درصحن: وظایف نمایندگى شامل نطق، بحث‌هاى داخل دستور، بحث‌هاى جلسات کمیسیون‌ها، اظهارنظراتى که براى اعمال اصل هشتاد و چهارم قانون اساسى انجام مى شود و سایر موارد نظارتى و قانونى است.
چنانچه به تشخیص هیأت رییسه نماینده اى در سخنان خود در جلسه علنى به کسى نسبت ناروا داده و یا هتک حرمت نماید فرد مزبور مى تواند در دفاع از خود، به صورت مکتوب به اتهام وارده پاسخ گوید. پاسخ ارسالى در صورتى که بیش از دو برابر اصل مطلب اظهار شده نبوده و متضمن توهین و افتراء نباشد، در اولین فرصت در جلسه علنى قرائت خواهد شد.
همچنین اگر در جلسه رسمی ضمن نطق یا مذاکره به صراحت یا به صورت تلویحی نسبت سویى به یکى از نمایندگان داده شود یا عقیده و اظهار او را بر خلاف جلوه دهند و نماینده مذکور براى رد آن نسبت به رفع اشتباه در همان جلسه یا در جلسه بعد اجازه نطق بخواهد بدون رعایت نوبت تا پنج دقیقه اجازه نطق داده مى شود.
تذکر و اخطار به نمایندگان خاطی
نمایندگان براساس مسؤولیت نمایندگى، متعهد و ملتزم به حفظ حیثیت مجلس و نمایندگان و رعایت نظم و نوبت و اجرای آیین نامه داخلى مجلس شورای اسلامی هستند. در مواردى که نماینده اى رعایت تعهدات فوق را ننماید اقدامات ذیل به ترتیب از طرف رییس مجلس به عمل خواهد آمد:
– تذکر شفاهى در جلسه علنى
– اخطار در جلسه علنى
– احضار و توبیخ متخلف در جلسه هیأت رییسه
رئیس جلسه نسبت به نمایندگانى که از موضوع مذاکره خارج مى شوند و یا بدون اجازه صحبت مى کنند و همچنین نسبت به نمایندگانى که به واسطه عدم رعایت آیین نامه داخلى یا به شکل های دیگر رعایت نظم مجلس را نمى کنند تذکر مى دهد.
در صورتى که رئیس به یکى از نمایندگان دو بار تذکر داد و نماینده بار دیگر از حدود بی نظمی کرد، رییس به او اخطار مىدهد.
سه تخلف ذیل مشمول توبیخ و درج در پرونده و گزارش در مجلس مى شود:
– در صورتى که نماینده اى پس از اخطار در همان جلسه از حدود نظم خارج شود.
– در صورتى که نماینده اى ظرف یک ماه چهار مرتبه در جلسات متوالى یا شش مرتبه در مجموع مورد تذکر واقع شده باشد.
– کسانى که بیش از سه جلسه متوالى یا در مجموع پنج جلسه در یک ماه تأخیر غیرمجاز داشته باشند.
حقوق (دستمزد) نمایندگان
بودجه سالانه مجلس به پیشنهاد هیأت رییسه پس از مشورت با کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات و در موعد مقرر برای دولت ارسال می‌شود تا با رعایت اصل پنجاه و دوم (52) قانون اساسی در بودجه سالانه کل کشور درج شود.
مقرری و هزینه‌های نمایندگی در هر سال در جلسه مشترک هیأت رییسه با کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی با رعایت مقررات مالی مجلس به تصویب می‌رسد. نمایندگان مجلس می‌توانند حقوق و مزایای خود را از مجلس دریافت کنند. قبل از تصمیم مجدد در هر دوره به صورت علی‌الحساب مطابق مصوبه دوره قبل عمل می‌شود.
مأموریت‌ها
مأموریت‌هاى رسمى فردى و جمعى نمایندگان براى شرکت در سمینارها، اجلاس‌ها و بازدیدهاى فنى و تخصصى در داخل و یا خارج از کشور با تصویب کمیسیون ذى ربط و تأیید هیأت رییسه انجام خواهد شد. نتایج حاصل از مأموریت به آن کمیسیون و هیأت رییسه مجلس تسلیم مى شود.
حضور و غیاب نمایندگان
تشخیص تعداد حضار با استفاده از تابلو است که در اول هر جلسه و قبل از أخذ آراء به وسیله رییس جلسه باید اعلام شود.
در صورتى که تابلو خراب شود، حداکثر تا پایان همان جلسه تشخیص عده حاضر با دبیران خواهد بود و هیأت رییسه موظف است قبل از انعقاد جلسه بعد به تعمیر و اصلاح تابلو اقدام نماید.
نماینده اى که بیش از یکصد ساعت متوالى یا دویست و پنجاه ساعت غیرمتوالى از اوقات رسمى جلسات مجلس و کمیسیون را بدون عذر موجه در یک سال غیبت نماید، مستعفى شناخته خواهد شد.
همچنین نماینده اى که به علت ناتوانى جسمى و یا بیمارى بیش از چهار ماه در یک سال غیبت موجه داشته باشد بنا به درخواست سى نفر از نمایندگان و تصویب دوسوم نمایندگان حاضر مبنى بر عجز وى از ایفاى وظایف نمایندگى، سمت نمایندگى خود را از دست می‌دهد.
تا یک هفته پس از اعلام رسمى مستعفى شناخته شدن نماینده، در صورتى که خود وى یا نماینده دیگرى به غیرموجه بودن غیبت اعتراض کند و آن را تسلیم هیأت رییسه نماید، این اعتراض در اولین فرصت در مجلس مطرح مى شود و پس از صحبت حداکثر دو مخالف و دو موافق (هر یک به مدت پانزده دقیقه) در صورتى که مجلس به موجه بودن غیبت نماینده مورد بحث رأى داد، غیبت موجه شناخته خواهد شد.
یک نفر از هیأت رییسه به عنوان موافق و نماینده مورد بحث به عنوان مخالف براى صحبت، حق تقدم خواهند داشت.
در صورتى که نماینده مستعفى شناخته شده به غیرموجه بودن غیبت خود اعتراض کرده باشد ولى در موقع طرح نتواند و یا نخواهد در مجلس حضور یابد، مى تواند لایحه دفاعیه خود را براى طرح در مجلس حداکثر تا موقع طرح، تحویل مجلس نماید. در این صورت این لایحه با حق تقدم در فرصت مقرر براى صحبت مخالفان توسط یکى از دبیران قرائت خواهد شد. مدت قرائت لایحه حداکثر نیم ساعت خواهد بود.
لازم به ذکر است که مزابق آیین نامه داخلی مجلس، به غیبت و تأخیر غیرموجه حقوق تعلق نمى گیرد.
محاسبه ساعات غیبت در کمیسیون‌ها با رؤساى کمیسیون‌ها و در جلسات رسمى مجلس با هیأت رییسه است و در هر دو صورت، اعلان رسمى غیبت با هیأت رییسه مجلس خواهد بود. هیأت رییسه موظف است غیبت و تأخیر غیرموجه نمایندگان در کمیسیون‌ها را هر ماه به اطلاع نمایندگان برساند.
غیبت، تأخیر غیرموجه نمایندگان پیش از پایان جلسه مجلس اعلان و در صورت مذاکرات مجلس ثبت خواهد شد.
همچنین غیبت غیرموجه از دو جلسه کمیسیون در حکم غیبت از یک جلسه رسمى مجلس است.
تعطیلات و مرخصی ها
تعطیلات تابستانى مجلس در هر سال سى روز است که زمان آن با تشخیص مجلس تعیین مى شود. هیأت رییسه مى تواند در تنظیم برنامه جلسات علنى و کمیسیون‌ها به گونه اى عمل کند که نمایندگان در هر ماه یک هفته کارى هم براى رسیدگى به وظایف نمایندگى فرصت داشته باشند.
در صورت ضرورت، رئیس مجلس مى تواند با تقاضاى دست کم پنجاه نفر از نمایندگان و یا درخواست دولت، با ذکر دلیل، در اوقات تعطیل، مجلس را به طور فوق العاده دعوت به تشکیل جلسه نماید.
نمایندگان یک ماه در هر سال حق استفاده از مرخصى با حقوق را دارند. استفاده از مرخصى ضرورى بدون حقوق نیز، با موافقت هیأت رییسه، حداکثر یک ماه در سال خواهد بود و درصورت عدم استفاده مى توانند در سال‌های بعد استفاده نمایند.
اجازه مرخصى تمام مدت یک جلسه یا قسمتى از جلسات مجلس با موافقت هیأت رییسه مجلس و در کمیسیون‌ها و شعب با رؤساى کمیسیون‌ها و شعب خواهد بود.
هیچ یک از نمایندگان قبل از تحصیل مرخصى نمى تواند غیبت نماید مگر با عذر موجه از قبیل بیمارى یا حوادث غیرمترقبه
استعفای نماینده و نحوه بررسى آن
هر نماینده که اعتبارنامه او به تصویب رسیده است مى تواند از مقام نمایندگى استعفاء دهد. پذیرش استعفاء موکول به تصویب مجلس است.
نماینده تقاضاى استعفای هماره با دلیل خود را خطاب به رئیس مجلس مى نویسد و رئیس مجلس آن را در اولین جلسه علنى و بدون قرائت متن، اعلام و در دستور کار هفته بعد مى گذارد. نماینده مى تواند قبل از شروع بررسى در مجلس تقاضاى استعفای خویش را پس بگیرد.
بررسى تقاضاى استعفاء به این صورت است که ابتدا تقاضاى استعفاء قرائت شده و سپس شخص متقاضى استعفاء یا نماینده دیگرى به تعیین او تقاضاى دفاع خواهد کرد. مدت قرائت تقاضاى استعفاء و توضیح نماینده متقاضى استعفاء حداکثر نیم ساعت است. مخالف یا مخالفین نیز حداکثر نیم ساعت مى توانند صحبت کنند و پس از آن رأى گیرى به عمل مى آید. در صورت تصویب تقاضاى استعفاء مراتب از طریق رئیس مجلس به وزارت کشور اعلام مى شود تا طبق قانون انتخابات اقدام کند.
هر گاه نماینده متقاضى استعفاء براى طرح تقاضاى استعفاى خود در مجلس حاضر نشود و کسى را هم براى دفاع از خود تعیین ننماید متن تقاضاى استعفاء قرائت و در صورت وجود مخالف حداکثر به مدت پانزده دقیقه صحبت خواهد کرد و سپس رأى گیرى به عمل مى آید.
همچنین هر گاه تقاضاى استعفای تعدادى از نمایندگان به نحوى باشد که مانع از تشکیل جلسه رسمى شود قابل طرح در مجلس نیست.
