزیان: زنان ملزم به استفاده از ظرفیت موجود هستند
ژاله فرامرزیان چند مساله، در ارتباط با لیست زنان در احزاب و تشکل‌ها را خاطر نشان کرد: برنامه‌محور بودن احزاب. مساله کادرسازی است که از وظایف احزاب است. ارتقا توانمندی احزاب به صورت سلسله مراتبی که اگر احزاب به خوبی این عمل را انجام دهند ناچاراند که نقشی برابر برای زنان و مردان در نظر بگیرند. جامعیت، تغییر پذیری، جذب آرا، واقعیت داشتن در عرصه اجرا و در عین حال ایده‌آلیست بودن.
فرامرزیان در مورد ترکیب جنسیتی هواداران احزاب گفت: “اگر تعداد زنان و مردان هوادار احزاب برابر باشند به همان ترکیب مشابه فعالیت خواهند کرد.” این جامعه‌شناس در ادامه افزود: “با توجه به آنچه که ما با آن مواجهیم، ملزم به استفاده از ظرفیت موجود و استفاده از حداقل ابزارها می‌باشیم.”
وی با اشاره به میزان ثبت‌نام کاندیداهای مجلس دهم نیز خاطر‌نشان کرد: “ما با حدود پایین ثبت نام رو‌به‌رو هستیم و نباید انتظار حضور تعداد بالای زنان در مجلس را داشته باشیم مگر آنکه تبعیض مثبت اعمال شود. و واقعیت این است که زنان در حوزه قدرت مطالبه‌گری ندارند.”
