شرق- مهسا جزینی: حزب جمعیت زنان مسلمان نواندیش آغازگر شد؛ «پیش به‌سوی نهضت ثبت‌نام حداکثری تا رسیدن به سهمیه ٣٠ درصدی»؛ این خروجی افطاری عصر شنبه بود؛ افطاری‌ای که بهانه‌ای شد برای جمع‌شدن زنان فعال سیاسی- اجتماعی با چشم انداز افزایش سهم زنان در انتخابات مجلس دهم. از همه هم دعوت شده بود؛ اصلاح‌طلب و اصولگرا.
اگرچه زنان اصولگرا نیامدن را ترجیح دادند. شهیندخت مولاوردی، الهه کولایی، فاطمه راکعی، آذر منصوری، بدرالسادات مفیدی، مینو مرتاضی لنگرودی، سهیلا جلودارزاده، شهربانو امانی، اکرم مصوری‌منش، فخرالسادات محتشمی و بسیاری دیگر… . ابتهاج مسئول دفتر معصومه ابتکار هم به نیابت از رئیس سازمان محیط زیست آمده بود. نشست دیروز باوجود امیدواری‌های زیادی که داشت حامل یک خبر بد هم بود؛ خبری که از دهان شهیندخت مولاوردی و فائزه هاشمی بیرون آمد؛ رأی‌نیاوردن طرح سهمیه ٣٠ درصدی زنان از مجلس از سوی مجمع تشخیص مصلحت؛ طرحی که برای گنجانده‌شدن ذیل سیاست‌های کلی انتخابات از سوی معاون امور زنان ریاست‌جمهوری به مجمع تشخیص ارسال شده بود و باوجود موافقت هاشمی‌رفسنجانی، اما رأی لازم را نیاورد.
لابی‌گری را آغاز کرده‌ایم
«آذر منصوری»، به‌عنوان سخنران نخست، گفت: «گذشت ٣٦ سال از انقلاب و برگزاری ٩ مجلس نشان داده است انتخابات فرصت مناسبی برای مشارکت زنان و مطرح‌کردن مطالبات این قشر از جامعه است. درحالی‌که در این مدت سهم زنان در مجلس فقط سه درصد بوده است». او با اشاره به اینکه زمانی که بحث سهمیه ٣٠درصدی حضور زنان در مجلس مطرح شد، این نگرانی به وجود آمد که این ٣٠ درصد از سوی جامعه تحقق‌پذیر خواهد بود یا خیر افزود: «گمان می‌کنم به همان میزان که جریان‌های سیاسی اعم از گروه‌ها و احزاب مختلف تلاش می‌کنند درصد مشارکت زنان را در ساختار حقوقی افزایش دهند، بحث پذیرش آن در جامعه نیز اهمیت دارد و باید جریان سازی‌های لازم در بطن جامعه نیز به‌وجود بیاید».
«فاطمه راکعی»، دبیرکل جمعیت زنان نواندیش، هم ابتدا گزارشی ازعملکرد جمعیت داد و بعد هم از برنامه‌های آینده گفت. او با اشاره به اینکه جمعیت زنان مسلمان نواندیش از سال ٧٦ فعالیت خود را آغاز کرده است، گفت: «اما در دولت نهم و دهم مانع‌تراشی‌های زیادی در برابر ما شد. از فعالیت‌مان جلوگیری شد و دفتر جمعیت بسته شد. باوجود همه اینها، جمعیت در طول این سال‌ها دچار وقفه و رکود نشده است. خوشبختانه بعد از تشکیل دولت یازدهم جمعیت ما دوباره فعالیت خود را از سر گرفت. ما از ماه‌ها قبل برای انتخابات مجلس فعال شده‌ایم. چون عضو شورای هماهنگی احزاب ٢٠گانه هستیم و گستره سراسری داریم، با همکاری مجمع زنان اصلاح‌طلب و شورای هم‌گرایی زنان اصلاح‌طلب جلساتی برگزار کردیم. زمینه و فرهنگ‌سازی لازم در حوزه انتخابات برای اینکه زنان حضور گسترده داشته باشند و با همه ظرفیت به عرصه انتخابات بیایند آغاز شده است؛ چه در حوزه رأی‌دادن و چه در رأی‌گرفتن. با همه خانم‌هایی که شایستگی و تدبیر و تخصص لازم را در سراسر کشور دارند تماس‌هایی داشتیم که حتما ثبت‌نام کنند تا درنهایت فهرست‌هایی از زنان شاخص اصلاح‌طلب ارائه کنیم. لابی‌گری و تلاش برای حضور حداقل ٣٠ درصدی زنان را در فهرست‌های اصلاح‌طلبان مجلس شروع کرده‌ایم که تا قطعی‌شدن این حضور، این فعالیت‌ها ادامه خواهد داشت. اگرچه شعار جمعیت ما حضور ٥٠ درصدی بود که با صحبت‌های انجام‌شده با بزرگان اصلاح‌طلب روی همان ٣٠ درصد توافق شده است که ان‌شاءالله باید حتما محقق شود. تهیه پکیج تبلیغاتی در دوران انتخابات و کارگاه آموزشی پیش از انتخابات، لابی‌گری با گروه‌های سیاسی اصلاح‌طلب به‌ویژه شورای هماهنگی احزاب برای حمایت مادی و معنوی از نامزدهایی که از شهرستان‌ها به عرصه انتخابات می‌آیند، از دیگر برنامه‌های توافق‌شده است. به‌ویژه در شهرستان‌ها بسیاری توان مادی و تجربه لازم برای تبلیغات را ندارند. زنان و مردان شناخته‌شده‌تر باید به آنها کمک کنند و در حمایت از آنها برایشان سخنرانی و تبلیغ کنند. «راکعی» در پایان افزود: «امیدوارم با تشکیل چنین جلساتی همه زنان باوجود اختلافات جزئی در منش سیاسی بتوانند در حوزه زنان در جامعه کارهای مهمی انجام دهند. امیدوارم خواهران عزیز ما در جناح اصولگرا هم تلاششان را بکنند و سهمیه ٣٠ درصدی خود را از فهرست اصولگرایان طلب کنند».
با شرمندگی، عمویم رأی نداد
سخنران بعدی «فائزه هاشمی» بود. او هم با خرده‌گرفتن از رد طرح سهمیه ٣٠ درصدی زنان از مجلس در مجمع تشخیص مصلحت نظام فاش کرد که دونفر در مجمع به این طرح رأی ندادند و عامل ردشدن آن بودند. او گفت: «خودمان هم فکر می‌کردیم که چون آقای هاشمی به‌عنوان رئیس مجمع از این موضوع دفاع کرد حتما رأی خواهد آورد. ولی رأی نیاورد. با شرمندگی باید بگویم که یکی از کسانی که رأی نداده، عموی من {محمد هاشمي} بوده است. اگر می‌دانستم ایشان رأی نمی‌دهد می‌رفتیم لابی می‌کردیم! دیشب متوجه شدم که یکی از آن دونفر عموی من محمد هاشمی، بوده است».
«فائزه هاشمی» افزود: «ما هروقت نزد آقای هاشمی می‌رویم و از وضعیت کشور گله می‌کنیم که چرا به خانم‌ها پست نمی‌دهید و چرا آنها را به بازی نمی‌گیرید؟ می‌گویند شما خودتان به خودتان رأی نمی‌دهید از بقیه چه انتظاری دارید؟ این حرف درستی است. نکته دیگر این که ما با آقایان در یک‌جا فعالیت می‌کنیم و حزبمان حزب زنانه نیست، باید به نوبت خودمان در احزابی که حضور داریم و در جمعیت‌ها و گروه‌ها، سعی کنیم نقش و سهم خانم‌ها را در آن تشکیلات حزبی در برنامه‌های حزبی و سطوح تصمیم‌گیری حزبی ارتقا دهیم. من تجربه‌ای در روزنامه زن داشتم. آنجا اعلام کرده بودیم که تبلیغات تمام خانم‌های کاندیدا را در سراسر کشور رایگان چاپ می‌کنیم. چون بنیه اقتصادی آنها برای تبلیغات و کارهای انتخاباتی ضعیف است».
نهضت ثبت‌نام راه‌اندازی کنیم
الهه کولایی نماینده مجلس ششم سخنران بعدی بود. او با اشاره به اینکه زنان ثابت کرده‌اند که هرجا حضور پیدا کنند فراتر از مسائل تنگ و محدود جناحی و سیاسی به مصالح و منافع کلان کشور نگاه می‌کنند افزود: «اگرچه بحث سهمیه ٣٠ درصدی در مجمع به تصویب نرسید اما موضوع اساسی این است که ما باید عدد داشته باشیم که عرضه کنیم. ما از ٣٠ درصد صحبت می‌کنیم ولی باید تعداد کاندیداها و کسانی که ثبت‌نام می‌کنند بعد از ردصلاحیت‌ها، آن‌قدر باشند که بتوانیم با دست پر، این موضوع را اجرائی کنیم. از همین الان تمام کسانی که ظرفیت ثبت‌نام در انتخابات مجلس را در خود مي‌بينند برای راه‌اندازي یک نهضت ثبت‌نام، قدم پيش بگذارند تا با دست پر وارد انتخابات شویم». «کولایی» با اشاره به اینکه ما منافع زنان را جدای از منافع جامعه ارزیابی نمی‌کنیم افزود: «تجربه نشان داده که زنان حتی بیش از اینکه به حقوق خودشان بیندیشند، به فرزندان، همسران و به شکل کلان به مردم می‌اندیشند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که افزایش حضور زنان هم عامل بازدارنده در برابر رشد فساد است و هم به دلایل مختلف، زنان در بازی‌های فساد به کار گرفته نمی‌شوند. نکته بسیار مهم از نظر من اين است که ما بايد به سازوکارها و قواعدی که تجربه‌های موفق زنان را در کشورهای دیگر جهان شکل داده توجه داشته باشیم».
نیاز به بسترسازی اجتماعی
«بدرالسادات مفیدی» سخنران بعدی مراسم بود. او با اشاره به اینکه گفتمان فرهنگی حاکم در جامعه ایرانی، متمرکز بر فعالیت مردان است و مشارکت سیاسی زنان تحت‌الشعاع این نگاه و گفتمان بسیار محدود شده است، افزود: «همواره مشکلات اساسی پیش‌روی مشارکت سیاسی و اجتماعی زنان از جمله محدویت‌های سنتی، نبود اعتمادبه‌نفس کافی و … وجود دارد. اینها از طریق آگاهی و آموزش حل می‌شود». او با بیان اینکه سهمیه‌بندی برای زنان در انتخابات مجلس نباید نادیده گرفته شود گفت: «علت دیرحضورپیداکردن زنان در اجتماع، اين است که نسبت به مردان در عرصه سیاست کم‌تجربه‌تر هستند به همين دليل طبيعي است كه در مقاطعی نیازمند اعمال تبعیض مثبت باشیم اما همین سهمیه‌بندی نیز مستلزم فراهم‌شدن بسترهای فرهنگی و اجتماعی است».
هم‌گرایی زنان فراجناحی است
«مینو مرتاضی‌لنگرودی» سخنران بعدی نشست بود. او با اشاره به گفته‌ای از مولاوردی درخصوص آمار ٣٠ درصدی زنان از جمعیت کارتن‌خواب‌ها، این پرسش را مطرح کرد که چرا باید زنان در انتخابات شرکت کنند؟ او افزود: «این چه غیرتی است که زنان می‌توانند ٣٠ درصد کارتن‌خواب باشند، اما نمی‌توانند نماینده مجلس باشند؟» «مرتاضی» با اشاره به اینکه ماهیت انتخابات جمعی است و برای همین زن‌ها می‌توانند در زمان انتخابات کار جمعی کنند افزود: «زن‌ها می‌توانند به بهانه انتخابات دور هم جمع شوند و مطالبات خود را پیگیری کنند. ماهیت انتخابات، آگاهی‌محور است و باعث افزایش آگاهی‌های جنسیتی زنان می‌شود». «مرتاضی» با ترسیم وضعیت زنان در سه دهه گذشته گفت: «اگر سه دهه حضور جدی زنان را در انتخابات مورد مداقه قرار دهیم می‌بینیم که دهه ٦٠ دهه سرسپردگی به مردان انقلابی است. دهه ٧٠ دهه تغییرات و دلدادگی به اصلاحات است، اما دهه آشنایی با حقوق خود هم هست. دهه ٨٠ را اگر دهه آگاهی‌های مدنی بدانيم متوجه می‌شویم که عقلانیت مبتنی بر آگاهی‌های جنسیتی حاکم شده است. در این سال‌ها هم‌گرایی زنان براساس مطالبه‌محوری رشد پیدا کرده است نه دلدادگی و سرسپردگی». او افزود: «در این شرایط هرکسی که مطالبات را بهتر برنامه‌ریزی کند از نظر زنان نامزد صالحی است. اتفاقا هم‌گرایی زنان فراجناحی است و این تفاوت آشکاری است که بین رفتار حزبی سیاسی زنان و مردان مشاهده می‌شود. آنها با جناح‌های خودشان و ما با مطالبات خودمان شرکت می‌کنیم. این مطالبات بسیار فراگیرتر است». او افزود: «طرح مطالبات فضای امن می‌خواهد و فرصت‌های انتخاباتی این فرصت‌ها را می‌سازد. زنان در دوره انتخابات هویت‌مندتر می‌شوند. طبق اصل قانون اساسی افراد می‌توانند دور هم جمع شوند و درباره مطالبات خود از نامزدها صحبت کنند. در ادارات و شرکت‌ها زنان می‌توانند دور هم جمع شوند و درباره مطالبات خود صحبت کنند.حتی زنان خانه‌دار هم می‌توانند جمع‌های خود را شکل دهند. من مطمئن هستم که ما این‌بار سرافرازتر از همه دهه‌های قبل خواهیم بود».
«سهیلا جلودارزاده» هم با اشاره به تجربیات خود در ارتباط با حضور در مجلس گفت: «من بیش از همه در انتخابات مجلس شرکت کرده‌ام و از افتخاراتم این است که در دوره نمایندگی‌ام، دورافتاده‌ترین استان‌ها و شهرستان‌ها را بازدید کردم». رئیس «اتحادیه زنان کارگر» برقراری ارتباط با عامه مردم به‌ویژه زنان را در موفقیت کاندیداهای زن مؤثر خواند و افزود: «زنان کارگر در نزدیکی انتخابات در خانه‌های کوچکشان برنامه‌های مختلفی برگزار می‌کنند که این برنامه‌ها بسیار تأثیرگذار است. امیدوارم انتخابات خوبی را در پیش‌رو داشته باشیم زیرا احساس می‌کنم که کار ناتمامی در جامعه دارم که باید آن را به سرانجام برسانم».
تجربه‌های موفق
سخنران بعدی، نرگس کریمی پژوهشگر و نماینده خانواده شهدا بود که درباره تجربه مشارکت سیاسی زنان در انتخابات کشورهای توسعه‌یافته، توفیقات و شکست‌های آنها سخن گفت. او با بيان اینکه «ورود زنان به احزاب با مشکلات گوناگون مواجه بود و اگر زنی هم به این احزاب راه پیدا می‌کرد یا باید خدماتی می‌شد یا به قول معروف قهوه تعارف می‌کرد»، افزود: «یکی از استراتژی‌های زنان این بود که احزاب سیاسی رسمی را نادیده گرفتند. خودشان به طور مستقل حزب تأسیس و فعالیت را شروع کردند. اما مشکلی که وجود داشت، این بود که آنها را به پست‌های بالای پارلمانی و دولتی راه نمي دادند. {زنان} بعد از مدتی این استراتژی را عوض کردند. آخرین استراتژی‌ای که به کار گرفتند، حرکت کلی به سمت ساختارهای سیاسی و سنت‌های حزبی بود؛ يعني هم وارد احزاب سیاسی سنتی و رسمی شدند و هم اینکه در احزاب خودشان فعالیت کردند؛ موضوع زنان را در احزاب خودشان پیگیری می‌کردند، تغییر و تحولات را در احزاب دیگر. به اين ترتيب توانستند در ارکان احزاب نفوذ کنند و با ساختارهای حاکم متحد شدند و به هیأت حاکمه احزاب راه پیدا کردند، بحث سهمیه‌بندی در احزاب و سهمیه‌بندی در پارلمان را مطرح کردند، در سال‌های ١٩٧٣، ١٩٧٧ و ١٩٧٩ به‌ترتیب ١٠درصد، ١٥درصد و ٢٠درصد سهمیه گرفتند و بعد از دو سال، در ١٩٨١، بزرگ‌ترین تحولات را به وجود آوردند. چنانچه می‌بینید در «اسلو» ١٥درصد کرسی‌ها را کسب کردند و ضرب شستی نشان دادند». او افزود: «احزاب مردانه وقتی متوجه این مسئله شدند {به شكست} اعتراف کردند، مثلا حزب کارگر انگلیس، {اين پرسش را مطرح كرد كه} ما چرا شکست خوردیم؟ به‌خاطر اینکه زنان در ساختارهای ما وجود ندارند و زنان بیرون که می‌خواهند رأی دهند، ما را زن‌ستیز می‌دانند و به ما رأی نمی‌دهند. بنابراین سعی کردند که از این استراتژی زنان استفاده کنند و زنان را در ساختارهای سیاسی خودشان راه دهند».
فراخوان احزاب زنانه به نهضت ثبت نام حداکثری
