درصحن: خیلی ها او را به عنوان والی خراسان می شناسد کسی که وقتی نام اش به میان می آید، بیش از آنکه مقام روحانی و دینی اش را یادآوری کنند ثروت اش را مثال می زنند. «عباس واعظ طبسی» از معدود بازماندگان نسل اول انقلاب ۵۷ است. آخوندی که به همراه سید علی خامنه ای و تحت تاثیر روحیه مبارزاتی سید مجتبی نواب صفوی، وارد جریان مبارزاتی علیه رژیم پهلوی شد و به روح الله خمینی پیوست.
برخلاف روحانیون نسل اول انقلاب که بیشتر جذب کمیته های انقلاب و محاکم قضایی شدند، او کلید دار آستان قدس رضوی شد. آیت الله خمینی در یکی از اولین احکامی که بعد از پیروزی انقلاب صادر کرد، عباس واعظ طبسی را به مشهد فرستاد تا سرپرستی آستان قدس رضوی را در اختیار بگیرد و دو سال بعد حکم نمایندگی ولی فقیه و تولیت آستان قدس رضوی را به نام اش صادر کرد. حکمی که به یک چک سفید امضاء می ماند. آیت الله خمینی در حکم واعظ طبسی اختیار تام به او داد و همه مقامات کشوری از جمله وزارت ارشاد را از دخالت در امور آستان قدس رضوی منع کرد. در حکم واعظ طبسی به امضای آیت الله خمینی آمده است: «…هیچ یک از نهادهای جمهوری اسلامی مانند جهاد سازندگی و همچنین وزارت ارشاد ملی و یا اشخاص عادی حق دخالت در موقوفات و سایر متعلقات آستان قدس را ندارد.»
چک سفید آیت الله خمینی به واعظ طبسی زمانی تکمیل شد که او در حکمی دریافت مالیات از درآمد موقوفات آستان قدس رضوی را ممنوع کرد. این مهم زمانی بیشتر به چشم آمد که تلاش دولت احمدی نژاد و مجلس اصولگرای نهم برای حذف معافیت مالیاتی آستان قدس رضوی نافرجام ماند. گفته می شود آیت الله خامنه ای حاضر به صدور دستور نقض حکم آیت الله خمینی در خصوص ممنوعیت دریافت مالیات از این نهاد عریض و طویل نیست.
درگذشت آیت الله خمینی و تکیه آیت الله خامنه ای بر کرسی ولایت فقیه هم نتوانست عباس واعظ طبسی را از تولیت آستان قدس رضوی دور کند. او در تمام سالهای پس از انقلاب این کرسی را حفظ و هر روز بر توسعه حرم امام هشتم شیعیان و البته توسعه شرکت های سرمایه گذاری و انباشت ثروت ادامه داد. مدیریت ثروت میلیاردی آستان قدس رضوی، چهره ای اجرایی و مدیریتی از عباس واعظ طبسی ساخته است. به طوری که گفته می شود آیت الله هاشمی رفسنجانی پس از مرگ آیت الله مهدوی کنی برای نشاندن واعظ طبسی بر کرسی ریاست مجلس خبرگان تلاش می کرده و معتقد بوده که او بیش از دیگران صلاحیت ریاست خبرگان را داراست.
خواص بی بصیرت و شکست سکوت
عباس واعظ طبسی بعنوان یکی از چهره های شاخص نسل اول انقلاب، رابطه نزدیکی با آیت الله هاشمی رفسنجانی، میرحسین موسوی و البته آیت الله علی خامنه ای دارد. حمله محمود احمدی نژاد به پسران واعظ طبسی و متهم کردن آنها به فساد مالی، واعظ طبسی را بیشتر به حلقه هاشمی-ناطق-میرحسین موسوی نزدیک کرده بود بطوریکه در جریان سفر انتخاباتی میرحسین موسوی به مشهد، به استقبال اش رفت و در رستوران آستان قدس رضوی از او پذیرایی و تلویحا از کاندیداتوری اش حمایت کرد. اما نزدیکی او به حلقه هاشمی و سکوت اش در قبال اتفاقات پس از انتخابات سال ۸۸ او را در ردیف «خواص بی بصیرت» قرار داد. تندروهای مشهد و جریان اصولگرایی که از این سکوت به شدت گله مند بودند با میدان دادن به آیت الله علم الهدی و پررنگ تر کردن نقش او در خراسان، کوشیدند واعظ طبسی را به گوشه رینگ هول دهند، ولی آیت الله طبسی که حاضر نیست کرسی تولیت آستان قدس رضوی را حتی پس از ۳۷ سال از دست بدهد، با شکست سکوت و حمله بی محابا به رهبران جنبش سبز، از بار انتقادات و تهدیدات علیه خود کاست تا به دایره خواص بابصیرت بپیوندد.
او در سخنانی علیه فعالان جنبش سبز گفت: «جریان باطل که ما امروز آن را فتنه نامیده و از سردمداران آن به سران فتنه تعبیر می‌کنیم، سه چیز مهم یعنی اسلام‌ستیزی، تلاش برای رجعت به فرهنگ جاهلی و مقابله با رهبری و امام جامعه را هدف قرار داده‌اند.» واعظ طبسی همچنین رهبران جنبش اعتراضی را به «ولایت ستیزی» متهم کرد و گفت: «اگر ولایت که هدایتگر افکار عمومی است و فکر و برداشت صحیح را از ایمان، مبدأ و معاد در اختیار جامعه اسلامی می‌گذارد، تضعیف شد، از بین بردن اسلام و ایجاد فرهنگ جاهلی و استحاله نسل جوان کار بسیار ساده‌ای است.»
واعظ طبسی همچنین در سخنانی، هدایت کنندگان اعتراضات روز عاشورا را “محارب” خواند و گفت: محارب حکمش در دستگاه قضایی جمهوری اسلامی «مشخص» است. او اضافه کرد: «اینها گروه اندکی هستند، کسانی‌اند که در مظان اتهام اند، امروز اگر ابراز انزجار و تنفر نکردید، امروز اگر از پیشگاه ملت عذرخواهی نکردید، امروز اگر برای ادای احترام و خضوع و عذر از گذشته به محضر مبارک رهبرعظیم‌القدر انقلاب شرفیاب نشدید، دیر خواهد شد.»
حقوق بشر در اندیشه شاه خراسان
دیدگاههای واعظ طبسی همچون اکثریت قریب به اتفاق مجلس خبرگان، نسبتی با حقوق بشر ندارد. از نظر او هرگونه سرپیچی از ولایت فقیه خطای غیر قابل بخشش است. او در این خصوص می گوید: « نبايد اجازه دهيم فرد يا مجموعه اي که در برابر قوانين نظام و فرمان رهبري واکنش نشان مي دهد، احساس امنيت کند.» دیدگاهی که سال‌هاست در دستگاه قضایی حاکم است و افراد بی شماری را در مظان اتهام مخالفت با ولایت فقیه قرار داده است. حکمی که با مجازات های سنگین همراه بوده است.
برای واعظ طبسی تنها مخالفت با قوانین نظام و ولایت فقیه جرم نیست بلکه عدم پوشش اسلامی توسط زنان نیز مجازاتی سنگین دارد. او می گوید: «در مبارزه با بدحجابي بايد بدانيم سراغ چه افراد و چه محله‌هايي برويم و چگونه برخورد نماييم که سوژه دست دولت‌هاي غربي ندهيم. گاهي ممکن است حضور يک زن با پوشش نامناسب، فضاي اجتماعي ما را به هم بريزد که نيازمند برخورد جدي است، اما گاهي ممکن است فردي از روي ناآگاهي حجاب اسلامي را رعايت نمي کند که به اينها بايد آموزش داده شود.» این عضو مجمع تشخيص مصلحت نظام اضافه می کند: «در زمينه سياسي و اجتماعي ما هر سليقه اي را ولو ضد انقلاب باشد در صورتي که صدمه اي به نظام نزند، مورد تعرض قرار نمي دهيم، اما با آن سليقه سياسي معارض نظام که بخواهد عليه مباني اسلامي و انقلابي فعاليت کند، برخورد قاطعي خواهيم داشت و روي اين اصول محکم و استوار خواهيم ايستاد.»
دوران مبارزه
عباس واعظ طبسی که در نوجوانی تحصیل در حوزه علمیه مشهد را شروع و با مبارزانی همچون مجتبی نواب صفوی آشنا شده بود، خیلی زود جذب آیت الله خمینی شد و در دوران مبارزه در ردیف علمای مخالف شاه شناخته می شد. عباس واعظ طبسی اولین بار در سال 1341 دستگیر و راهی زندان ساواک شد. چند بار قبل از این هم دستگیر شد اما منجر به زندانی نشد. او بارها توسط ساواک ممنوع المنبر شد ولی همواره از هر فرصتی برای تشویق مردم به مخالفت با نظام پهلوی استفاده می کرد.
او به همراه هاشمی رفسنجانی، بهشتی، مطهری، خامنه ای، باهنر و … از جمله چهره های سرشناس انقلاب ۵۷ بود. با پیروزی انقلاب تولیت آستان قدس رضوی را برعهده گرفت و به نمایندگی از مردم خراسان به مجلس خبرگان رهبری راه یافت. او از معدود مقام های جمهوری اسلامی است که عناوین حقوقی اش را بعد از انقلاب حفظ کرده و کرسی خود را تغییر نداده است او از آغاز تاکنون:
- تولیت آستان قدس رضوی
- نماینده مجلس خبرگان
- عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام
- نماینده ولی فقیه در استان خراسان
- مدیر حوزه علمیه خراسان
بوده وهست.
فرزندان و اتهام فساد مالی
ثروت هنگفت آستان قدس رضوی و نظارت ناپذیری این نهاد عریض و طویل، همیشه آیت الله واعظ طبسی و فرزندانش را در مظان اتهام قرار داده است اما تاکنون هیچ دادگاهی رای به افساد مالی این خانواده نداده است اما در پرونده های متعدد نام فرزندان او به میان آمده است. رسانه ها در گزارش های متعدد در خصوص فساد مالی فرزندان واعظ طبسی نوشته اند: نخستین بار در پرونده المکاسب که سرانجام، پس از دو سال قاضی حکم به تبرئه فرزند ارشد واعظ طبسی داد نام ناصر واعظ طبسی به رسانه ها کشیده شد. دومین بار در ماجرای ساخت مستند «زلال بی‌انتها» نام مصطفی واعظ طبسی به میان آمد. و برای سومین‌بار هم حمید چیت‌چیان، وزیر نیروی دولت روحانی در پرونده اختلاس ۱۲ هزار میلیارد تومانی نام یکی از شرکت‌های وابسته به آستان قدس رضوی را به میان کشید. به گفته چیت‌چیان شرکت مهاب قدس با قیمتی کمتر از ارزش واقعی به آستان قدس رضوی واگذار شده است. مدیرعامل سازمان اقتصادی این نهاد اما این ادعا را تکذیب کرد و مدعی شد که بر اساس قواعد خصوصی سازی، این نیروگاه در ازای دریافت فاینانس خارجی به آستان قدس رضوی واگذار شده است.
رادیو زمانه در گزارشی می نویسد: تملک زمین‌های کشاورزی و شهری در برخی از شهرهای ایران از سوی آستان قدس رضوی نیز با حاشیه همراه بوده است. در آبیک، تهران و قزوین برخی از شهروندان در اعتراض به این تملک‌ها اقدام به تجمع و شکایت کرده‌اند. اما برنده دادگاه رسیدگی کننده به شکایت شهروندان، آستان قدس رضوی بوده است. در فاصله سالهای ۸۸ تا ۹۲ شهروندان سرخس چندین بار در اعتراض به تملک زمین‌های این منطقه از سوی آستان قدس رضوی در برابر نهادهای دولتی تجمع کردند.وکیل حقوقی شهروندان معترض به تابناک گفته است که علیرغم صدور رای دادگاه، اداره ثبت اسناد سرخس از صدور سند مالکیت به نام شهروندان خودداری کرده است. در ماجرای اعتراض شهروندان آبیک به تملک زمین‌هایشان هم در نهایت دادگاه حکم به مالکیت آستان قدس رضوی داد.
ثروت آستان قدس رضوی به مدیریت عباس واعظ طبسی
اگرچه گفته می شود منزل شخصی عباس واعظ طبسی هم اکنون همان خانه ای است که قبل از انقلاب اسلامی با گرفتن 15 هزار تومان وام از بانک رهنی به دست خودش و با معماری حاج آقای عزیزیان (پدر همسرش و پدر مهدی عزیزیان قائم مقام کنون آستان قدس رضوی) ساخته بوده اما ثروتی که آستان قدس طی سالهای پس از انقلاب بدون پرداخت یک ریال مالیات به هم زده چنان گسترده است که نمی توان واعظ طبسی را یک روحانی با ثروتی معمولی شناخت. رادیو زمانه در گزارشی در خصوص ثروت آستان قدس رضوی می نویسد: «همزمان با توسعه حرم، واعظ طبسی و آستان قدس هم فربه و فربه‌تر شده‌اند. به‌گونه‌ای که ۴۳.۵ درصد از زمین‌های شهری مشهد و ۴۰۰ هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی خراسان رضوی، شمالی و جنوبی را در اختیار دارند. حداقل در مالکیت ۵۸ شرکت بیش از پنجاه درصد سهم دارند و در ۳۱شرکت دیگر هم سهیم‌اند. هم کارگزاری بورس و موسسه مالی دارند، هم بیمارستان و رسانه و چاپخانه و هم دامداری و شرکت خدمات اینترنتی. از شرق تا غرب ایران و از شمال تا جنوب، دستی در پروژه‌های اقتصادی و عمرانی دارند. در سوریه پل می‌سازند، در سنندج راه‌آهن، در مسیر قزوین به شمال اتوبان و در تهران و مشهد برج و مرکز تجاری و ساختمان دولتی. به گفته معاون املاک و اراضی آستان قدس، این نهاد در چهارده استان دارای موقوفه و در بیست شهرستان دارای دفتر معاونت املاک است، سیصد هزار مستاجر دارد و روزانه ۱۲۰ اعتبارنامه برای بهره‌برداری از املاک صادر می‌کند. آستان قدس رضوی همچنین تولید ۱۰ درصد قند، ۱۱ درصد سنگ‌های تزئینی ، ۳.۷ درصد اتوبوس‌های درون شهری و بین‌شهری و یک ششم ظرفیت تولید نان صنعتی کشور را در اختیار دارد. بر اساس گزارش‌هایی که در وب‌سایت‌های وابسته به این سازمان اقتصادی این نهاد منتشر شده است، مجموعه شرکت‌های وابسته به آستان قدس رضوی سالانه ۷۳ هزار تن شیرخام، ۳۰۰ تن گوشت قرمز، هزار تن گوشت سفید، ۱۰۰ هزار تن محصولات کشاورزی، ۱۰ میلیون متر مربع پارچه، شش هزار متر مربع فرش دست‌بافت و اجرای بیش از ۱۳۶ پروژه عمرانی ، توسعه، راه و شهرسازی را در اختیار دارد.این نهاد فعالیت خود را به خارج از مرزهای ایران هم گسترش داده است. نشریه توقیف شده آسمان سه سال پیش از پل‌سازی آستان قدس در سوریه و ساختمان‌سازی در دوبی خبر داد.»
خبرگان پنجم و نقش احتمالی واعظ طبسی
سفر اخیر آیت الله هاشمی رفسنجانی به مشهد و مذاکره طولانی او با آیت الله واعظ طبسی به باور تحلیل گران سیاسی از تلاش او برای نشاندن واعظ طبسی بر کرسی ریاست مجلس خبرگان پنجم حکایت دارد. تلاشی که در انتخابات اخیر هیات رئیسه مجلس خبرگان چهارم ناکام ماند و واعظ طبسی از اعلام نامزدی برای ریاست خبرگان سرباز زد. آمد نیوز در گزارشی در این خصوص می نویسد: «در آستانه انتخابات این مجلس در اسفند ماه سال‌جاری، «هاشمی رفسنجانی مصرانه از واعظ طبسی خواسته تا به صورت فعال در انتخابات مجلس خبرگان آینده شرکت کند و زمینه حضور افراد هم‌سو با دولت را نیز در این مجلس فراهم نماید.»
